Regále autem sacerdótium, quia illíus córpori sunt uníti, qui rex summus et sacérdos est verus, regnum suis tríbuens ut rex, et ut póntifex eórum peccáta sui sánguinis hóstia mundans. Regále sacerdótium eos nóminat, ut et regnum speráre perpétuum, et hóstias immaculátæ conversatiónis Deo semper offérre memínerint.

Gens quoque sancta et pópulus acquisitiónis vocantur, iuxta id quod apóstolus Paulus, prophétæ senténtiam expónens, dicit: Iustus autem meus ex fide vivit; quod si subtráxerit se, non placébit ánimæ meæ; nos autem, inquit, non sumus subtractiónis in perditiónem, sed fídei in acquisitiónem ánimæ. Et in Actibus Apostolórum, Vos Spíritus Sanctus pósuit epíscopos régere Ecclésiam Dómini, quam acquisívit sánguine suo.

Pópulus ergo acquisitiónis facti sumus in sánguine nostri Redemptóris, quod erat quondam pópulus Israel redémptus sánguine agni de Ægýpto.

Unde et in sequénti quoque versículo mýstice véteris recordátus históriæ, et hanc étiam novo Dei pópulo spiritáliter docet impléndam dicens: Ut virtútes annuntiétis eius. Sicut enim hi, qui de Ægýptia servitúte liberáti sunt per Móysen, carmen triumphále post tránsitum maris Rubri et demérsum Pharaónis exércitum Dómino decantárunt, ita et nos opórtet post accéptam in baptísmo remissiónem peccatórum dignas benefíciis cæléstibus repéndere grátias.

Namque Ægýptii, qui pópulum Dei affligébant, qui étiam ténebræ vel tribulatiónes interpretántur, apte per sequéntia nos peccáta, sed in baptísmate deléta, signíficant.

Liberátio quoque filiórum Israel, et ad promíssam olim pátriam perdúctio, cóngruit mystério nostræ redemptiónis, per quam ad lucem supérnæ mansiónis, illustránte nos ac ducénte Christi grátia, téndimus; cuius lucem grátiæ étiam illa nubis et ignis colúmna monstrávit; quæ eos et in toto itínere illo a ténebris deféndit nóctium, et ad promíssas pátriæ sedes inenarrábili calle perdúxit.

RESPONSORIUM

{r}1 Petr 2, 9{/r}; {r}Deut 7, 7; 13, 5{/r}

Vos genus eléctum, gens sancta, pópulus in acquisitiónem; {*} Ut virtútes annuntiétis eius, qui de ténebris vos vocávit in admirábile lumen suum, allelúia.

Dóminus elégit vos et edúxit de domo servitútis. {*} Ut virtútes annuntiétis eius, qui de ténebris vos vocávit in admirábile lumen suum, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}8, 1-13{/r}

Septem angeli mundum castigant

{v}1{/v}Cum aperuísset Agnus sigíllum séptimum, factum est siléntium in cælo quasi média hora. {v}2{/v}Et vidi septem ángelos, qui stant in conspéctu Dei, et datæ sunt illis septem tubæ. {v}3{/v}Et álius ángelus venit et stetit ante altáre habens turíbulum áureum, et data sunt illi incénsa multa, ut daret oratiónibus sanctórum ómnium super altáre áureum, quod est ante thronum. {v}4{/v}Et ascéndit fumus incensórum de oratiónibus sanctórum de manu ángeli coram Deo. {v}5{/v}Et accépit ángelus turíbulum et implévit illud de igne altáris et misit in terram; et facta sunt tonítrua et voces et fúlgura et terræmótus.

{v}6{/v}Et septem ángeli, qui habébant septem tubas, paravérunt se, ut tuba cánerent.

{v}7{/v}Et primus tuba cécinit. Et facta est grando et ignis mixta in sánguine, et missum est in terram: et tértia pars terræ combústa est, et tértia pars árborum combústa est, et omne fenum víride combústum est.

{v}8{/v}Et secúndus ángelus tuba cécinit. Et tamquam mons magnus igne ardens missus est in mare: et facta est tértia pars maris sanguis, {v}9{/v}et mórtua est tértia pars creaturárum, quæ in mari sunt, quæ habent ánimas, et tértia pars návium intériit.

{v}10{/v}Et tértius ángelus tuba cécinit. Et cécidit de cælo stella magna ardens tamquam fácula et cécidit super tértiam partem flúminum et super fontes aquárum. {v}11{/v}Et nomen stellæ dícitur Absínthius. Et facta est tértia pars aquárum in absínthium, et multi hóminum mórtui sunt de aquis, quia amáræ factæ sunt.

{v}12{/v}Et quartus ángelus tuba cécinit. Et percússa est tértia pars solis et tértia pars lunæ et tértia pars stellárum, ut obscurarétur tértia pars eórum et diéi non lucéret pars tértia, et nox simíliter.

{v}13{/v}Et vidi et audívi unam áquilam volántem per médium cælum dicéntem voce magna: «Væ, væ, væ habitántibus in terra de céteris vócibus tubæ trium angelórum, qui tuba canitúri sunt!».

RESPONSORIUM

Cf. {r}Ap 8, 3-4; 5, 8{/r}

Stetit ángelus ante altáre, habens turíbulum áureum, et data sunt ei incénsa multa: {*} Et ascéndit fumus incensórum coram Deo, allelúia.

Habébant ángeli sínguli phíalas plenas incensórum, quæ sunt oratiónes sanctórum. {*} Et ascéndit fumus incensórum coram Deo, allelúia.

Ex Sermónibus sancti Augustíni epíscopi

(Sermo 34, 1-3. 5-6: CCL 41, 424-426)

Cantemus Domino canticum caritatis

Cantáte Dómino cánticum novum, laus eius in ecclésia sanctórum.

Admóniti sumus cantáre Dómino cánticum novum. Homo novus novit cánticum novum. Cánticum res est hilaritátis, et, si diligéntius considerémus, res est amóris. Qui ergo novit novam vitam amáre, novit cánticum novum cantáre. Quæ sit ergo vita nova, commonéndi sumus propter cánticum novum. Ad unum enim regnum pértinent ómnia, homo novus, cánticum novum, testaméntum novum. Ergo homo novus et cantábit cánticum novum et pertinébit ad testaméntum novum.

Nemo est qui non amet, sed quǽritur quid amet. Non ergo admonémur ut non amémus, sed ut eligámus quid amémus. Sed quid elígimus, nisi prius eligámur? Quia nec dilígimus, nisi prius diligámur. Ioánnem apóstolum audíte: Nos dilígimus, quia ipse prior diléxit nos. Quære unde hómini dilígere Deum, nec invénies omníno, nisi quia prior illum diléxit Deus. Dedit se ipsum quem diléximus, dedit unde diligerémus. Quid enim dedit unde diligerémus, apértius audíte per apóstolum Paulum: Cáritas, inquit, Dei diffúsa est in córdibus nostris. Unde? Num forte a nobis? Non. Ergo unde? Per Spíritum Sanctum, qui datus est nobis.

Habéntes ergo tantam fidúciam, amémus Deum de Deo. Audíte apértius ipsum Ioánnem: Deus cáritas est, et qui manet in caritáte, in Deo manet, et Deus in illo manet. Parum est dícere: Cáritas ex Deo est. Quis nostrum audéret dícere quod dictum est: Deus cáritas est? Dixit qui nóverat quod habébat.

Deus nobis compéndio se offert. Clamat nobis: Amáte me, et habébitis me, quia nec potéstis amáre me, nisi habuéritis me.

O fratres, o fílii, o cathólica gérmina, o sancta et supérna sémina, o in Christo regeneráti et désuper nati, audíte me, immo per me: Cantáte Dómino cánticum novum. Ecce, inquis, canto. Cantas, plane cantas, áudio. Sed contra linguam testimónium non dicat vita.

Cantáte vócibus, cantáte córdibus, cantáte óribus, cantáte móribus: Cantáte Dómino cánticum novum. Quǽritis quid decantétis de illo quem amátis? Sine dúbio de illo quem amas cantáre vis. Laudes eius quæris quas cantes? Audístis: Cantáte Dómino cánticum novum. Laudes quǽritis? Laus eius in ecclésia sanctórum. Laus cantándi est ipse cantátor.

Laudes vultis dícere Deo? Vos estóte quod dicátis. Laus ipsíus estis, si bene vivátis.

RESPONSORIUM

{r}Rom 6, 4{/r}; {r}1 Io 3, 23{/r}; porov. {r}Iudt 16, 13{/r}

Quemádmodum suscitátus est Christus a mórtuis per glóriam Patris, ita et nos in novitáte vitæ ambulémus. {*} Et diligámus altérutrum, sicut dedit mandátum nobis, allelúia.

Hymnum cantémus Dómino, hymnum novum cantémus Deo nostro. {*} Et diligámus altérutrum, sicut dedit mandátum nobis, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}9, 1-12{/r}

Plaga locustarum

Ego Ioánnes vidi, {v}1{/v}et quintus ángelus tuba cécinit. Et vidi stellam de cælo cecidísse in terram, et data est illi clavis pútei abýssi. {v}2{/v}Et apéruit púteum abýssi, et ascéndit fumus ex púteo sicut fumus fornácis magnæ, et obscurátus est sol et aer de fumo pútei. {v}3{/v}Et de fumo exiérunt locústæ in terram, et data est illis potéstas, sicut habent potestátem scorpiónes terræ. {v}4{/v}Et dictum est illis, ne læderent fenum terræ neque omne víride neque omnem árborem, nisi tantum hómines, qui non habent signum Dei in fróntibus. {v}5{/v}Et datum est illis, ne occíderent eos, sed ut cruciaréntur ménsibus quinque; et cruciátus eórum ut cruciátus scórpii, cum pércutit hóminem. {v}6{/v}Et in diébus illis quærent hómines mortem et non invénient eam, et desiderábunt mori, et fugit mors ab ipsis.

{v}7{/v}Et similitúdines locustárum símiles equis parátis in prœ́lium, et super cápita eárum tamquam corónæ símiles auro, et fácies eárum sicut fácies hóminum, {v}8{/v}et habébant capíllos sicut capíllos mulíerum, et dentes eárum sicut leónum erant {v}9{/v}et habébant lorícas sicut lorícas férreas, et vox alárum eárum sicut vox cúrruum equórum multórum curréntium in bellum. {v}10{/v}Et habent caudas símiles scorpiónibus et acúleos, et in caudis eárum potéstas eárum nocére homínibus ménsibus quinque. {v}11{/v}Habent super se regem ángelum abýssi, cui nomen Hebráice Abáddon et Græce nomen habet Apóllyon.

{v}12{/v}Væ unum ábiit. Ecce véniunt adhuc duo væ post hæc.

RESPONSORIUM

{r}Ioel 3, 3. 5{/r}; {r}Mc 13, 33{/r}

Dabo prodígia in cælo et in terra, sánguinem et ignem et colúmnas fumi. {*} Et erit: omnis qui invocáverit nomen Dómini, salvus erit, allelúia.

Vidéte, vigiláte; nescítis enim quando tempus sit. {*} Et erit: omnis qui invocáverit nomen Dómini, salvus erit, allelúia.

Ex Apología prima sancti Iustíni mártyris pro Christiánis

(Cap. 61: PG 6, 419-422)

Lavacrum regenerationis

Quómodo nos Deo consecravérimus, per Christum renováti, exponémus.

Quicúmque persuásum habúerint et credíderint vera esse quæ a nobis docéntur et dicúntur, seque ita vívere posse promíserint, ii precári et ieiunántes priórum peccatórum véniam a Deo pétere docéntur, nobis una precántibus et ieiunántibus.

Deínde eo ducúntur a nobis, ubi aqua est, et eódem regeneratiónis modo regenerántur, quo et ipsi sumus regeneráti. Nam in nómine Paréntis universórum ac Dómini Dei ac salvatóris nostri Iesu Christi et Spíritus Sancti lavácrum in aqua tunc suscípiunt.

Dixit enim Christus: Nisi regeneráti fuéritis, non intrábitis in regnum cælórum. Fíeri autem non posse, ut semel nati in úteros matrum ingrediántur, ómnibus perspícuum est.

Dictum étiam est ab Isaía prophéta quóniam modo peccáta effúgiant qui peccavérunt et pæniténtiam agunt. Sic autem locútus est: Lavámini, mundi estóte, auférte mala ex animábus vestris, díscite fácere bonum, iudicáte pupíllo, iustificáte víduam; et veníte et disceptémus, dicit Dóminus. Et si fúerint peccáta vestra quasi phœníceum, tamquam lanam dealbábo, et si fúerint ut cóccinum, sicut nivem dealbábo. Si autem non audiéritis me, gládius devorábit vos. Os enim Dómini locútum est hæc.

Hanc autem huius rei ratiónem ab Apóstolis accépimus. Quando quidem primam nostram generatiónem ignorántes, necessitáte quadam ex húmido sémine per mútuam paréntum mixtiónem géniti sumus, atque in pravis móribus et nefáriis institútis educáti; ut necessitátis et ignoratiónis fílii non maneámus, sed electiónis et sciéntiæ, et remissiónem peccatórum, quæ prius commísimus, consequámur in aqua; super eo qui regenerári volúerit, et peccatórum pæniténtiam égerit, Paréntis ómnium et Dómini Dei nomen pronuntiátur, atque hoc ipsum tantúmmodo appellámus, cum eum baptizándum ad lavácrum dedúcimus.

Nemo est enim qui nomen dícere non enarrábili Deo possit, aut si quis dícere áudeat nomen illi inésse, is pérdite insánit.

Vocátur autem lavácrum illud illuminátio, eo quod mente illuminéntur qui hæc discunt. Sed et in nómine Iesu Christi sub Póntio Piláto crucifíxi, et in nómine Spíritus Sancti, qui per prophétas ómnia ad Iesum spectántia prænuntiávit, is qui illuminátur, ablúitur.

RESPONSORIUM

{r}Io 3, 5-6{/r}

Dixit Iesus Nicodémo: Amen, amen dico tibi: {*} Nisi quis natus fúerit ex aqua et Spíritu, non potest introíre in regnum Dei, allelúia.

Quod natum est ex carne, caro est, et quod natum est ex Spíritu, spíritus est. {*} Nisi quis natus fúerit ex aqua et Spíritu, non potest introíre in regnum Dei, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}9, 13-21{/r}

Plaga belli

Ego Ioánnes vidi, {v}13{/v}et sextus ángelus tuba cécinit. Et audívi vocem unam ex córnibus altáris áurei, quod est ante Deum, {v}14{/v}dicéntem sexto ángelo, qui habébat tubam: «Solve quáttuor ángelos, qui alligáti sunt super flumen magnum Euphráten». {v}15{/v}Et solúti sunt quáttuor ángeli, qui paráti erant in horam et diem et mensem et annum, ut occíderent tértiam partem hóminum. {v}16{/v}Et númerus equéstris exércitus vícies mílies dena mília; audívi númerum eórum. {v}17{/v}Et ita vidi equos in visióne et, qui sedébant super eos, habéntes lorícas ígneas et hyacínthinas et sulphúreas; et cápita equórum erant tamquam cápita leónum, et de ore ipsórum procédit ignis et fumus et sulphur. {v}18{/v}Ab his tribus plagis occísa est tértia pars hóminum, de igne et fumo et súlphure, qui procedébat ex ore ipsórum. {v}19{/v}Potéstas enim equórum in ore eórum est et in caudis eórum, nam caudæ illórum símiles serpéntibus habéntes cápita, et in his nocent.

{v}20{/v}Et céteri hómines, qui non sunt occísi in his plagis, neque pæniténtiam egérunt de opéribus mánuum suárum, ut non adorárent dæmónia et simulácra áurea et argéntea et ǽrea et lapídea et lígnea, quæ neque vidére possunt neque audíre neque ambuláre, {v}21{/v}et non egérunt pæniténtiam ab homicídiis suis neque a venefíciis suis neque a fornicatióne sua neque a furtis suis.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Act 17, 30. 31{/r}; {r}Ioel 1, 13. 14{/r}

Omnes ubíque pæniténtiam agant, {*} Eo quod Deus státuit diem, in qua iudicatúrus est orbem in iustítia, allelúia.

Minístri Dei, congregáte omnes habitatóres terræ, et clamáte ad Dóminum. {*} Eo quod Deus státuit diem, in qua iudicatúrus est orbem in iustítia, allelúia.

Ex Tractátu sancti Irenǽi epíscopi Advérsus hǽreses

(Lib. 5, 2, 2-3: SCh 153, 30-38)

Eucharistia, arrha resurrectionis

Si caro non salvétur, nec Dóminus sánguine suo redémit nos, neque calix eucharístiæ communicátio sánguinis eius est, neque panis quem frángimus communicátio córporis eius est. Sanguis enim non est nisi a venis et cárnibus et a réliqua quæ est secúndum hóminem substántia, quæ vere factum Verbum Dei sánguine suo redémit nos, quemádmodum et Apóstolus eius ait: In quo habémus redemptiónem, per sánguinem eius, remissiónem peccatórum.

Et quóniam membra eius sumus, et per creatúram nutrímur, creatúram autem ipse nobis præstat, solem suum oríri fáciens et pluens quemádmodum vult; eum cálicem, qui est a creatúra, suum sánguinem conféssus est, ex quo auget nostrum sánguinem; et eum panem, qui est a creatúra, suum corpus confirmávit, ex quo nostra auget córpora.

Quando ergo et mixtus calix, et factus panis pércipit verbum Dei, et fit eucharístia sánguinis et córporis Christi, ex quibus augétur et consístit carnis nostræ substántia; quómodo carnem negant capácem esse donatiónis Dei, quæ est vita ætérna, quæ sánguine et córpore Christi nutrítur, et membrum eius est?

Quemádmodum et beátus Apóstolus ait in ea, quæ est ad Ephésios, epístola: Quóniam membra sumus córporis eius, de carne eius et de óssibus eius, non de spiritáli áliquo et invisíbili hómine dicens hæc — spíritus enim neque ossa neque carnes habet — sed de ea dispositióne, quæ est secúndum verum hóminem, quæ ex cárnibus et nervis et óssibus consístit, quæ de cálice, qui est sanguis eius, nutrítur, et de pane, quod est corpus eius, augétur.

Et quemádmodum lignum vitis, depósitum in terram, suo fructíficat témpore, et granum trítici, décidens in terram et dissolútum, múltiplex surgit per Spíritum Dei qui cóntinet ómnia, quæ deínde per sapiéntiam in usum hóminis véniunt, et percipiéntia verbum Dei eucharístia fiunt, quod est corpus et sanguis Christi; sic et nostra córpora, ex ea nutríta et repósita in terram et resolúta in ea, resúrgent in suo témpore, Verbo Dei resurrectiónem eis donánte, in glóriam Dei Patris, qui huic mortáli immortalitátem circúmdat, et corruptíbili incorruptélam gratúito donat, quóniam virtus Dei in infirmitáte perfícitur.

RESPONSORIUM

{r}Io 6, 48-51{/r}

Ego sum panis vitæ. Patres vestri manducavérunt in desérto manna et mórtui sunt. {*} Hic est panis de cælo descéndens, ut, si quis ex ipso manducáverit, non moriátur, allelúia.

Ego sum panis vivus, qui de cælo descéndi. Si quis manducáverit ex hoc pane, vivet in ætérnum. {*} Hic est panis de cælo descéndens, ut, si quis ex ipso manducáverit, non moriátur, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}10, 1-11{/r}

Vocatio Videntis confirmatur

Ego Ioánnes {v}1{/v}vidi álium ángelum fortem descendéntem de cælo amíctum nube, et iris super caput, et fácies eius erat ut sol, et pedes eius tamquam colúmnæ ignis, {v}2{/v}et habébat in manu sua libéllum apértum. Et pósuit pedem suum déxterum supra mare, sinístrum autem super terram, {v}3{/v}et clamávit voce magna, quemádmodum cum leo rugit. Et cum clamásset, locúta sunt septem tonítrua voces suas. {v}4{/v}Et cum locúta fuíssent septem tonítrua, scriptúrus eram; et audívi vocem de cælo dicéntem: «Signa, quæ locúta sunt septem tonítrua, et noli ea scríbere».

{v}5{/v}Et ángelus, quem vidi stantem supra mare et supra terram, levávit manum suam déxteram ad cælum {v}6{/v}et iurávit per Vivéntem in sǽcula sæculórum, qui creávit cælum et ea, quæ in illo sunt, et terram et ea, quæ in ea sunt, et mare et ea, quæ in eo sunt: «Tempus ámplius non erit!, {v}7{/v}sed in diébus vocis séptimi ángeli, cum cœ́perit tuba cánere, et consummátum est mystérium Dei, sicut evangelizávit servis suis prophétis».

{v}8{/v}Et vox, quam audívi de cælo, íterum loquéntem mecum et dicéntem: «Vade, áccipe librum apértum de manu ángeli stantis supra mare et supra terram». {v}9{/v}Et ábii ad ángelum dicens ei, ut daret mihi libéllum. Et dicit mihi: «Accipe et dévora illum; et fáciet amaricáre ventrem tuum, sed in ore tuo erit dulcis tamquam mel». {v}10{/v}Et accépi libéllum de manu ángeli et devorávi eum, et erat in ore meo tamquam mel dulcis; et cum devorássem eum, amaricátus est venter meus. {v}11{/v}Et dicunt mihi: «Opórtet te íterum prophetáre super pópulis et géntibus et linguis et régibus multis».

RESPONSORIUM

{r}Ap 10, 7{/r}; {r}Mt 24, 30{/r}

Cum cœ́perit tuba cánere, consummábitur mystérium Dei, {*} Sicut evangelizávit servis suis prophétis, allelúia.

Tunc parébit signum Fílii hóminis in cælo, et vidébunt Fílium hóminis in núbibus cæli cum virtúte et glória multa. {*} Sicut evangelizávit servis suis prophétis, allelúia.

Ex Sermónibus sancti Ephræm diáconi

(Sermo de Domino nostro, 3-4. 9: Opera edit. Lamy, 1, 152-158. 166-168)

Crux Christi, salus humani generis

Dóminus noster a morte conculcátus est et vicíssim eam véluti viam contrívit. Ipse subiécit se morti eámque volens sustínuit, ut mortem noléntem disíceret. Exívit enim Dóminus noster portans crucem, morte id volénte; clamávit autem in cruce et edúxit mórtuos ex ínferis, morte quamvis invíta.

Per corpus quod gerébat occídit eum mors; iísdem armis ipse victóriam de morte reportávit. Occultávit se divínitas sub humanitáte et accéssit ad mortem, quæ occídit et occísa fuit. Occídit mors vitam naturálem, eam vicíssim occídit vita supernaturális.

Quia ígitur non póterat mors devoráre eum absque córpore, neque inférnus eum deglutíre absque carne, venit ille ad Vírginem, ut exínde, sumpto curru, veherétur ad ínferos. In córpore autem assúmpto ingréssus est ínferos, dirípuit gazas eórum et thesáuros dissipávit.

Venit ígitur ad Evam, matrem ómnium vivéntium. Ipsa est vínea, cuius sæpem mors apéruit própriis Evæ mánibus, ut gustáret fructus eius; unde Eva, mater ómnium vivéntium, fons mortis effécta est ómnibus vivéntibus.

Flóruit autem María, nova vitis præ vite antíqua Eva, habitavítque in ea vita nova Christus, ut, morte pascénte et accedénte confidénter pro more, ei in fructu mortáli occultarétur Vita mortis destructíva. Cum ígitur mors absorbuísset eum, nihil timens, liberávit vitam et cum ea multos.

Exímius idem fabri fílius, qui evéxit crucem suam supra ínferos ómnia deglutiéntes, étiam humánum genus in domum vitæ tránstulit. Quia autem per lignum delápsum erat humánum genus in inferióra loca, super lignum tránsiit in domum vitæ. In quo ígitur ligno insértus fúerat acérbus, súrculus insértus fuit dulcis, ut agnoscámus eum, cui nulla resístit creatúra.

Tibi glória! qui crucem tuam pontem exstruxísti super mortem, ut per eam tránseant ánimæ e regióne mortis in regiónem vitæ.

Tibi glória! qui induísti corpus hóminis mortális illúdque fontem vitæ effecísti ómnibus mortálibus.

Tu plane vivis; nam occisóres tui véluti agrícolæ egérunt erga vitam tuam; scílicet eam tamquam tríticum in profúndo seminárunt, ut inde resúrgeret et secum suscitáret multos.

Veníte, offerámus amórem nostrum sacrifícium magnum et universále, ditíssima effundámus cántica et oratiónes ei qui óbtulit crucem suam sacrifícium Deo, ut ex illa nos omnes ditésceret.

RESPONSORIUM

{r}1 Cor 15, 55-56. 57{/r}; {r}2 Cor 4, 13-14{/r}

Ubi est, mors, victória tua? Ubi est, mors, stímulus tuus? Stímulus mortis peccátum est; {*} Deo autem grátias, qui dedit nobis victóriam per Dóminum nostrum Iesum Christum, allelúia.

Habéntes spíritum fídei, crédimus quóniam qui suscitávit Iesum et nos cum Iesu suscitábit. {*} Deo autem grátias, qui dedit nobis victóriam per Dóminum nostrum Iesum Christum, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}11, 1-19{/r}

Duo testes invicti

Ego Ioánnes vidi, {v}1{/v}et datus est mihi cálamus símilis virgæ dicens: «Surge et metíre templum Dei et altáre et adorántes in eo. {v}2{/v}Atrium autem, quod est foris templum, éice foras et ne metiáris illud, quóniam datum est géntibus, et civitátem sanctam calcábunt ménsibus quadragínta duóbus. {v}3{/v}Et dabo duóbus téstibus meis, et prophetábunt diébus mille ducéntis sexagínta amícti saccis». {v}4{/v}Hi sunt duæ olívæ et duo candelábra in conspéctu Dómini terræ stantes. {v}5{/v}Et si quis eos vult nocére, ignis exit de ore illórum et dévorat inimícos eórum; et si quis volúerit eos lǽdere, sic opórtet eum occídi. {v}6{/v}Hi habent potestátem claudéndi cælum, ne pluat plúvia diébus prophetíæ ipsórum, et potestátem habent super aquas converténdi eas in sánguinem et percútere terram omni plaga, quotienscúmque volúerint. {v}7{/v}Et cum finíerint testimónium suum, béstia, quæ ascéndit de abýsso, fáciet advérsus illos bellum et vincet eos et occídet illos. {v}8{/v}Et corpus eórum in platéa civitátis magnæ, quæ vocátur spirituáliter Sódoma et Ægýptus, ubi et Dóminus eórum crucifíxus est; {v}9{/v}et vident de pópulis et tríbubus et linguis et géntibus corpus eórum per tres dies et dimídium, et córpora eórum non sinunt poni in monuménto. {v}10{/v}Et inhabitántes terram gaudent super illis et iucundántur et múnera mittent ínvicem, quóniam hi duo prophétæ cruciavérunt eos, qui inhábitant super terram.

{v}11{/v}Et post dies tres et dimídium spíritus vitæ a Deo intrávit in eos, et stetérunt super pedes suos; et timor magnus cécidit super eos, qui vidébant eos. {v}12{/v}Et audiérunt vocem magnam de cælo dicéntem illis: «Ascéndite huc»; et ascendérunt in cælum in nube, et vidérunt illos inimíci eórum. {v}13{/v}Et in illa hora factus est terræmótus magnus, et décima pars civitátis cécidit, et occísi sunt in terræmótu nómina hóminum septem mília, et réliqui in timórem sunt missi et dedérunt glóriam Deo cæli.

{v}14{/v}Væ secúndum ábiit; ecce væ tértium venit cito.

{v}15{/v}Et séptimus ángelus tuba cécinit, et factæ sunt voces magnæ in cælo dicéntes: «Factum est regnum huius mundi Dómini nostri et Christi eius, et regnábit in sǽcula sæculórum».

{v}16{/v}Et vigínti quáttuor senióres, qui in conspéctu Dei sedent in thronis suis, cecidérunt super fácies suas et adoravérunt Deum {v}17{/v}dicéntes:

«Grátias ágimus tibi,

Dómine Deus omnípotens,

qui es et qui eras,

quia accepísti virtútem tuam magnam et regnásti.

{v}18{/v}Et irátæ sunt gentes,

et advénit ira tua, et tempus mortuórum iudicári,

et réddere mercédem servis tuis prophétis et sanctis

et timéntibus nomen tuum, pusíllis et magnis,

et extermináre eos, qui extérminant terram».

{v}19{/v}Et apértum est templum Dei in cælo, et visa est arca testaménti eius in templo eius; et facta sunt fúlgura et voces et terræmótus et grando magna.

RESPONSORIUM

{r}Ap 11, 15{/r}; {r}Dan 7, 27{/r}

Factum est regnum huius mundi Dómini nostri et Christi eius; {*} Et regnábit in sǽcula sæculórum, allelúia.

Regnum eius regnum sempitérnum est, et omnes reges sérvient ei et obœ́dient. {*} Et regnábit in sǽcula sæculórum, allelúia.

Ex Commentário sancti Cyrílli Alexandríni epíscopi in Ioánnis Evangélium

(Lib. 4, 2: PG 73, 563-566)

Suum corpus dedit Christus pro vita omnium

Mórior, inquit Dóminus, pro ómnibus, ut omnes vivíficem per meípsum, et carnem ómnium carne mea redémi. Moriétur enim mors in morte mea, et mecum simul, quæ córruit, inquit, hóminum natúra resúrget.

Factus enim idcírco sum vobis símilis, homo nimírum ex sémine Abraham, ut per ómnia frátribus assímiler. Quod cum recte intellégeret quoque beátus ipse Paulus ait: Quia ergo púeri communicavérunt carni et sánguini, et ipse simíliter participávit eísdem, ut per mortem destrúeret eum, qui habébat mortis impérium, id est diábolum.

Nec enim áliter umquam déstrui póterat is, qui mortis habet impérium, adeóque mors ipsa, nisi dedísset seípsum Christus pro nobis, unus redemptiónem pro ómnibus: erat enim supra omnes.

Proindéque in psalmis ait alícubi, seípsum pro nobis quasi hóstiam immaculátam ófferens Deo ac Patri: Sacrifícium et oblatiónem noluísti, corpus autem perfecísti mihi. Holocáusta et pro peccáto non postulásti; tunc dixi: Ecce vénio.

Crucifíxus autem est pro ómnibus et propter omnes, ut, uno pro cunctis mórtuo, omnes vivámus in ipso; nec enim fíeri póterat, ut morti obnóxia esset aut corruptióni succúmberet secúndum natúram vita. Quod autem pro mundi vita suam carnem Christus obtúlerit, ex eius porro verbis agnoscámus: Pater enim, inquit, sancte, serva eos. Et rursus: Pro eis ego sanctífico meípsum.

Sanctífico ait, pro cónsecro et óffero quasi hóstiam immaculátam in odórem suavitátis. Sanctificabátur enim, sive sanctum iuxta legem vocabátur, id quod super altáre offerebátur. Dedit ergo suum corpus Christus pro vita ómnium, et per ipsum rursus in nobis vitam ínserit; quonam autem pacto, dicam pro víribus.

Postquam enim vivíficum illud Dei Verbum in carne inhabitávit, in suum bonum eam, hoc est ad vitam, reformávit, et omníno ei ineffábili uniónis modo coniúnctum, vivíficam réddidit, non secus ac ipsum est secúndum natúram.

Proínde Christi corpus vivíficat eos, qui eius sunt partícipes: expéllit enim mortem, cum fúerit in morti obnóxiis, et corruptiónem rémovet, ratiónem in seípso páriens, quæ corruptiónem perfécte déleat.

RESPONSORIUM

{r}Io 10, 14. 15. 10{/r}

Ego sum pastor bonus, et cognósco oves meas, {*} Et ánimam meam pono pro óvibus meis, allelúia.

Ego veni ut vitam hábeant, et abundántius hábeant. {*} Et ánimam meam pono pro óvibus meis, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Zjv}12, 1-18{/r}

Signum mulieris

{v}1{/v}Signum magnum appáruit in cælo: múlier amícta sole, et luna sub pédibus eius, et super caput eius coróna stellárum duódecim, {v}2{/v}et in útero habens, et clamat partúriens et cruciáta, ut páriat. {v}3{/v}Et visum est áliud signum in cælo: et ecce draco rufus magnus, habens cápita septem et córnua decem, et super cápita sua septem diadémata, {v}4{/v}et cauda eius trahit tértiam partem stellárum cæli et misit eas in terram. Et draco stetit ante mulíerem, quæ erat paritúra, ut, cum peperísset, fílium eius devoráret. {v}5{/v}Et péperit fílium, másculum, qui rectúrus est omnes gentes in virga férrea; et raptus est fílius eius ad Deum et ad thronum eius. {v}6{/v}Et múlier fugit in desértum, ubi habet locum parátum a Deo, ut ibi pascant illam diébus mille ducéntis sexagínta.

{v}7{/v}Et factum est prœ́lium in cælo, Míchael et ángeli eius, ut prœliaréntur cum dracóne. Et draco pugnávit et ángeli eius, {v}8{/v}et non váluit, neque locus invéntus est eórum ámplius in cælo. {v}9{/v}Et proiéctus est draco ille magnus, serpens antíquus, qui vocátur Diábolus et Sátanas, qui sedúcit univérsum orbem, proiéctus est in terram, et ángeli eius cum illo proiécti sunt. {v}10{/v}Et audívi vocem magnam in cælo dicéntem:

«Nunc facta est salus et virtus et regnum Dei nostri

et potéstas Christi eius,

quia proiéctus est accusátor fratrum nostrórum,

qui accusábat illos ante conspéctum Dei nostri

die ac nocte.

{v}11{/v}Et ipsi vicérunt illum propter sánguinem Agni

et propter verbum testimónii sui;

et non dilexérunt ánimam suam

usque ad mortem.

{v}12{/v}Proptérea lætámini, cæli

et qui habitátis in eis.

Væ terræ et mari, quia descéndit Diábolus ad vos habens iram magnam, sciens quod módicum tempus habet!».

{v}13{/v}Et postquam vidit draco quod proiéctus est in terram, persecútus est mulíerem, quæ péperit másculum. {v}14{/v}Et datæ sunt mulíeri duæ alæ áquilæ magnæ, ut voláret in desértum in locum suum, ubi álitur per tempus et témpora et dimídium témporis a fácie serpéntis. {v}15{/v}Et misit serpens ex ore suo post mulíerem aquam tamquam flumen, ut eam fáceret trahi a flúmine. {v}16{/v}Et adiúvit terra mulíerem, et apéruit terra os suum et absórbuit flumen, quod misit draco de ore suo.

{v}17{/v}Et irátus est draco in mulíerem et ábiit fácere prœ́lium cum réliquis de sémine eius, qui custódiunt mandáta Dei et habent testimónium Iesu.

{v}18{/v}Et stetit super arénam maris.

RESPONSORIUM

{r}Ap 12, 11. 12{/r}; {r}2 Mac 7, 36{/r}

Vicérunt propter sánguinem Agni et propter verbum testimónii sui, et non dilexérunt ánimam suam usque ad mortem. {*} Proptérea lætámini, cæli, et qui habitátis in eis, allelúia.

Módico dolóre sustentáto, sub Dei testaméntum ætérnæ vitæ recidérunt. {*} Proptérea lætámini, cæli, et qui habitátis in eis, allelúia.

Ex Homilíis sancti Gregórii Magni papæ in Evangélia

(Hom. 14, 3-6: PL 76, 1129-1130)

Christus, bonus pastor

Ego sum pastor bonus. Et cognósco oves meas, hoc est díligo, et cognóscunt me meæ. Ac si paténter dicat: Diligéntes obsequúntur. Qui enim veritátem non díligit, adhuc mínime cognóvit.

Quia ergo audístis, fratres caríssimi, perículum nostrum, pensáte in verbis domínicis étiam perículum vestrum. Vidéte si oves eius estis, vidéte si eum cognóscitis, vidéte si lumen veritátis scitis. Scitis autem, dico, non per fidem, sed per amórem. Scitis, dico, non ex credulitáte, sed ex operatióne. Nam idem ipse qui hoc lóquitur, Ioánnes evangelísta testátur, dicens: Qui dicit se nosse Deum, et mandáta eius non custódit, mendax est.

Unde et in hoc loco Dóminus prótinus subdit: Sicut novit me Pater, et ego agnósco Patrem, et ánimam meam pono pro óvibus meis. Ac si apérte dicat: In hoc constat quia et ego agnósco Patrem, et cognóscor a Patre, quia ánimam meam pono pro óvibus meis; id est, ea caritáte qua pro óvibus mórior, quantum Patrem díligam osténdo.

De quibus profécto óvibus rursum dicit: Oves meæ vocem meam áudiunt, et ego cognósco eas, et sequúntur me, et ego vitam ætérnam do eis. De quibus et paulo supérius dicit: Per me si quis introíerit, salvábitur et ingrediétur et egrediétur et páscua invéniet. Ingrediétur quippe ad fidem, egrediétur vero a fide ad spéciem, a credulitáte ad contemplatiónem, páscua autem invéniet in ætérna refectióne.

Oves ergo eius páscua invéniunt, quia quisquis illum corde símplici séquitur, ætérnæ viriditátis pábulo nutrítur. Quæ autem sunt istárum óvium páscua, nisi intérna gáudia semper viréntis paradísi? Páscua namque electórum sunt vultus præsens Dei, qui dum sine deféctu conspícitur, sine fine mens vitæ cibo satiátur.

Quærámus ergo, fratres caríssimi, hæc páscua, in quibus cum tantórum cívium sollemnitáte gaudeámus. Ipsa nos lætántium festívitas invítet. Accendámus ergo ánimum, fratres, recaléscat fides in id quod crédidit, inardéscant ad supérna nostra desidéria, et sic amáre iam ire est.

Ab intérnæ sollemnitátis gáudio nulla nos advérsitas révocet, quia, et si quis ad locum propósitum ire desíderat, eius desidérium quælibet viæ aspéritas non immútat. Nulla nos prospéritas blándiens sedúcat, quia stultus viátor est, qui, in itínere amœ́na prata conspíciens, oblivíscitur ire quo tendébat.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Io 10, 14. 15{/r}; {r}1 Cor 5, 7{/r}

Surréxit Pastor bonus, qui pósuit ánimam suam pro óvibus suis, {*} Et pro grege suo mori dignátus est, allelúia.

Etenim Pascha nostrum immolátus est Christus. {*} Et pro grege suo mori dignátus est, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}13, 1-18{/r}

Duæ bestiæ

Ego Ioánnes {v}1{/v}vidi de mari béstiam ascendéntem habéntem córnua decem et cápita septem, et super córnua eius decem diadémata, et super cápita eius nómina blasphémiæ. {v}2{/v}Et béstia, quam vidi, símilis erat pardo, et pedes eius sicut ursi, et os eius sicut os leónis. Et dedit illi draco virtútem suam et thronum suum et potestátem magnam. {v}3{/v}Et unum de capítibus suis quasi occísum in mortem, et plaga mortis eius curáta est.

Et admiráta est univérsa terra post béstiam, {v}4{/v}et adoravérunt dracónem, quia dedit potestátem béstiæ, et adoravérunt béstiam dicéntes: «Quis símilis béstiæ, et quis potest pugnáre cum ea?».

{v}5{/v}Et datum est ei os loquens magna et blasphémias, et data est illi potéstas fácere menses quadragínta duos. {v}6{/v}Et apéruit os suum in blasphémias ad Deum, blasphemáre nomen eius et tabernáculum eius, eos, qui in cælo hábitant. {v}7{/v}Et datum est illi bellum fácere cum sanctis et víncere illos, et data est ei potéstas super omnem tribum et pópulum et linguam et gentem. {v}8{/v}Et adorábunt eum omnes, qui inhábitant terram, cuiuscúmque non est scriptum nomen in libro vitæ Agni, qui occísus est, ab orígine mundi. {v}9{/v}Si quis habet aurem, áudiat:

{v}10{/v}Si quis in captivitátem,

in captivitátem vadit;

si quis in gládio debet occídi,

opórtet eum in gládio occídi.

Hic est patiéntia et fides sanctórum.

{v}11{/v}Et vidi áliam béstiam ascendéntem de terra, et habébat córnua duo simília agni, et loquebátur sicut draco. {v}12{/v}Et potestátem prióris béstiæ omnem facit in conspéctu eius. Et facit terram et inhabitántes in ea adoráre béstiam primam, cuius curáta est plaga mortis. {v}13{/v}Et facit signa magna, ut étiam ignem fáciat de cælo descéndere in terram in conspéctu hóminum. {v}14{/v}Et sedúcit habitántes terram propter signa, quæ data sunt illi fácere in conspéctu béstiæ, dicens habitántibus in terra, ut fáciant imáginem béstiæ, quæ habet plagam gládii et vixit. {v}15{/v}Et datum est illi, ut daret spíritum imágini béstiæ, ut et loquátur imágo béstiæ et fáciat, ut quicúmque non adoráverint imáginem béstiæ, occidántur. {v}16{/v}Et facit omnes pusíllos et magnos et dívites et páuperes et líberos et servos accípere charactérem in déxtera manu sua aut in fróntibus suis, {v}17{/v}et ne quis possit émere aut véndere, nisi qui habet charactérem, nomen béstiæ aut númerum nóminis eius. {v}18{/v}Hic sapiéntia est: qui habet intelléctum, cómputet númerum béstiæ; númerus enim hóminis est: et númerus eius est sescénti sexagínta sex.

RESPONSORIUM

{r}Ap 3, 5{/r}; {r}Mt 10, 22{/r}

Qui vícerit, vestiétur vestiméntis albis; et non delébo nomen eius de libro vitæ, {*} Et confitébor nomen eius coram Patre meo et ángelis eius, allelúia.

Qui perseveráverit in finem, hic salvus erit. {*} Et confitébor nomen eius coram Patre meo et ángelis eius, allelúia.

E Libro sancti Basilíi Magni epíscopi De Spíritu Sancto

(Cap. 15, 35-36: PG 32, 130-131)

Spiritus vivificat

Qui nostram vitam dispénsat Dóminus, baptísmatis pactum nobis státuit, mortis ac vitæ typum habens: mortis quidem imáginem explénte aqua, Spíritu vero vitæ arrham præbénte. Hinc ítaque nobis perspícuum est quod quærebátur, quámobrem aqua coniúncta fúerit Spirítui. Cum enim duo scopi propósiti sint in baptísmo, vidélicet ut aboleátur corpus peccáti, ne póstea fructíficet morti, tum ut vivátur Spíritu, et fructus habeátur in sanctificatióne; aqua, mortis éxhibet imáginem, corpus velut in sepúlcro recípiens; Spíritus vero vim vivíficam immíttit, a morte peccáti rénovans ánimas nostras in prístinam vitam. Hoc ígitur est dénuo nasci ex aqua et Spíritu: quippe quia mors perfícitur in aqua, vitam vero nostram operátur Spíritus.

Tribus ígitur demersiónibus, ac tótidem invocatiónibus, magnum baptísmatis mystérium perágitur, ut et mortis figúra exprimátur, et per traditiónem divínæ sciéntiæ ánimus illustrétur eórum qui baptizántur. Itaque si qua est grátia in aqua, non est ex ipsíus aquæ natúra, sed ex Spíritus præséntia. Non enim est baptísmus deposítio sórdium córporis, sed consciéntiæ bonæ interrogátio apud Deum. Itaque ad eam vitam, quæ est ex resurrectióne, præparans nos Dóminus, totam evangélicam conversatiónem propónit; ut non irascámur, ut malórum tolerántes simus et a voluptátum amóre puri, ut a stúdio pecúniæ mores sint líberi, præscríbens, ita ut quæ illud sǽculum iuxta natúram póssidet, ea nos præcipiéntes ex ánimi inductióne peragámus.

Per Spíritum Sanctum datur in paradísum restitútio, ad regnum cælórum ascénsus, in adoptiónem filiórum réditus; datur fidúcia Deum appellándi Patrem suum, consórtem fíeri grátiæ Christi, fílium lucis appellári, ætérnæ glóriæ partícipem esse, et ut semel ómnia dicam, esse in omni benedictiónis plenitúdine, tum in præsénti hoc sǽculo, tum in futúro: repositórum nobis in promíssis bonórum, quæ per fidem fruénda exspectámus, perínde quasi iam adsint, grátiam velut in spéculo contemplántes. Nam si talis est árrhabo, quale est illud quod perféctum est? et si tantæ sunt primítiæ, quæ erit totíus consummátio?

RESPONSORIUM

Carni nostræ, emergénti de lavácro post vétera delícta, {*} Colúmba Sancti Spíritus ádvolat, pacem Dei ófferens, emíssa de cælis, ubi Ecclésia est arca figuráta, allelúia.

Felix sacraméntum aquæ, quo in vitam ætérnam liberámur. {*} Colúmba Sancti Spíritus ádvolat, pacem Dei ófferens, emíssa de cælis, ubi Ecclésia est arca figuráta, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}14, 1-13{/r}

Agnus iam victor

Ego Ioánnes {v}1{/v}vidi: et ecce Agnus stans supra montem Sion, et cum illo centum quadragínta quáttuor mília, habéntes nomen eius et nomen Patris eius scriptum in fróntibus suis. {v}2{/v}Et audívi vocem de cælo tamquam vocem aquárum multárum et tamquam vocem tonítrui magni, et vox, quam audívi, sicut citharœdórum citharizántium in cítharis suis. {v}3{/v}Et cantant quasi cánticum novum ante thronum et ante quáttuor animália et senióres. Et nemo póterat díscere cánticum nisi illa centum quadragínta quáttuor mília, qui empti sunt de terra. {v}4{/v}Hi sunt qui cum muliéribus non sunt coinquináti, vírgines enim sunt. Hi qui sequúntur Agnum, quocúmque abíerit. Hi empti sunt ex homínibus primítiæ Deo et Agno; {v}5{/v}et in ore ipsórum non est invéntum mendácium: sine mácula sunt.

{v}6{/v}Et vidi álterum ángelum volántem per médium cælum, habéntem evangélium ætérnum, ut evangelizáret super sedéntes in terra et super omnem gentem et tribum et linguam et pópulum {v}7{/v}dicens magna voce: «Timéte Deum et date illi glóriam, quia venit hora iudícii eius, et adoráte eum, qui fecit cælum et terram et mare et fontes aquárum».

{v}8{/v}Et álius ángelus secútus est dicens: «Cécidit, cécidit Bábylon illa magna, quæ a vino iræ fornicatiónis suæ potionávit omnes gentes!».

{v}9{/v}Et álius ángelus tértius secútus est illos dicens voce magna: «Si quis adoráverit béstiam et imáginem eius et accéperit charactérem in fronte sua aut in manu sua, {v}10{/v}et hic bibet de vino iræ Dei, quod mixtum est mero in cálice iræ ipsíus, et cruciábitur igne et súlphure in conspéctu angelórum sanctórum et ante conspéctum Agni. {v}11{/v}Et fumus tormentórum eórum in sǽcula sæculórum ascéndit, nec habent réquiem die ac nocte, qui adoravérunt béstiam et imáginem eius, et si quis accéperit charactérem nóminis eius».

{v}12{/v}Hic patiéntia sanctórum est, qui custódiunt mandáta Dei et fidem Iesu. {v}13{/v}Et audívi vocem de cælo dicéntem: «Scribe: Beáti mórtui, qui in Dómino moriúntur ámodo. étiam, dicit Spíritus, ut requiéscant a labóribus suis; ópera enim illórum sequúntur illos».

RESPONSORIUM

Cf. {r}Ap 14, 7. 6{/r}

Audívi vocem in cælo angelórum multórum dicéntium: {*} Timéte Dóminum, et date illi glóriam, et adoráte eum, qui fecit cælum et terram, mare et fontes aquárum, allelúia.

Vidi ángelum Dei fortem, volántem per médium cæli, voce magna clamántem et dicéntem. {*} Timéte Dóminum, et date illi glóriam, et adoráte eum, qui fecit cælum et terram, mare et fontes aquárum, allelúia.

Ex Sermónibus sancti Petri Chrysólogi epíscopi

(Sermo 108: PL 52, 499-500)

Esto Dei sacrificium et sacerdos

Obsecro vos per misericórdiam Dei. Rogat Paulus, immo per Paulum rogat Deus, quia plus amári vult quam timéri. Rogat Deus quia non tam Dóminus esse vult quam pater. Rogat Deus per misericórdiam, ne víndicet per rigórem.

Audi rogántem Dóminum: Vidéte, vidéte in me corpus vestrum, membra vestra, vestra víscera, ossa vestra, vestrum sánguinem. Et si quod Dei est timétis, quare vel quod vestrum est non amátis? Si Dóminum fúgitis, quare non recúrritis ad paréntem?

Sed forte vos passiónis meæ, quam fecístis, magnitúdo confúndit. Nolíte timére. Crux hæc non meus sed mortis est acúleus. Clavi isti non mihi infígunt dolórem, sed vestram mihi infígunt áltius caritátem. Vúlnera hæc non edúcunt gémitus meos, sed magis vos meis viscéribus introdúcunt. Exténsio córporis mei vos dilátat in grémium, non meam crescit in pœnam. Sanguis meus non mihi déperit, sed vestrum prorogátur in prétium.

Veníte ergo, redíte et vel sic probáte patrem, quem vidétis pro malis bona, pro iniúriis amórem, pro vulnéribus tantis tantam réddere caritátem.

Sed iam quid óbsecret Apóstolus audiámus: Obsecro, inquit, vos, ut exhibeátis córpora vestra. Apóstolus, rogándo sic, omnes hómines ad sacerdotále fastígium provéxit: Ut exhibeátis córpora vestra hóstiam vivam.

O inaudítum christiáni pontificátus offícium, quando homo sibi ipse est et hóstia et sacérdos; quando homo non extrínsecus quod Deo est immolatúrus inquírit; quando homo secum, et in se, et quod pro se est, Deo sacrificatúrus appórtat; quando et éadem manet hóstia, idem pérmanet et sacérdos; quando hóstia mactátur et vivit, sacérdos nescit occídere qui litábit.

Mirum sacrifícium, ubi corpus sine córpore, sine sánguine sanguis offértur. Obsecro, inquit, vos per misericórdiam Dei, ut exhibeátis córpora vestra hóstiam vivam.

Fratres, hoc sacrifícium Christi descéndit ex forma, qua corpus suum pro vita sǽculi vitáliter immolávit; et vere corpus suum fecit hóstiam vivam, quia vivit occísus. In tali ergo víctima mors expénditur, hóstia pérmanet, vivit hóstia, mors punítur. Hinc mártyres morte nascúntur, fine ínchoant, occisióne vivunt, et in cælis lucent, qui in terris putabántur exstíncti.

Obsecro, inquit, vos, fratres, per misericórdiam Dei, ut exhibeátis córpora vestra hóstiam vivam, sanctam. Hoc est illud quod Prophéta cécinit: Sacrifícium et oblatiónem noluísti, corpus autem perfecísti mihi.

Esto, homo, esto Dei sacrifícium et sacérdos; non amíttas quod tibi divína dedit et concéssit auctóritas; indúere sanctitátis stolam, præcíngere bálteum castitátis; sit in velaménto cápitis tui Christus; crux in frontis tui munímine persevéret; péctori tuo appóne divínæ sciéntiæ sacraméntum; in odórem thymiáma semper oratiónis accénde; árripe gládium Spíritus; altáre cor tuum pone; et sic corpus tuum ádmove Dei secúrus ad víctimam.

Deus fidem, non mortem quærit; votum, non sánguinem sitit; placátur voluntáte, non nece.

RESPONSORIUM

{r}Ap 5, 9bcd. 10a{/r}

Dignus es, Dómine, accípere librum et aperíre signácula eius, quóniam occísus es {*} Et redemísti nos Deo in sánguine tuo, allelúia.

Fecísti enim nos Deo nostro regnum et sacerdótes. {*} Et redemísti nos Deo in sánguine tuo, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}14, 14 – 15, 4{/r}

Messis ultimi temporis

Ego Ioánnes {v}14,14{/v}vidi: et ecce nubem cándidam, et supra nubem sedéntem quasi Fílium hóminis, habéntem super caput suum corónam áuream et in manu sua falcem acútam. {v}15{/v}Et alter ángelus exívit de templo clamans voce magna ad sedéntem super nubem: «Mitte falcem tuam et mete, quia venit hora, ut metátur, quóniam áruit messis terræ». {v}16{/v}Et misit, qui sedébat supra nubem, falcem suam in terram, et messa est terra.

{v}17{/v}Et álius ángelus exívit de templo, quod est in cælo, habens et ipse falcem acútam. {v}18{/v}Et álius ángelus de altári, habens potestátem supra ignem, et clamávit voce magna ad eum, qui habébat falcem acútam dicens: «Mitte falcem tuam acútam et vindémia botros víneæ terræ, quóniam matúræ sunt uvæ eius». {v}19{/v}Et misit ángelus falcem suam in terram et vindemiávit víneam terræ et misit in lacum iræ Dei magnum. {v}20{/v}Et calcátus est lacus extra civitátem, et exívit sanguis de lacu usque ad frenos equórum per stádia mille sescénta.

{v}15,1{/v}Et vidi áliud signum in cælo magnum et mirábile: ángelos septem habéntes plagas septem novíssimas, quóniam in illis consummáta est ira Dei.

{v}2{/v}Et vidi tamquam mare vítreum mixtum igne, et eos, qui vicérunt béstiam et imáginem illíus et númerum nóminis eius, stantes supra mare vítreum, habéntes cítharas Dei. {v}3{/v}Et cantant cánticum Móysis servi Dei et cánticum Agni dicéntes:

«Magna et mirabília ópera tua,

Dómine Deus omnípotens;

iustæ et veræ viæ tuæ,

Rex géntium!

{v}4{/v}Quis non timébit, Dómine,

et glorificábit nomen tuum?

Quia solus Sanctus,

quóniam omnes gentes vénient

et adorábunt in conspéctu tuo,

quóniam iudícia tua manifestáta sunt».

RESPONSORIUM

{r}Ap 15, 3{/r}; {r}Ex 15, 11{/r}

Cantant cánticum Agni dicéntes: Magna et mirabília ópera tua, Dómine Deus omnípotens; {*} Iustæ et veræ sunt viæ tuæ, Rex géntium! Allelúia.

Quis símilis tui in diis, Dómine? Quis símilis tui, magníficus in sanctitáte, fáciens mirabília? {*} Iustæ et veræ sunt viæ tuæ, Rex géntium! Allelúia.

Ex Tractátu sancti Hilárii epíscopi De Trinitáte

(Lib. 8, 13-16: PL 10, 246-249)

Unitas naturalis fidelium in Deo per Verbi incarnationem et Eucharistiæ sacramentum

Si vere Verbum caro factum est, et vere nos Verbum carnem cibo domínico súmimus; quómodo non naturáliter manére in nobis existimándus est, qui et natúram carnis nostræ iam inseparábilem sibi homo natus assúmpsit, et natúram carnis suæ ad natúram æternitátis sub sacraménto nobis communicándæ carnis admíscuit? Ita enim omnes unum sumus, quia et in Christo Pater est, et Christus in nobis est. Est ergo in nobis ipse per carnem, et sumus in eo; dum secum hoc, quod nos sumus, in Deo est.

Quam autem in eo per sacraméntum communicátæ carnis et sánguinis simus, ipse testátur dicens: Et hic mundus me iam non videt; vos autem me vidébitis, quóniam ego vivo, et vos vivétis; quóniam ego in Patre meo, et vos in me, et ego in vobis. Si voluntátis tantum unitátem intéllegi vellet, cur gradum quendam atque órdinem consummándæ unitátis expósuit, nisi ut, cum ille in Patre per natúram divinitátis esset, nos contra in eo per corporálem eius nativitátem, et ille rursum in nobis per sacramentórum inésse mystérium crederétur; ac sic perfécta per Mediatórem únitas docerétur, cum nobis in se manéntibus ipse manéret in Patre, et in Patre manens manéret in nobis; et ita ad unitátem Patris proficerémus, cum, qui in eo naturáliter secúndum nativitátem inest, nos quoque in eo naturáliter inessémus, ipso in nobis naturáliter permanénte?

Quam autem naturális in nobis hæc únitas sit, ipse ita testátus est: Qui edit carnem meam, et bibit sánguinem meum, in me manet, et ego in eo. Non enim quis in eo erit, nisi in quo ipse fúerit: eius tantum in se assúmptam habens carnem, qui suam súmpserit.

Perféctæ autem huius unitátis sacraméntum supérius iam docúerat, dicens: Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo per Patrem; et qui manducáverit meam carnem, et ipse vivet per me. Vivit ergo per Patrem; et quo modo per Patrem vivit, eódem modo nos per carnem eius vívimus.

Omnis enim comparátio ad intellegéntiæ formam præsúmitur, ut id, de quo ágitur, secúndum propósitum exémplum assequámur. Hæc ergo vitæ nostræ causa est, quod in nobis carnálibus manéntem per carnem Christum habémus; victúris nobis per eum ea condicióne, qua vivit ille per Patrem.

RESPONSORIUM

{r}Io 6, 56{/r}; porov. {r}Deut 4, 7{/r}

Qui mandúcat meam carnem et bibit meum sánguinem, {*} In me manet, et ego in illo, allelúia.

Non est ália nátio tam grandis, quæ hábeat deos appropinquántes sibi, sicut Deus noster adest nobis. {*} In me manet, et ego in illo, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}15, 5 – 16, 21{/r}

Septem phialæ iracundiæ Dei

Ego Ioánnes {v}15,5{/v}vidi: et apértum est templum tabernáculi testimónii in cælo, {v}6{/v}et exiérunt septem ángeli habéntes septem plagas de templo, vestíti lino mundo cándido et præcíncti circa péctora zonis áureis. {v}7{/v}Et unum ex quáttuor animálibus dedit septem ángelis septem phíalas áureas plenas iracúndiæ Dei vivéntis in sǽcula sæculórum. {v}8{/v}Et implétum est templum fumo de glória Dei et de virtúte eius, et nemo póterat introíre in templum, donec consummaréntur septem plagæ septem angelórum.

{v}16,1{/v}Et audívi vocem magnam de templo dicéntem septem ángelis: «Ite et effúndite septem phíalas iræ Dei in terram».

{v}2{/v}Et ábiit primus et effúdit phíalam suam in terram; et factum est vulnus sævum ac péssimum in hómines, qui habébant charactérem béstiæ, et eos, qui adorábant imáginem eius.

{v}3{/v}Et secúndus effúdit phíalam suam in mare; et factus est sanguis tamquam mórtui, et omnis ánima vivens mórtua est, quæ est in mari.

{v}4{/v}Et tértius effúdit phíalam suam in flúmina et in fontes aquárum; et factus est sanguis. {v}5{/v}Et audívi ángelum aquárum dicéntem: «Iustus es, qui es et qui eras, Sanctus, quia hæc iudicásti, {v}6{/v}quia sánguinem sanctórum et prophetárum fudérunt, et sánguinem eis dedísti bíbere: digni sunt!». {v}7{/v}Et audívi altáre dicens: «étiam, Dómine Deus omnípotens, vera et iusta iudícia tua!».

{v}8{/v}Et quartus effúdit phíalam suam in solem; et datum est illi æstu affícere hómines in igne. {v}9{/v}Et æstuavérunt hómines æstu magno et blasphemavérunt nomen Dei habéntis potestátem super has plagas, et non egérunt pæniténtiam, ut darent illi glóriam.

{v}10{/v}Et quintus effúdit phíalam suam super thronum béstiæ; et factum est regnum eius tenebrósum, et commanducavérunt linguas suas præ dolóre {v}11{/v}et blasphemavérunt Deum cæli præ dolóribus suis et vulnéribus suis et non egérunt pæniténtiam ex opéribus suis.

{v}12{/v}Et sextus effúdit phíalam suam super flumen illud magnum Euphráten; et exsiccáta est aqua eius, ut præpararétur via régibus, qui sunt ab ortu solis. {v}13{/v}Et vidi de ore dracónis et de ore béstiæ et de ore pseudoprophétæ spíritus tres immúndos velut ranas: {v}14{/v}sunt enim spíritus dæmoniórum faciéntes signa, qui procédunt ad reges univérsi orbis congregáre illos in prœ́lium diéi magni Dei omnipoténtis.

{v}15{/v}Ecce vénio sicut fur. Beátus, qui vígilat et custódit vestiménta sua, ne nudus ámbulet, et vídeant turpitúdinem eius.

{v}16{/v}Et congregávit illos in locum, qui vocátur Hebráice Harmágedon.

{v}17{/v}Et séptimus effúdit phíalam suam in áerem; et exívit vox magna de templo a throno dicens: «Factum est!». {v}18{/v}Et facta sunt fúlgura et voces et tonítrua, et terræmótus factus est magnus, qualis numquam fuit, ex quo homo fuit super terram, talis terræmótus sic magnus. {v}19{/v}Et facta est cívitas magna in tres partes, et civitátes géntium cecidérunt. Et Bábylon magna venit in memóriam ante Deum dare ei cálicem vini indignatiónis iræ eius. {v}20{/v}Et omnis ínsulæ fugit, et montes non sunt invénti. {v}21{/v}Et grando magna sicut taléntum descéndit de cælo in hómines; et blasphemavérunt hómines Deum propter plagam grándinis, quóniam magna est plaga eius nimis.

RESPONSORIUM

{r}Mt 24, 43{/r}; {r}Ap 16, 15{/r}; {r}1 Th 5, 3{/r}

Si sciret paterfamílias qua hora fur ventúrus esset, vigiláret útique. {*} Ecce vénio sicut fur, dicit Dóminus, beátus qui vígilat, allelúia.

Cum díxerint: Pax et secúritas, tunc repentínus supervéniet intéritus. {*} Ecce vénio sicut fur, dicit Dóminus, beátus qui vígilat, allelúia.

Ex Tractátibus sancti Augustíni epíscopi in Ioánnem

(Tract. 65, 1-3: CCL 36, 490-492)

Mandatum novum

Dóminus Iesus mandátum novum se discípulis suis dare testátur, ut díligant ínvicem: Mandátum, inquit, novum do vobis, ut diligátis ínvicem.

Nonne iam erat hoc mandátum in antíqua Dei lege, ubi scriptum est: Díliges próximum tuum tamquam teípsum? Cur ergo novum appellátur a Dómino, quod tam vetus esse convíncitur? An ídeo est mandátum novum, quia, exúto vétere, índuit nos hóminem novum? Innovat quippe audiéntem, vel pótius obœdiéntem, non omnis, sed ista diléctio, quam Dóminus ut a carnáli dilectióne distíngueret, áddidit: Sicut diléxi vos.

Diléctio ista nos ínnovat, ut simus hómines novi, herédes testaménti novi, cantatóres cántici novi. Hæc diléctio, fratres caríssimi, antíquos étiam tunc iustos, tunc patriárchas et prophétas, sicut póstea beátos Apóstolos innovávit, ipsa et nunc ínnovat gentes, et ex univérso génere humáno, quod diffúnditur toto orbe terrárum, facit et cólligit pópulum novum, corpus novæ nuptæ Fílii Dei unigéniti sponsæ, de qua dícitur in Cántico canticórum: Quæ est ista, quæ ascéndit dealbáta? útique dealbáta, quia innováta; unde, nisi mandáto novo?

Propter quod pro ínvicem sollícita sunt membra in ea; et si pátitur unum membrum, compatiúntur ómnia membra, et si glorificátur unum membrum, congáudent ómnia membra. Audiunt enim, atque custódiunt: Mandátum novum do vobis, ut vos ínvicem diligátis, non sicut se díligunt qui corrúmpunt, nec sicut se díligunt hómines, quóniam hómines sunt; sed sicut se díligunt quóniam dii sunt et fílii Altíssimi omnes, ut sint Fílio eius único fratres, ea dilectióne ínvicem diligéntes, qua ipse diléxit eos, perductúrus eos ad illum finem qui suffíciat eis, ubi satiétur in bonis desidérium eórum. Tunc enim áliquid desidério non déerit, quando ómnia in ómnibus Deus erit.

Hanc dilectiónem nobis donat ipse qui ait: Sicut diléxi vos, ut et vos diligátis ínvicem. Ad hoc ergo nos diléxit, ut et nos diligámus ínvicem; hoc nobis cónferens diligéndo nos, ut mútua dilectióne constringámur inter nos, et tam dulci vínculo conéxis membris corpus tanti cápitis simus.

RESPONSORIUM

{r}1 Io 4, 21{/r}; {r}Mt 22, 40{/r}

Hoc mandátum habémus a Deo, {*} Ut qui díligit Deum, díligat et fratrem suum, allelúia.

In his duóbus mandátis univérsa Lex pendet et Prophétæ. {*} Ut qui díligit Deum, díligat et fratrem suum, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}17, 1-18{/r}

Babylon magna

Ego Ioánnes vidi, {v}1{/v}et venit unus de septem ángelis, qui habébant septem phíalas, et locútus est mecum dicens: «Veni, osténdam tibi damnatiónem meretrícis magnæ, quæ sedet super aquas multas, {v}2{/v}cum qua fornicáti sunt reges terræ, et inebriáti sunt, qui inhábitant terram, de vino prostitutiónis eius». {v}3{/v}Et ábstulit me in desértum in spíritu. Et vidi mulíerem sedéntem super béstiam coccíneam, plenam nomínibus blasphémiæ, habéntem cápita septem et córnua decem. {v}4{/v}Et múlier erat circúmdata púrpura et cóccino et inauráta auro et lápide pretióso et margarítis, habens póculum áureum in manu sua plenum abominatiónibus et immundítiis fornicatiónis eius, {v}5{/v}et in fronte eius nomen scriptum, mystérium: «Bábylon magna, mater fornicatiónum et abominatiónum terræ».

{v}6{/v}Et vidi mulíerem ébriam de sánguine sanctórum et de sánguine mártyrum Iesu. Et mirátus sum, cum vidíssem illam, admiratióne magna. {v}7{/v}Et dixit mihi ángelus: «Quare miráris? Ego tibi dicam mystérium mulíeris et béstiæ, quæ portat eam, quæ habet cápita septem et decem córnua: {v}8{/v}béstia, quam vidísti, fuit et non est, et ascensúra est de abýsso et in intéritum ibit. Et mirabúntur inhabitántes terram, quorum non sunt scripta nómina in libro vitæ a constitutióne mundi, vidéntes béstiam, quia erat et non est et áderit. {v}9{/v}Hic est sensus, qui habet sapiéntiam. Septem cápita septem montes sunt, super quos múlier sedet. Et reges septem sunt: {v}10{/v}quinque cecidérunt, unus est, álius nondum venit et, cum vénerit, opórtet illum breve tempus manére. {v}11{/v}Et béstia, quæ erat et non est, et is octávus est et de septem est et in intéritum vadit. {v}12{/v}Et decem córnua, quæ vidísti, decem reges sunt, qui regnum nondum accepérunt, sed potestátem tamquam reges una hora accípiunt cum béstia. {v}13{/v}Hi unum consílium habent et virtútem et potestátem suam béstiæ tradunt. {v}14{/v}Hi cum Agno pugnábunt, et Agnus vincet illos, quóniam Dóminus dominórum est et Rex regum, et qui cum illo sunt vocáti et elécti et fidéles».

{v}15{/v}Et dicit mihi: «Aquæ, quas vidísti, ubi méretrix sedet, pópuli et turbæ sunt et gentes et linguæ. {v}16{/v}Et decem córnua, quæ vidísti, et béstia, hi ódient fornicáriam et desolátam fácient illam et nudam, et carnes eius manducábunt et ipsam igne concremábunt; {v}17{/v}Deus enim dedit in corda eórum, ut fáciant, quod illi plácitum est, et fáciant unum consílium et dent regnum suum béstiæ, donec consumméntur verba Dei. {v}18{/v}Et múlier, quam vidísti, est cívitas magna, quæ habet regnum super reges terræ».

RESPONSORIUM

{r}Ap 17, 14; 6, 2{/r}

Reges terræ cum Agno pugnábunt, et Agnus vincet illos; {*} Quóniam Dóminus dominórum est et Rex regum, allelúia.

Data est ei coróna, et exívit vincens et ut vínceret. {*} Quóniam Dóminus dominórum est et Rex regum, allelúia.

Ex Epístola sancti Cleméntis papæ Primi ad Corínthios

(Cap. 36, 1-2. 37-38: Funk 1, 145-149)

Semitæ multæ, Via una

Hæc est via, dilécti, in qua salútem nostram invenímus, Iesum Christum, oblatiónum nostrárum pontíficem, infirmitátis nostræ patrónum et auxiliatórem.

Per hunc cælórum altitúdinem aspícimus; per hunc vultum eius immaculátum et excélsum speculámur; per hunc óculi cordis nostri apérti sunt; per hunc insípiens et obscuráta mens nostra in lucem effloréscit; per hunc vóluit Dóminus nos immortálem cognitiónem gustáre, qui, maiestátis Dei splendor exsístens, tanto maior est ángelis, quanto excelléntius nomen sortítus est.

Militémus ígitur, viri fratres, ómnibus víribus sub inculpátis eius præcéptis.

Considerémus mílites, qui sub dúcibus nostris merent, quam ordináte, quam obœdiénter, quam submísse imperáta exsequántur. Non omnes sunt præfécti neque chiliárchæ neque centuriónes neque quinquagenárii et sic deínceps; unusquísque vero in suo órdine et statióne, quæ a rege et dúcibus imperántur, péragit. Magni sine parvis et parvi sine magnis consístere néqueunt; mixti sunt omnes, et inde utílitas.

Exémplo nobis sit corpus nostrum. Caput sine pédibus nihil est, prout neque pedes sine cápite; mínima autem córporis nostri membra univérso córpori necessária et utília sunt; immo cuncta conspírant et una se subíciunt, ut salvum sit totum corpus.

Servétur ítaque totum corpus nostrum in Christo Iesu, et unusquísque próximo suo se subíciat iuxta grátiæ donum ipsi assignátum.

Fortis patrocinétur imbecíllem, imbecíllis fortem revereátur; dives páuperi largiátur, pauper Deum laudet, quod ei déderit, per quem eius inópia suppleátur. Sápiens non in verbis, sed in bonis opéribus sapiéntiam suam maniféstet; húmilis non sibi testimónium ferat, sed ab áltero sibi ferri sinat. Qui carne castus est, ne gloriétur, cum sciat álium esse, qui continéntiæ donum ipsi tríbuat.

Considerémus ergo, fratres, ex qua matéria facti simus, qui et quales mundum ingréssi simus; ex quo sepúlcro quibúsque ténebris, qui nos fecit et cóndidit, præparátis benefáctis suis, ántequam nascerémur, in mundum suum nos introdúxerit.

Hæc ígitur ómnia cum ab eo habeámus, propter ómnia grátias ipsi ágere debémus, cui est glória in sǽcula sæculórum. Amen.

RESPONSORIUM

{r}Col 1, 18; 2, 12b. 9-10. 12a{/r}

Ipse est caput córporis Ecclésiæ, qui est princípium, primogénitus ex mórtuis; {*} In quo et conresuscitáti estis per fidem operatiónis Dei, qui suscitávit illum a mórtuis, allelúia.

In ipso inhábitat omnis plenitúdo divinitátis corporáliter, et estis in illo repléti, consepúlti ei in baptísmo. {*} In quo et conresuscitáti estis per fidem operatiónis Dei, qui suscitávit illum a mórtuis, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}18, 1-20{/r}

Eversio Babylonis

Ego Ioánnes {v}1{/v}vidi álium ángelum descendéntem de cælo, habéntem potestátem magnam, et terra illumináta est a claritáte eius. {v}2{/v}Et clamávit in forti voce dicens: «Cécidit, cécidit Bábylon magna et facta est habitátio dæmoniórum et custódia omnis spíritus immúndi et custódia omnis béstiæ immúndæ et odíbilis, {v}3{/v}quia de vino iræ fornicatiónis eius bibérunt omnes gentes, et reges terræ cum illa fornicáti sunt, et mercatóres terræ de virtúte deliciárum eius dívites facti sunt!».

{v}4{/v}Et audívi áliam vocem de cælo dicéntem: «Exíte de illa, pópulus meus, ut ne compartícipes sitis peccatórum eius et de plagis eius non accipiátis, {v}5{/v}quóniam pervenérunt peccáta eius usque ad cælum, et recordátus est Deus iniquitátum eius. {v}6{/v}Réddite illi, sicut et ipsa réddidit, et duplicáte duplícia secúndum ópera eius; in póculo, quo míscuit, miscéte illi duplum. {v}7{/v}Quantum glorificávit se et in delíciis fuit, tantum date illi torméntum et luctum. Quia in corde suo dicit: “Sédeo regína et vídua non sum et luctum non vidébo”, {v}8{/v}ídeo in una die vénient plagæ eius, mors et luctus et fames, et igne comburétur, quia fortis est Dóminus Deus, qui iudicávit illam».

{v}9{/v}Et flebunt et plangent se super illam reges terræ, qui cum illa fornicáti sunt et in delíciis vixérunt cum víderint fumum incéndii eius, {v}10{/v}longe stantes propter timórem tormentórum eius, dicéntes: «Væ, væ, cívitas illa magna, Bábylon, cívitas illa fortis, quóniam una hora venit iudícium tuum!».

{v}11{/v}Et negotiatóres terræ flent et lugent super illam, quóniam mercem eórum nemo emit ámplius, {v}12{/v}mercem auri et argénti et lápidis pretiósi et margaritárum et byssi et púrpuræ et sérici et cocci, et omne lignum thýinum et ómnia vasa éboris et ómnia vasa de ligno pretiosíssimo et æraménto et ferro et mármore, {v}13{/v}et cinnamómum et amómum et odoraménta et unguénta et tus et vinum et óleum et símilam et tríticum et iuménta et oves et equórum et rædárum et mancipiórum et ánimas hóminum. {v}14{/v}Et fructus tui, desidérium ánimæ, discessérunt a te, et ómnia pínguia et clara periérunt a te, et ámplius illa iam non invénient.

{v}15{/v}Mercatóres horum, qui dívites facti sunt ab ea, longe stabunt propter timórem tormentórum eius flentes ac lugéntes, {v}16{/v}dicéntes: «Væ, væ, cívitas illa magna, quæ amícta erat býssino et púrpura et cocco, et deauráta auro et lápide pretióso et margaríta, {v}17{/v}quóniam una hora desolátæ sunt tantæ divítiæ!».

Et omnis gubernátor et omnis, qui in locum návigat, et nautæ et, quotquot mária operántur, longe stetérunt {v}18{/v}et clamábant vidéntes fumum incéndii eius, dicéntes: «Quæ símilis civitáti huic magnæ?». {v}19{/v}Et misérunt púlverem super cápita sua et clamábant flentes et lugéntes, dicéntes: «Væ, væ, cívitas illa magna, in qua dívites facti sunt omnes, qui habent naves in mari, de ópibus eius, quóniam una hora desoláta est! {v}20{/v}Exsúlta super eam, cælum, et sancti et apóstoli et prophétæ, quóniam iudicávit Deus iudícium vestrum de illa!».

RESPONSORIUM

{r}Is 52, 11. 12{/r}; {r}Ap 18, 4{/r}; {r}Ier 51, 45{/r}

Exíte de médio Babylónis, mundámini qui fertis vasa Dómini; præcédet enim vos Dóminus, {*} Et cólliget vos Deus Israel, allelúia.

Egredímini de médio Babylónis, pópulus meus, ut salvet unusquísque ánimam suam ab ira furóris Dómini. {*} Et cólliget vos Deus Israel, allelúia.

Ex Commentário sancti Cyrílli Alexandríni epíscopi in Epístola ad Romános

(Cap. 15, 7: PG 74, 854-855)

Dilatata in omnes superna clementia, salvatus est universus mundus

Multi unum corpus sumus, et membra alterutríus, sicut scriptum est, constringénte nos in unitátem Christo caritátis vínculis: Ipse est enim qui fecit utráque unum, médium paríetem macériæ solvens, legem præceptórum decrétis déstruens. Opórtet ígitur éadem omnes ínvicem sentíre; et si unum membrum áliquid pátitur, cuncta cómpati membra; sin unum membrum glorificátur, cuncta membra gaudére.

ídeo suscípite, inquit, altérutrum sicut et Christus suscépit vos in glóriam Dei. Suscipiémus autem ínvicem, si éadem sentíre voluérimus; feréntes item alter alteríus póndera, servantésque unitátem spíritus in vínculo pacis. Sic nos quoque suscépit Deus in Christo. Nam verax est qui dixit: Sic Deum dilexísse mundum, ut Fílium suum pro nobis tradíderit. Datus est enim pro ómnium nostrum vita redímiæ, et a morte transláti fúimus, et ex morte ac peccáto redémpti. Atque huius dispensatiónis scopum illústrat, dicens Christum factum esse circumcisiónis minístrum pro veritáte. Nam quia Iudæórum paréntibus promíserat Deus, benedictúrum se futúro ex ipsis sémine, et astrórum cæléstium instar multiplicatúrum, ídeo appáruit in carne, factúsque homo est, qui Deus Verbúmque ipsúmmet erat, qui univérsam rem creátam consérvat, cunctísque incolumitátem tríbuit útpote Deus. Venit autem in hunc mundum cum carne, non tamen ut ei ministrarétur, sed ut ipse pótius, sicut ait, ministráret, animámque suam pro multis redemptiónem tráderet.

Profécto fatebátur se maniféste venísse ut promíssa Israéli compléret. Aiébat enim: Non sum missus nisi ad oves domus Israélis quæ períerant. Quámobrem haud mendáciter Paulus ait minístrum illum fuísse circumcisiónis, ut promíssa pátribus rata habéret, eiúsque rei causa tráditum fuísse a Deo Patre, atque ut misericórdiam éthnici consequeréntur, quo et ipsi eum glorificárent tamquam ómnium creatórem et opíficem, servatórem ac redemptórem. Idcírco dilatáta in omnes supérna cleméntia, assúmpti sunt éthnici, et sapiéntiæ in Christo mystérium a suo benignitátis scopo non aberrávit: salvátus est enim, loco eórum qui excidérunt, univérsus mundus, Deo miseránte.

RESPONSORIUM

{r}Act 13, 46-47{/r}

Vobis oportébat primum loqui verbum Dei, sed quóniam repéllitis illud, et indígnos vos iudicátis ætérnæ vitæ, {*} Ecce convértimur ad gentes, allelúia.

Sic præcépit nobis Dóminus: Pósui te in lucem géntium. {*} Ecce convértimur ad gentes, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}18, 21 – 19, 10{/r}

Nuptiæ Agni prædictæ

{v}18,21{/v}Sústulit unus ángelus fortis lápidem quasi molárem magnum et misit in mare dicens: «Impetu sic mittétur Bábylon magna illa cívitas et ultra iam non inveniétur. {v}22{/v}Et vox citharœdórum et musicórum et tíbia canéntium et tuba non audiétur in te ámplius, et omnis ártifex omnis artis non inveniétur in te ámplius, et vox molæ non audiétur in te ámplius, {v}23{/v}et lux lucérnæ non lucébit tibi ámplius, et vox sponsi et sponsæ non audiétur in te ámplius, quia mercatóres tui erant magnátes terræ, quia in venefíciis tuis erravérunt omnes gentes, {v}24{/v}et in ea sanguis prophetárum et sanctórum invéntus est et ómnium, qui interfécti sunt in terra!».

{v}19,1{/v}Post hæc audívi quasi vocem magnam turbæ multæ in cælo dicéntium:

«Allelúia!

Salus et glória et virtus Deo nostro,

{v}2{/v}quia vera et iusta iudícia eius;

quia iudicávit de meretríce magna, quæ corrúpit terram in prostitutióne sua, et vindicávit sánguinem servórum suórum de mánibus eius!».

{v}3{/v}Et íterum dixérunt: «Allelúia! Et fumus eius ascéndit in sǽcula sæculórum!».

{v}4{/v}Et cecidérunt senióres vigínti quáttuor et quáttuor animália, et adoravérunt Deum sedéntem super thronum dicéntes: «Amen. Allelúia».

{v}5{/v}Et vox de throno exívit dicens:

«Laudem dícite Deo nostro, omnes servi eius

et, qui timétis eum, pusílli et magni!».

{v}6{/v}Et audívi quasi vocem turbæ magnæ et sicut vocem aquárum multárum et sicut vocem tonítruum magnórum dicéntium:

«Allelúia,

quóniam regnávit Dóminus, Deus noster omnípotens.

{v}7{/v}Gaudeámus et exsultémus et demus glóriam ei,

quia venérunt núptiæ Agni,

et uxor eius præparávit se.

{v}8{/v}Et datum est illi, ut coopériat se býssinum splendens mundum: býssinum enim iustificatiónes sunt sanctórum».

{v}9{/v}Et dicit mihi: «Scribe: Beáti, qui ad cenam nuptiárum Agni vocáti sunt!». Et dicit mihi: «Hæc verba Dei vera sunt». {v}10{/v}Et cécidi ante pedes eius, ut adorárem eum. Et dicit mihi: «Vide, ne féceris! Consérvus tuus sum et fratrum tuórum habéntium testimónium Iesu. Deum adóra. Testimónium enim Iesu est spíritus prophetíæ».

RESPONSORIUM

{r}Ap 14, 2; 19, 6; 12, 10; 19, 5{/r}

Audívi vocem de cælo tamquam vocem tonítrui magni: Regnávit Deus noster omnípotens; {*} Quia facta est salus et virtus et potéstas Christi eius, allelúia.

Et vox de throno exívit dicens: Laudem dícite Deo nostro, omnes servi eius, et qui timétis eum, pusílli et magni. {*} Quia facta est salus et virtus et potéstas Christi eius, allelúia.

Ex Sermónibus sancti Máximi Taurinénsis epíscopi

(Sermo 53, 1-2. 4: CCL 23, 214-216)

Christus est dies

Per resurrectiónem Christi aperítur tártarum, per neóphytos Ecclésiæ innovátur terra, cælum per Sanctum Spíritum reserátur; apértum enim tártarum reddit mórtuos, innováta terra gérminat resurgéntes, cælum reserátum súscipit ascendéntes.

Dénique ascéndit latro in paradísum, sanctórum córpora ingrediúntur in sanctam civitátem, ad vivos mórtui revertúntur; et proféctu quodam in resurrectióne Christi ad altióra cuncta eleménta se tollunt.

Tártarum quos habet reddit ad súperos, terra quos sépelit mittit ad cælum, cælum quos súscipit repræséntat ad Dóminum; et una eadémque operatióne Salvatóris pássio élevat de imis, súscitat de terrénis, cóllocat in excélsis.

Resurréctio enim Christi defúnctis est vita, peccatóribus vénia, sanctis est glória. Omnem ergo creatúram ad festivitátem resurrectiónis Christi prophéta sanctus invítat; ait enim exsultándum in hac die quam fecit Dóminus et lætándum.

Lux Christi dies est sine nocte, dies sine fine. Quod autem iste dies Christus sit, Apóstolus dicit: Nox præcéssit, dies autem appropinquávit. Præcéssit, inquit, nox, non séquitur, ut intéllegas, superveniénte Christi lúmine, diáboli ténebras effugári et peccatórum obscúra non súbsequi; et iugi splendóre prætéritas calígines depélli, subrepéntia delícta prohibéri.

Ipse est enim dies Fílius, cui Pater dies divinitátis suæ erúctat arcánum. Ipse, inquam, est dies, qui ait per Salomónem: Ego feci ut orirétur in cælo lumen indefíciens.

Sicut ergo diem cæli nox omníno non séquitur, ita et Christi iustítiam peccatórum ténebræ non sequúntur. Semper enim dies cæli splendet, lucet et fulget, neque áliqua potest obscuritáte conclúdi; ita et lumen Christi semper micat, rádiat, corúscat, nec áliqua potest delictórum calígine comprehéndi, unde ait evangelísta Ioánnes: Et lux in ténebris lucet, et ténebræ eam non comprehendérunt.

Igitur, fratres, omnes in hac die sancta exsultáre debémus. Nullus se a commúni lætítia peccatórum consciéntia súbtrahat, nullus a públicis votis delictórum sárcina revocétur! Quamvis enim peccátor, in hac die de indulgéntia non debet desperáre; est enim prærogatíva non parva. Si enim latro paradísum méruit, cur non mereátur véniam christiánus?

RESPONSORIUM

{r}Ps 19, 7{/r}

Omnis pulchritúdo Dómini exaltáta est super sídera: {*} Spécies eius in núbibus cæli, et nomen eius in ætérnum pérmanet, allelúia.

A fínibus cælórum egréssio eius, et occúrsus eius usque ad fines eórum. {*} Spécies eius in núbibus cæli, et nomen eius in ætérnum pérmanet, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}19, 11-21{/r}

Verbi Dei victoria

Ego Ioánnes {v}11{/v}vidi cælum apértum: et ecce equus albus; et qui sedébat super eum, vocabátur Fidélis et Verax, et in iustítia iúdicat et pugnat.

{v}12{/v}Oculi autem eius sicut flamma ignis, et in cápite eius diadémata multa, habens nomen scriptum, quod nemo novit nisi ipse, {v}13{/v}et vestítus veste aspérsa sánguine, et vocátur nomen eius Verbum Dei. {v}14{/v}Et exércitus, qui sunt in cælo, sequebántur eum in equis albis, vestíti býssino albo mundo. {v}15{/v}Et de ore ipsíus procédit gládius acútus, ut in ipso percútiat gentes, et ipse reget eos in virga férrea; et ipse calcat tórcular vini furóris iræ Dei omnipoténtis. {v}16{/v}Et habet super vestiméntum et super femur suum nomen scriptum: Rex regum et Dóminus dominórum.

{v}17{/v}Et vidi unum ángelum stantem in sole, et clamávit voce magna dicens ómnibus ávibus, quæ volábant per médium cæli: «Veníte, congregámini ad cenam magnam Dei, {v}18{/v}ut manducétis carnes regum et carnes tribunórum et carnes fórtium et carnes equórum et sedéntium in ipsis et carnes ómnium liberórum ac servórum et pusillórum ac magnórum».

{v}19{/v}Et vidi béstiam et reges terræ et exércitus eórum congregátos ad faciéndum prœlium cum illo, qui sedébat super equum, et cum exércitu eius. {v}20{/v}Et apprehénsa est béstia et cum illa pseudoprophéta, qui fecit signa coram ipsa, quibus sedúxit eos, qui accepérunt charactérem béstiæ et qui adórant imáginem eius; vivi missi sunt hi duo in stagnum ignis ardéntis súlphure. {v}21{/v}Et céteri occísi sunt in gládio sedéntis super equum, qui procédit de ore ipsíus, et omnes aves saturátæ sunt cárnibus eórum.

RESPONSORIUM

{r}Ap 19, 13. 15. 16{/r}

Vestítus erat veste aspérsa sánguine, et vocátur nomen eius Verbum Dei; {*} Ipse calcat tórcular vini furóris iræ Dei omnipoténtis, allelúia.

Habet super vestiméntum et super femur suum nomen scriptum: Rex regum et Dóminus dominórum. {*} Ipse calcat tórcular vini furóris iræ Dei omnipoténtis, allelúia.

Ex Oratiónibus sancti Gregórii Nysséni epíscopi

(Oratio 1 in Christi resurrectionem: PG 46, 603-606. 626-627)

Primogenitus novæ creationis

Venit vitæ regnum, et solútum est mortis impérium. Appáruit ália generátio, ália vita, álius vivéndi modus, ipsíus natúræ nostræ commutátio. Quænam generátio? Quæ non ex sanguínibus, neque ex voluntáte viri, neque ex voluntáte carnis, sed ex Deo facta est.

Cuínam, ínquies, hoc fíeri potest? Audi, nam paucis explicábo. Fetus hic per fidem concípitur, per baptísmatis regeneratiónem in lucem éditur, nutrícem habet Ecclésiam, huius doctrínam et institúta sugit tamquam úbera, illi cæléstis panis est cibus; ætátis perféctio est sublímis vivéndi rátio; núptiæ, consuetúdo sapiéntiæ; líberi, spes; domus, regnum; heréditas et opuléntia, delíciæ paradísi; finis, non mors sed vita illa, quæ dignis paráta est, beatíssima et sempitérna.

Hæc est dies illa, quam fecit Dóminus, a diébus illis longe divérsa, qui mundi procreatiónis inítio sunt constitúti, quos témporis cursus dimetítur. Alteríus hæc est procreatiónis inítium. In hac enim die cælum novum facit Deus et terram novam, ut ait Prophéta. Ecquod cælum? Firmaméntum eius quæ in Christo est fídei. Ecquam terram? Cor bonum, inquam, ut dixit Dóminus, terram quæ bibit super se veniéntem imbrem, et spicam multíplicem parit.

In hac creatióne, sol quidem est vita munda; stellæ, virtútes; aer, præclára conversátio; mare, altitúdo divitiárum sapiéntiæ et sciéntiæ! herbæ et gérmina, bona doctrína, divináque documénta, quæ pópulus páscuæ, hoc est, Dei grex carpit, atque depáscitur; árbores feréntes fructum, mandatórum observátio.

In hac die verus homo procreátur ad imáginem et similitúdinem Dei. Annon mundus tibi fit hoc princípium, Hæc dies, quam fecit Dóminus? Quam neque diem esse dicit prophéta diébus áliis, neque noctem áliis nóctibus símilem?

Sed quod in hac grátia præstantíssimum est, nondum explicávimus. Hæc mortis dolóres dissólvit. Hæc mortuórum primogénitum édidit.

Ascéndo, inquit, ad Patrem meum et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum. O núntium præclárum et bonum! Qui pro nobis factus est homo, is cum sit Unigénitus, quo nos fratres effíciat suos, se hóminem ad verum Patrem addúcit, ut per se ipsum omnes cognátos secum trahat.

RESPONSORIUM

{r}1 Cor 15, 21-22{/r}; {r}2 Petr 3, 13{/r}

Per hóminem mors, et per hóminem resurréctio mortuórum; {*} Et sicut in Adam omnes moriúntur, ita et in Christo omnes vivificabúntur, allelúia.

Novos cælos et terram novam secúndum promíssum ipsíus exspectámus. {*} Et sicut in Adam omnes moriúntur, ita et in Christo omnes vivificabúntur, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}20, 1-15{/r}

Ultima pugna draconis

Ego Ioánnes {v}1{/v}vidi ángelum descendéntem de cælo habéntem clavem abýssi et caténam magnam in manu sua. {v}2{/v}Et apprehéndit dracónem, serpéntem antíquum, qui est Diábolus et Sátanas, et ligávit eum per annos mille, {v}3{/v}et misit eum in abýssum et clausit et signávit super illum, ut non sedúcat ámplius gentes, donec consumméntur mille anni; post hæc opórtet illum solvi módico témpore. {v}4{/v}Et vidi thronos, et sedérunt super eos, et iudícium datum est illis, et ánimas decollatórum propter testimónium Iesu et propter verbum Dei, et qui non adoravérunt béstiam neque imáginem eius nec accepérunt charactérem in fróntibus et in mánibus suis; et vixérunt et regnavérunt cum Christo mille annis. {v}5{/v}Céteri mortuórum non vixérunt, donec consumméntur mille anni. Hæc est resurréctio prima. {v}6{/v}Beátus et sanctus, qui habet partem in resurrectióne prima! In his secúnda mors non habet potestátem, sed erunt sacerdótes Dei et Christi et regnábunt cum illo mille annis.

{v}7{/v}Et cum consummáti fúerint mille anni, solvétur Sátanas de cárcere suo {v}8{/v}et exíbit sedúcere gentes, quæ sunt in quáttuor ángulis terræ, Gog et Magog, congregáre eos in prœlium, quorum númerus est sicut aréna maris. {v}9{/v}Et ascendérunt super latitúdinem terræ et circumiérunt castra sanctórum et civitátem diléctam. Et descéndit ignis de cælo et devorávit eos; {v}10{/v}et Diábolus, qui seducébat eos, missus est in stagnum ignis et súlphuris, ubi et béstia et pseudoprophéta, et cruciabúntur die ac nocte in sǽcula sæculórum.

{v}11{/v}Et vidi thronum magnum cándidum et sedéntem super eum, a cuius aspéctu fugit terra et cælum, et locus non est invéntus eis. {v}12{/v}Et vidi mórtuos, magnos et pusíllos, stantes in conspéctu throni; et libri apérti sunt. Et álius liber apértus est, qui est vitæ; et iudicáti sunt mórtui ex his, quæ scripta erant in libris secúndum ópera ipsórum. {v}13{/v}Et dedit mare mórtuos, qui in eo erant, et mors et inférnus dedérunt mórtuos, qui in ipsis erant; et iudicáti sunt sínguli secúndum ópera ipsórum. {v}14{/v}Et mors et inférnus proiécti sunt in stagnum ignis. Hæc mors secúnda est, stagnum ignis. {v}15{/v}Et si quis non est invéntus in libro vitæ scriptus, missus est in stagnum ignis.

RESPONSORIUM

Cf. {r}1 Cor 15, 25. 26{/r}; {r}Ap 20, 13. 14b{/r}

Opórtet Christum regnáre, donec ponat omnes inimícos sub pédibus eius. {*} Novíssima autem inimíca destruétur mors, allelúia.

Tunc mors et inférnus dabunt mórtuos suos, et inférnus et mors proiciéntur in stagnum ignis. {*} Novíssima autem inimíca destruétur mors, allelúia.

Ex Commentário sancti Cyrílli Alexandríni epíscopi in Evangélium Ioánnis

(Lib. 10, 2: PG 74, 331-334)

Ego sum vitis, vos palmites

Quod opórteat dilectióni erga se inhærére, et quantum ex eo quod ei coniúncti sumus cómmodi nobis evéniat volens osténdere, vitem quidem Dóminus seípsum esse dicit; qui autem ei sunt uníti, atque ínsiti quodámmodo et infíxi, et iam facti sunt natúræ ipsíus consórtes, participáto nempe Sancto Spíritu (sanctus enim Christi Spíritus nos ei coniúngit), hos palmítibus cómparat.

Eórum enim, qui ad vitem accédunt, adhæsio voluntátis est atque propósiti; eius autem coniúnctio nobíscum, afféctus et habitúdinis. Ex bono quippe propósito nos ad Christum accéssimus per fidem; genus autem ipsíus facti sumus, adoptiónis dignitátem ab eo consecúti. Etenim, iuxta sanctum Paulum, qui adhæret Dómino, unus spíritus est.

Sicut ergo álibi per vocem Prophétæ basis et fundaméntum nominátus est (super ipsum enim nos ædificámur, et lápides nuncupáti sumus vivéntes ac spiritáles in sacerdótium sanctum, in habitáculum Dei in Spíritu, nec álio modo póssumus in hoc ædificári, nisi Christus nobis fundaméntum fúerit), hic quoque eódem sensu vitem seípsum esse ait, pálmitum, qui ex ea sunt, quasi matrem et alúmnam.

Regeneráti enim sumus ex ipso et in ipso, in Spíritu, ad feréndum fructum vitæ, non véteris illíus et exsolétæ, sed eius quæ novitáte vitæ constat et erga ipsum caritáte. Conservámur autem in esse, ipsi quodámmodo insérti, et trádito nobis sancto mandáto mórdicus inhæréntes, et nobilitátis bonum serváre studéntes, id est, non sinéntes prorsus inhabitántem in nobis Spíritum vel mínimum contristári, per quem habitáre in nobis Deus intellégitur.

Quómodo enim simus in Christo, et is in nobis, ipse nobis sápiens Ioánnes osténdit, dicens: In hoc cognóscimus quóniam in eo manémus, et ipse in nobis, quóniam de Spíritu suo dedit nobis.

Quemádmodum enim radix naturálem suam qualitátem palmítibus impértit, sic unigénitum Dei Verbum Dei ac Patris suǽque natúræ quandam véluti cognatiónem sanctis ínserit, Spíritum lárgiens iis potíssimum qui uníti sunt ei per fidem, et omnímodam sanctitátem, eósque ad pietátem alit, omnísque virtútis ac bonitátis cognitiónem in iis operátur.

RESPONSORIUM

{r}Io 15, 4. 16b{/r}

Manéte in me et ego in vobis: {*} Sicut palmes non potest ferre fructum a semetípso, nisi mánserit in vite, sic nec vos, nisi in me manséritis, allelúia.

Ego pósui vos ut eátis, et fructum afferátis, et fructus vester máneat. {*} Sicut palmes non potest ferre fructum a semetípso, nisi mánserit in vite, sic nec vos, nisi in me manséritis, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}21, 1-8{/r}

Ierusalem nova

Ego Ioánnes {v}1{/v}vidi cælum novum et terram novam; primum enim cælum et prima terra abiérunt, et mare iam non est. {v}2{/v}Et civitátem sanctam Ierúsalem novam vidi descendéntem de cælo a Deo, parátam sicut sponsam ornátam viro suo. {v}3{/v}Et audívi vocem magnam de throno dicéntem: «Ecce tabernáculum Dei cum homínibus! Et habitábit cum eis, et ipsi pópuli eius erunt, et ipse Deus cum eis erit eórum Deus, {v}4{/v}et abstérget omnem lácrimam ab óculis eórum, et mors ultra non erit, neque luctus neque clamor neque dolor erit ultra, quia prima abiérunt».

{v}5{/v}Et dixit, qui sedébat super throno: «Ecce nova fácio ómnia». Et dicit: «Scribe: Hæc verba fidélia sunt et vera». {v}6{/v}Et dixit mihi: «Facta sunt! Ego sum Alpha et Omega princípium et finis. Ego sitiénti dabo de fonte aquæ vivæ gratis. {v}7{/v}Qui vícerit, hereditábit hæc, et ero illi Deus, et ille erit mihi fílius. {v}8{/v}Tímidis autem et incrédulis et exsecrátis et homicídis et fornicatóribus et venéficis et idololátris et ómnibus mendácibus, pars illórum erit in stagno ardénti igne et súlphure, quod est mors secúnda».

RESPONSORIUM

{r}Ap 21, 3b. 4{/r}

Ecce tabernáculum Dei cum homínibus, et habitábit cum eis: {*} Et abstérget Deus omnem lácrimam ab óculis eórum, allelúia.

Mors ultra non erit, neque luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra, quia prima abiérunt. {*} Et abstérget Deus omnem lácrimam ab óculis eórum, allelúia.

Ex Epístola ad Diognétum

(Nn. 5-6: Funk, 1, 317-321)

Christiani in mundo

Christiáni neque regióne neque sermóne neque vitæ institútis distíncti a céteris sunt homínibus. Nam neque civitátes próprias íncolunt, neque sermóne utúntur quodam insólito, neque vitam degunt insignítam. Neque vero cogitatióne quadam et hóminum curiosórum sollicitúdine hæc disciplína ab iis est invénta, neque dógmati humáno patrocinántur, sicut nonnúlli.

Incoléntes autem civitátes et græcas et bárbaras, prout cuiúsque sors tulit, et indigenárum institúta sequéntes in vestítu victúque ac réliquo vivéndi génere, mirábilem et ómnium consénsu incredíbilem vitæ suæ statum propónunt. Pátrias hábitant próprias, sed tamquam inquilíni; ómnia cum áliis habent commúnia tamquam cives, et ómnia patiúntur tamquam peregríni; omnis peregrína régio eórum est pátria, et omnis pátria peregrína. Uxóres ducunt ut omnes, líberos prócreant; sed non abíciunt fetus. Mensam commúnem habent, non lectum.

In carne sunt, sed non secúndum carnem vivunt. In terra degunt, sed in cælo civitátem suam habent. Obsequúntur légibus constitútis, et suo vitæ génere súperant leges. Amant omnes, et omnes eos persequúntur. Ignorántur, et condemnántur; morte afficiúntur, et vivificántur. Mendíci sunt, et ditant multos; ómnibus rebus índigent, et ómnia illis redúndant. Dedecorántur, et inter dedécora afficiúntur glória; fama eórum lacerátur, et iustítiæ eórum testimónium perhibétur. Obiurgántur, et benedícunt; contumelióse tractántur, et honórem déferunt. Cum bonum fáciant, tamquam ímprobi puniúntur; dum puniúntur, gaudent, tamquam vivificéntur. Iudǽi advérsus eos tamquam alienígenas bellum gerunt et gentíles eos persequúntur; atque causam inimicitiárum dícere osóres néqueunt.

Ut autem simplíciter dicam: quod est in córpore ánima, hoc sunt in mundo christiáni. Dispérsa est per ómnia córporis membra ánima; et christiáni per mundi civitátes. Hábitat quidem in córpore ánima, sed non est e córpore; et christiáni in mundo hábitant, sed non sunt e mundo. Invisíbilis ánima in visíbili custodítur córpore; et christiáni conspiciúntur quidem in mundo degéntes, sed invisíbilis est eórum píetas. Odio et bello ánimam caro proséquitur nulla affécta iniúria, quia voluptátibus frui prohibétur; odit et christiános mundus nulla afféctus iniúria, quia voluptátibus repúgnant.

ánima carnem amat, quæ ipsam odit, et membra; et christiáni osóres amant. Inclúsa quidem est ánima córpore, sed ipsa cóntinet corpus; et christiáni detinéntur quidem in mundo tamquam in custódia, sed ipsi cóntinent mundum. Immortális ánima in mortáli tabernáculo hábitat; et christiáni peregrinántur in corruptibílibus, cæléstem incorruptibilitátem exspectántes. ánima cibis et potiónibus male tractáta fit mélior; et christiáni supplíciis affécti cotídie número crescunt. In tanta eos statióne pósuit Deus, quam nefas est iis defúgere.

RESPONSORIUM

{r}Io 8, 12b{/r}; {r}Sir 24, 25{/r}

Ego sum lux mundi; {*} Qui séquitur me, non ámbulat in ténebris, sed habébit lumen vitæ, allelúia.

In me grátia omnis viæ et veritátis, in me omnis spes vitæ et virtútis. {*} Qui séquitur me, non ámbulat in ténebris, sed habébit lumen vitæ, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}21, 9-27{/r}

Visio Ierusalem cælestis, sponsæ Agni

{v}9{/v}Venit unus de septem ángelis habéntibus septem phíalas, plenas septem plagis novíssimis, et locútus est mecum dicens: «Veni, osténdam tibi sponsam uxórem Agni». {v}10{/v}Et sústulit me in spíritu super montem magnum et altum et osténdit mihi civitátem sanctam Ierúsalem descendéntem de cælo a Deo, {v}11{/v}habéntem claritátem Dei; lumen eius símile lápidi pretiosíssimo, tamquam lápidi iáspidi, in modum crystálli; {v}12{/v}et habébat murum magnum et altum et habébat portas duódecim et super portas ángelos duódecim et nómina inscrípta, quæ sunt duódecim tríbuum filiórum Israel. {v}13{/v}Ab oriénte portæ tres et ab aquilóne portæ tres et ab austro portæ tres et ab occásu portæ tres; {v}14{/v}et murus civitátis habens fundaménta duódecim, et super ipsis duódecim nómina duódecim apostolórum Agni.

{v}15{/v}Et qui loquebátur mecum, habébat mensúram arúndinem áuream, ut metirétur civitátem et portas eius et murum eius. {v}16{/v}Et cívitas in quadro pósita est, et longitúdo eius tanta est quanta et latitúdo. Et mensus est civitátem arúndine per stádia duódecim mília; longitúdo et latitúdo et altitúdo eius æquáles sunt. {v}17{/v}Et mensus est murum eius centum quadragínta quáttuor cubitórum, mensúra hóminis, quæ est ángeli. {v}18{/v}Et erat structúra muri eius ex iáspide, ipsa vero cívitas aurum mundum símile vitro mundo. {v}19{/v}Fundaménta muri civitátis omni lápide pretióso ornáta: fundaméntum primum iaspis, secúndus sapphírus, tértius chalcedónius, quartus smarágdus, {v}20{/v}quintus sárdonyx, sextus sárdinus, séptimus chrysólithus, octávus berýllus, nonus topázius, décimus chrysóprasus, undécimus hyacínthus, duodécimus amethýstus.

{v}21{/v}Et duódecim portæ duódecim margarítæ sunt, et síngulæ portæ erant ex síngulis margarítis. Et platéa civitátis aurum mundum tamquam vitrum perlúcidum.

{v}22{/v}Et templum non vidi in ea: Dóminus enim Deus omnípotens templum illíus est, et Agnus. {v}23{/v}Et cívitas non eget sole neque luna, ut lúceant ei, nam cláritas Dei illuminávit eam, et lucérna eius est Agnus. {v}24{/v}Et ambulábunt gentes per lumen eius, et reges terræ áfferunt glóriam suam in illam; {v}25{/v}et portæ eius non claudéntur per diem, nox enim non erit illic; {v}26{/v}et áfferent glóriam et divítias géntium in illam. {v}27{/v}Nec intrábit in ea áliquid coinquinátum et fáciens abominatiónem et mendácium, nisi qui scripti sunt in libro vitæ Agni.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Ap 21, 21{/r}; {r}Tob 13, 17. 18. 11{/r}

Platéæ tuæ, Ierúsalem, sternéntur auro mundo, et cantábitur in te cánticum lætítiæ; {*} Et per omnes vicos tuos ab univérsis dicétur: Allelúia.

Luce spléndida fulgébis, et omnes fines terræ adorábunt te. {*} Et per omnes vicos tuos ab univérsis dicétur: Allelúia.

Ex Tractátibus sancti Gaudéntii Brixiénsis epíscopi

(Tract. 2: CSEL 68, 26. 29-30)

Eucharistia, Pascha Domini

Unus pro ómnibus mórtuus est; et idem per síngulas Ecclesiárum domos, in mystério panis ac vini, réficit immolátus, vivíficat créditus, consecrántes sanctíficat consecrátus.

Hæc Agni caro, hic sanguis est. Panis enim, qui de cælo descéndit, ait: Panis, quem ego dabo, caro mea est pro sǽculi vita. Recte étiam vini spécie sanguis eius exprímitur, qui cum ipse in Evangélio dicit: Ego sum vitis vera, satis declárat sánguinem suum esse omne vinum, quod in figúra passiónis eius offértur; unde beatíssimus patriárcha Iacob de Christo prophetáverat, dicens: Lavábit in vino stolam suam, et in sánguine uvæ amíctum suum. Stolam quippe nostri córporis, induméntum suum, próprio erat sánguine ablutúrus.

Ipse ígitur naturárum creátor et dóminus, qui prodúcit de terra panem, de pane rursus (quia et potest et promísit) éfficit próprium corpus; et, qui de aqua vinum fecit, fecit et de vino sánguinem suum.

Pascha est, inquit, Dómini: hoc est tránsitus Dómini; ne terrénum putes quod cæléste efféctum est per eum qui transit in illud, et fecit illud suum corpus et sánguinem.

Quod áccipis, corpus est illíus panis cæléstis, et sanguis est illíus sacræ vitis. Nam, cum panem consecrátum et vinum discípulis suis porrígeret, sic ait: Hoc est corpus meum; hic est sanguis meus. Credámus, quæso, cui credídimus; nescit mendácium véritas.

ídeo cum de córpore suo manducándo et sánguine suo bibéndo turbis loquerétur stupéntibus ac mussitántibus: Durus est hic sermo, et quis eum potest audíre? ut abstérgeret per ignem cæléstem eas cogitatiónes, quas vitándas esse prædíxi, sic adiécit: Spíritus est qui vivíficat, nam caro nihil prodest. Verba, quæ ego locútus sum vobis, spíritus et vita sunt.

RESPONSORIUM

{r}Io 6, 57{/r}; {r}Lc 22, 19b{/r}

Misit me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem; {*} Et qui mandúcat me, vivet propter me, allelúia.

Hoc est corpus meum, quod pro vobis datur. {*} Et qui mandúcat me, vivet propter me, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}22, 1-9{/r}

Fluvius aquæ vitæ

{v}1{/v}Et osténdit mihi ángelus flúvium aquæ vitæ spléndidum tamquam crystállum, procedéntem de throno Dei et Agni. {v}2{/v}In médio platéæ eius et flúminis ex utráque parte lignum vitæ áfferens fructus duódecim, per menses síngulos reddens fructum suum, et fólia ligni ad sanitátem géntium. {v}3{/v}Et omne maledíctum non erit ámplius. Et thronus Dei et Agni in illa erit; et servi eius sérvient illi {v}4{/v}et vidébunt fáciem eius, et nomen eius in fróntibus eórum. {v}5{/v}Et nox ultra non erit, et non egent lúmine lucérnæ neque lúmine solis, quóniam Dóminus Deus illuminábit super illos, et regnábunt in sǽcula sæculórum.

{v}6{/v}Et dixit mihi: «Hæc verba fidelíssima et vera sunt, et Dóminus, Deus spirítuum prophetárum, misit ángelum suum osténdere servis suis, quæ opórtet fíeri cito. {v}7{/v}Et ecce vénio velóciter. Beátus, qui servat verba prophetíæ libri huius».

{v}8{/v}Et ego Ioánnes, qui audívi et vidi hæc. Et postquam audíssem et vidíssem, cécidi, ut adorárem ante pedes ángeli, qui mihi hæc ostendébat. {v}9{/v}Et dicit mihi: «Vide, ne féceris. Consérvus tuus sum et fratrum tuórum prophetárum et eórum, qui servant verba libri huius; Deum adóra».

RESPONSORIUM

{r}Ap 22, 5. 3{/r}

Nox ultra non erit, quóniam Dóminus Deus illuminábit super servos suos; {*} Et regnábunt in sǽcula sæculórum, allelúia.

Thronus Dei et Agni in civitáte sancta erit, et servi eius sérvient illi. {*} Et regnábunt in sǽcula sæculórum, allelúia.

Ex Sermónibus beáti Isaac abbátis monastérii de Stella

(Sermo 42: PL 194, 1831-1832)

Primogenitus in multis fratribus

Sícuti uníus hóminis caput et corpus, ipse unus homo, sic Fílius ille Vírginis, et elécta eius membra, ipse unus homo et unus hóminis Fílius. Totus, inquit Scriptúra, et ínteger Christus caput et corpus; síquidem ómnia simul membra unum corpus, quod cum suo cápite unus hóminis Fílius, qui cum Dei Fílio unus Dei Fílius, qui et ipse cum Deo unus Deus.

Ergo et totum corpus cum cápite hóminis Fílius et Dei Fílius, et Deus. Unde est et illud: Volo, Pater, ut, sicut ego et tu unum sumus, ita et isti unum sint nobíscum.

Itaque secúndum hunc in Scriptúris sensum célebrem, nec sine cápite corpus, nec sine córpore caput; nec sine Deo caput et corpus, totus Christus.

Itaque et ómnia cum Deo unus Deus; sed Fílius Dei cum Deo naturáliter, et cum ipso Fílius hóminis personáliter, cum quo suum corpus sacramentáliter.

Fidélia ígitur et rationabília Christi membra dícere se veráciter possunt hoc, quod est ipse, étiam Dei Fílium, ac Deum. Sed quod ipse natúra, hoc ipsa consórtio; quod ipse plenitúdine, hoc ipsa participatióne; dénique quod Dei Fílius generatióne, hoc eius membra adoptióne, sicut scriptum est: Accepístis Spíritum adoptiónis filiórum, in quo clamámus: Abba, Pater.

Iuxta quem Spíritum dedit eis potestátem fílios Dei fíeri, ut seléctim doceántur ab eo, qui primogénitus est in multis frátribus, dícere: Pater noster, qui es in cælis. Et álibi: Ascéndo ad Patrem meum et Patrem vestrum.

Quo enim Spíritu de útero Vírginis natus est hóminis Fílius caput nostrum, eo renáscimur de fonte baptísmatis, fílii Dei, corpus suum. Et sicut ille absque omni peccáto, sic et nos in remissiónem ómnium peccatórum.

Sicut enim totíus córporis ómnia peccáta super lignum in córpore carnis portávit, sic spiritáli córpori, ut nullum ei peccátum imputétur, per regeneratiónis grátiam donávit, sicut scriptum est: Beátus vir, cui non imputávit Dóminus peccátum. Beátus iste vir Christus procul dúbio est, qui, secúndum quod caput Christi Deus est, peccáta remíttit; cui, secúndum quod caput córporis homo unus est, nihil remíttitur; secúndum vero quod cápitis corpus plures, nihil imputátur.

Iustus in seípso, et iustíficans seípsum ipse. Solus Salvátor, solus salvátus; qui in córpore suo super lignum pértulit, quod de córpore suo per aquam ábstulit. Iterum per lignum et aquam salvans, Agnus Dei, qui tollit, quæ pértulit, peccáta mundi, sacérdos et sacrifícium, et Deus, qui, se sibi ófferens, se per se sibi, sicut Patri et Spirítui Sancto, reconciliávit.

RESPONSORIUM

{r}Rom 12, 5{/r}; {r}Col 2, 9-10; 1, 18{/r}

Multi unum corpus sumus in Christo, sínguli autem alter alteríus membra, {*} In ipso inhábitat omnis plenitúdo divinitátis corporáliter, et estis in illo repléti, allelúia.

Ipse est caput córporis Ecclésiæ, qui est princípium, primogénitus ex mórtuis, ut sit in ómnibus ipse primátum tenens. {*} In ipso inhábitat omnis plenitúdo divinitátis corporáliter, et estis in illo repléti, allelúia.

De libro Apocalýpsis

{r:Ap}22, 10-21{/r}

Attestatio spei nostræ

{v}10{/v}Dicit mihi Ioánni ángelus: «Ne signáveris verba prophetíæ libri huius; tempus enim prope est! {v}11{/v}Qui nocet, nóceat adhuc, et qui sórdidus est, sordéscat adhuc, et iustus iustítiam fáciat adhuc, et sanctus sanctificétur adhuc.

{v}12{/v}Ecce vénio cito, et merces mea mecum est, réddere unicuíque sicut opus eius est. {v}13{/v}Ego Alpha et Omega, primus et novíssimus, princípium et finis. {v}14{/v}Beáti, qui lavant stolas suas, ut sit potéstas eórum super lignum vitæ, et portis intrent in civitátem. {v}15{/v}Foris canes et venéfici et impudíci et homicídæ et idólis serviéntes et omnis, qui amat et facit mendácium!

{v}16{/v}Ego Iesus misi ángelum meum testificári vobis hæc super ecclésiis. Ego sum radix et genus David, stella spléndida matutína».

{v}17{/v}Et Spíritus et sponsa dicunt: «Veni!». Et qui audit, dicat: «Veni!». Et qui sitit, véniat; qui vult, accípiat aquam vitæ gratis.

{v}18{/v}Contéstor ego omni audiénti verba prophetíæ libri huius: Si quis apposúerit ad hæc, appónet Deus super illum plagas scriptas in libro isto; {v}19{/v}et si quis abstúlerit de verbis libri prophetíæ huius, áuferet Deus partem eius de ligno vitæ et de civitáte sancta, de his, quæ scripta sunt in libro isto.

{v}20{/v}Dicit, qui testimónium pérhibet istórum: «Etiam, vénio cito». «Amen. Veni, Dómine Iesu!». Grátia Dómini Iesu cum ómnibus.

RESPONSORIUM

{r}Ap 22, 16b. 17ab. 20{/r}; {r}Is 55, 1a. 3a{/r}

Ego sum radix et genus David, stella spléndida matutína; et Spíritus et Sponsa dicunt: Veni; {*} Et qui audit dicat: Veni. Amen. Veni, Dómine Iesu, allelúia.

Omnes sitiéntes, veníte ad aquas; inclináte aurem vestram et veníte ad me. {*} Et qui audit dicat: Veni. Amen. Veni, Dómine Iesu, allelúia.

Ex Enarratiónibus sancti Augustíni epíscopi in psalmos

(Ps. 148, 1-2: CCL 40, 2165-2166)

Allelúia paschale

Meditátio præséntis vitæ nostræ in laude Dei esse debet, quia exsultátio sempitérna futúræ nostræ vitæ, laus Dei erit; et nemo potest idóneus fíeri futúræ vitæ, qui non se ad illam modo exercúerit. Modo ergo laudámus Deum, sed et rogámus Deum. Laus nostra lætítiam habet, orátio gémitum. Promíssum est enim nobis áliquid quod nondum habémus; et quia verax est qui promísit, in spe gaudémus; quia tamen nondum habémus, in desidério gémimus. Bonum est nobis perseveráre in desidério, donec véniat quod promíssum est, et tránseat gémitus, succédat sola laudátio.

Propter hæc duo témpora, unum quod nunc est in tentatiónibus et tribulatiónibus huius vitæ, álterum quod tunc erit in securitáte et exsultatióne perpétua, institúta est nobis étiam celebrátio duórum témporum, ante Pascha, et post Pascha. Illud quod est ante Pascha, signíficat tribulatiónem in qua modo sumus; quod vero nunc ágimus post Pascha, signíficat beatitúdinem in qua póstea érimus. Ante Pascha ergo quod celebrámus, hoc et ágimus; post Pascha autem quod celebrámus, significámus quod nondum tenémus. Proptérea illud tempus in ieiúniis et oratiónibus exercémus; hoc vero tempus relaxátis ieiúniis in láudibus ágimus. Hoc est enim: Allelúia, quod cantámus.

In cápite enim nostro nobis utrúmque figurátum est, utrúmque demonstrátum est. Pássio Dómini osténdit nobis vitam præséntis necessitátis, quia opórtet laboráre et tribulári et ad extrémum mori; resurréctio vero et clarificátio Dómini osténdit nobis vitam quam acceptúri sumus.

Nunc ergo, fratres, exhortámur vos ut laudétis Deum; et hoc est quod nobis omnes dícimus, quando dícimus: Allelúia. Laudáte Dóminum, dicis tu álteri, dicit ipse tibi; cum se omnes exhortántur, omnes fáciunt quod hortántur. Sed laudáte de totis vobis; id est, ut non sola lingua et vox vestra laudet Deum, sed et consciéntia vestra, vita vestra, facta vestra.

Etenim laudámus modo in ecclésia quando congregámur; cum quisque discédit ad própria, quasi cessat laudáre Deum. Non cesset bene vívere, et semper laudat Deum. Tunc désinis laudáre Deum, quando a iustítia, et ab eo quod illi placet, declínas. Nam si a vita bona numquam declínes, lingua tua tacet, vita tua clamat; et aures Dei ad cor tuum. Quómodo enim aures nostræ ad voces nostras, sic aures Dei ad cogitatiónes nostras.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Io 16, 20b{/r}

Tristítia vestra {*} Vertétur in gáudium, allelúia.

Mundus autem gaudébit, vos contristabímini; sed tristítia vestra {*} Vertétur in gáudium, allelúia.

Incipit Epístola prima beáti Ioánnis apóstoli

{r:1Io}1, 1-10{/r}

Verbum vitæ et lux Dei

{v}1{/v}Quod fuit ab inítio, quod audívimus, quod vídimus óculis nostris, quod perspéximus et manus nostræ contrectavérunt, de verbo vitæ {v}2{/v}— et vita appáruit, et vídimus et testámur et annuntiámus vobis vitam ætérnam, quæ erat coram Patre et appáruit nobis — {v}3{/v}quod vídimus et audívimus, annuntiámus et vobis, ut et vos communiónem habeátis nobíscum. Commúnio autem nostra est cum Patre et cum Fílio eius Iesu Christo. {v}4{/v}Et hæc scríbimus nos, ut gáudium nostrum sit plenum. {v}5{/v}Et hæc est annuntiátio, quam audívimus ab eo et annuntiámus vobis, quóniam Deus lux est et ténebræ in eo non sunt ullæ.

{v}6{/v}Si dixérimus quóniam communiónem habémus cum eo et in ténebris ambulámus, mentímur et non fácimus veritátem; {v}7{/v}si autem in luce ambulémus, sicut ipse est in luce, communiónem habémus ad ínvicem, et sanguis Iesu Fílii eius mundat nos ab omni peccáto.

{v}8{/v}Si dixérimus quóniam peccátum non habémus, nosmetípsos sedúcimus, et véritas in nobis non est. {v}9{/v}Si confiteámur peccáta nostra, fidélis est et iustus, ut remíttat nobis peccáta et emúndet nos ab omni iniustítia. {v}10{/v}Si dixérimus quóniam non peccávimus, mendácem fácimus eum, et verbum eius non est in nobis.

RESPONSORIUM

{r}1 Io 1, 2; 5, 20ac{/r}

Vita appáruit, et vídimus, et testámur, et annuntiámus vobis vitam ætérnam: {*} Quæ vita erat coram Patre et appáruit nobis, allelúia.

Scimus quóniam Fílius Dei venit: hic est qui verus est, Deus et vita ætérna. {*} Quæ vita erat coram Patre et appáruit nobis, allelúia.

Ex Commentário sancti Cyrílli Alexandríni epíscopi in Epístolam secúndam ad Corínthios

(Cap. 5, 5 – 6, 2: PG 74, 942-943)

Deus nos per Christum reconciliavit et ministerium reconciliationis nobis attribuit

Qui Spíritus arrham habent, et spe resurrectiónis sunt prǽditi, hi rem exspectátam tamquam præséntem tenéntes, áiunt se néminem abhinc agnóscere secúndum carnem: cuncti enim spiritáles sumus, et carnáli corruptióne aliéni. Etenim illucescénte nobis Unigénito, in ipsum quod ómnia vivíficat Verbum transformámur. Nempe sícuti mortis vínculis erámus obstrícti regnánte peccáto, ita Christi subintránte iustítia corruptélam abiécimus.

Nemo ítaque iam est in carne, id est in infirmitáte carnáli, cuiúsmodi iure meritóque corrúptio inter cétera intellegénda est, addit: Nam etiámsi novérimus secúndum carnem Christum, nunc tamen iam non nóvimus. Tamquam si dícere vellet: Verbum caro factum est et habitávit in nobis, et pro nostrum ómnium vita mortem secúndum carnem súbiit, atque ita ipsum nóvimus; verúmtamen abhinc iam non agnóscimus. Etiámsi enim carnem rétinet, quippe qui tértia die revíxit, et apud Patrem in cælis versátur, nihilóminus supra carnem esse intellégitur: semel enim mórtuus, iam non móritur, mors illi ultérius non dominábitur. Quod enim mórtuus est, peccáto semel est mórtuus; quod autem vivit, Deo vivit.

Igitur si huiuscémodi ille est qui se fecit vitæ nobis antesignánum, prorsus opórtet nos quoque vestígiis eius insisténtes, non tam in carne quam supra carnem esse reputári. Ergo rectíssime divus Paulus: Si qua in Christo, inquit, nova creatúra, vétera transiérunt, ecce nova facta sunt. Iustificáti enim fúimus per fidem in Christo, et maledictiónis vis désiit. Quandóquidem ille nostri grátia revíxit, calcáta mortis poténtia; verúmque et suápte natúra Deum agnóvimus, cui in spíritu et veritáte cultum impéndimus, mediatóre Fílio, qui supérnas a Patre benedictiónes mundo impertítur.

Quámobrem sapientíssime divus Paulus: Omnia autem, inquit, ex Deo qui sibi nos reconciliávit per Christum. Reápse enim haud præter Patris voluntátem est incarnatiónis mystérium et consectánea huic renovátio. Quippe per Christum nacti áditum sumus cum nemo ad Patrem véniat, ut ípsemet ait: nisi per ipsum. Igitur ómnia ex Deo sunt, qui nos per Christum reconciliávit et ministérium reconciliatiónis attríbuit.

RESPONSORIUM

{r}Rom 5, 11{/r}; {r}Col 1, 19-20a{/r}

Gloriámur in Deo per Dóminum nostrum Iesum Christum, {*} Per quem nunc reconciliatiónem accépimus, allelúia.

In ipso complácuit omnem plenitúdinem habitáre, et per eum reconciliáre ómnia in ipsum. {*} Per quem nunc reconciliatiónem accépimus, allelúia.

De Epístola prima beáti Ioánnis apóstoli

{r:1Io}2, 1-11{/r}

Mandatum novum

Filíoli mei, hæc scribo vobis, ut non peccétis. Sed si quis peccáverit, advocátum habémus ad Patrem, Iesum Christum iustum; {v}2{/v}et ipse est propitiátio pro peccátis nostris, non pro nostris autem tantum sed étiam pro totíus mundi.

{v}3{/v}Et in hoc cognóscimus quóniam nóvimus eum: si mandáta eius servémus. {v}4{/v}Qui dicit: «Novi eum», et mandáta eius non servat, mendax est, et in isto véritas non est; {v}5{/v}qui autem servat verbum eius, vere in hoc cáritas Dei consummáta est. In hoc cognóscimus quóniam in ipso sumus. {v}6{/v}Qui dicit se in ipso manére, debet, sicut ille ambulávit, et ipse ambuláre.

{v}7{/v}Caríssimi, non mandátum novum scribo vobis, sed mandátum vetus, quod habuístis ab inítio: mandátum vetus est verbum, quod audístis. {v}8{/v}Verúmtamen mandátum novum scribo vobis, quod est verum in ipso et in vobis, quóniam ténebræ tránseunt, et lumen verum iam lucet. {v}9{/v}Qui dicit se in luce esse et fratrem suum odit, in ténebris est usque adhuc. {v}10{/v}Qui díligit fratrem suum, in lúmine manet, et scándalum ei non est; {v}11{/v}qui autem odit fratrem suum, in ténebris est et in ténebris ámbulat, et nescit quo vadat, quóniam ténebræ obcæcavérunt óculos eius.

RESPONSORIUM

{r}Io 13, 34{/r}; {r}1 Io 2, 10. 3{/r}

Mandátum novum do vobis: ut diligátis ínvicem, sicut diléxi vos. {*} Qui díligit fratrem suum, in lúmine manet, allelúia.

In hoc cognóscimus quóniam nóvimus Christum, si mandáta eius servémus. {*} Qui díligit fratrem suum, in lúmine manet, allelúia.

Ex Tractátu Dídymi Alexandríni De Trinitáte

(Lib. 2, 12: PG 39, 667-674)

Spiritus Sanctus renovat nos baptismo

Rénovat nos in baptísmo Spíritus Sanctus ut Deus, una cum Patre et Fílio, nosque ex defórmi statu ad prístinam pulchritúdinem redúcit, ac sua implet grátia, ádeo ut nullam ámplius rem, quæ expeténda non sit, cápere possímus; et líberat a peccáto atque a morte; et ex terrénis, id est, ex terra et cínere, spiritáles facit, et partícipes divínæ glóriæ, et fílios et herédes Dei ac Patris, et confórmes imáginis Fílii, et coherédes eius, et fratres, una cum eo glorificándos, simúlque cum ipso regnatúros; et pro terra rursus donat cælum, et paradísum liberáliter largítur; et ángelis iam honoratióres facit; et divínis piscínæ fluéntis tantam gehénnæ inexstinguíbilem flammam exstínguit.

Duæ sunt enim homínibus conceptiónes, áltera ex nostris corpóribus, áltera ex divíno Spíritu. De utráque apte scripsérunt dogmátici viri. Ego vero uniuscuiúsque et nomen ascríbam et doctrínam ipsam.

Ioánnes: Quotquot autem accepérunt eum, dedit eis potestátem fílios Dei fíeri, his qui credunt in nomen eius, qui non ex sanguínibus, neque ex voluntáte carnis, neque ex voluntáte viri, sed ex Deo nati sunt.

Quotquot, inquit, in Christum credidérunt, potestátem accepérunt ut fílii Dei efficeréntur, id est Spíritus Sancti, utque congéneres fíerent Dei. Ut enim osténderet, quod génerans ille Deus Spíritus Sanctus est, subiúnxit ex persóna Christi: Amen, amen dico tibi: Nisi quis génitus fúerit ex aqua et Spíritu, non potest introíre in regnum Dei.

Visibíliter enim visíbile nostrum corpus piscína parit, ministrántibus sacerdótibus; spiritáliter autem corpus simul et ánimam, ministrántibus ángelis, Spíritus Dei, qui ómnibus intellegéntiis invisíbilis est, baptízat ipse in semetípsum, et regénerat.

Nam Baptísta quoque histórice et consentánee cum hac locutióne: Ex aqua et Spíritu, ait de Christo: Ille vos baptizábit in Spíritu Sancto, et igne. Cum enim fíctile sit vas humánum, ídeo primum índiget ut per aquam purificétur, deínde ut per spiritálem ignem roborétur ac perficiátur (est enim Deus ignis consúmens); atque ita Spíritu Sancto índiget, a quo perféctum fiat et renovétur, novit enim spiritális ignis étiam irrigáre, novit spiritális aqua étiam reconfláre.

RESPONSORIUM

{r}Is 44, 3. 4{/r}; porov. {r}Io 4, 14b{/r}

Effúndam aquas super terram sitiéntem, et fluénta super áridam; effúndam Spíritum meum, {*} Et germinábunt quasi sálices iuxta præterfluéntes aquas, allelúia.

Fiet fons aquæ saliéntis in vitam ætérnam. {*} Et germinábunt quasi sálices iuxta præterfluéntes aquas, allelúia.

De Epístola prima beáti Ioánnis apóstoli

{r:1Io}2, 12-17{/r}

Observantia voluntatis Dei

{v}12{/v}Scribo vobis, filíoli: Remíssa sunt vobis peccáta propter nomen eius. {v}13{/v}Scribo vobis, patres: Nostis eum, qui ab inítio est. Scribo vobis, adulescéntes: Vicístis Malígnum. {v}14{/v}Scripsi vobis, párvuli: Nostis Patrem. Scripsi vobis, patres: Nostis eum, qui ab inítio est. Scripsi vobis, adulescéntes: Fortes estis, et verbum Dei in vobis manet, et vicístis Malígnum.

{v}15{/v}Nolíte dilígere mundum neque ea, quæ in mundo sunt. Si quis díligit mundum, non est cáritas Patris in eo; {v}16{/v}quóniam omne, quod est in mundo, iactántia divitiárum et concupiscéntia oculórum et supérbia vitæ, non est ex Patre, sed ex mundo est. {v}17{/v}Et mundus transit et concupiscéntia eius; qui autem facit voluntátem Dei, manet in ætérnum.

RESPONSORIUM

{r}1 Io 2, 17. 15{/r}

Mundus transit et concupiscéntia eius; {*} Qui facit voluntátem Dei, manet in ætérnum, allelúia.

Si quis díligit mundum, non est cáritas Patris in eo. {*} Qui facit voluntátem Dei, manet in ætérnum, allelúia.

Ex Commentário sancti Cyrílli Alexandríni epíscopi in Evangélium Ioánnis

(Lib. 11, 11: PG 74, 559-562)

Christus est unitatis vinculum

Uniónem corporálem cum Christo nos cónsequi, quotquot sanctæ eius carnis sumus partícipes, testátur Paulus, de mystério pietátis dicens: Quod áliis generatiónibus non est ágnitum fíliis hóminum, sícuti nunc revelátum est sanctis apóstolis eius et prophétis in Spíritu, gentes esse coherédes et concorporáles et compartícipes promissiónis in Christo Iesu.

Quod si concorporáles sumus omnes inter nos in Christo, neque solum inter nos, sed et ei nimírum qui in nobis est per suam carnem; quómodo non tam apérte unum sumus omnes, et inter nos, et in Christo? Christus enim est unitátis vínculum, cum idem sit Deus et homo.

De unióne vero spiritáli, eándem viam sequéntes, dicémus rursus, nos omnes, accépto uno et eódem Spíritu, Sancto nimírum, commiscéri quodámmodo et inter nos, et cum Deo. Licet enim multi seórsim simus, et in unoquóque nostrum Christus Spíritum Patris ac suum inhabitáre fáciat, unus tamen est ac indivisíbilis, qui Spíritus ínvicem distínctos, quátenus singuláriter subsístunt, in unitátem cólligit per seípsum, et omnes velut unum quid cerni facit in seípso.

Quemádmodum enim sanctæ carnis virtus concorporáles reddit eos, in quibus est, eódem, opínor, modo unus in ómnibus indivisíbilis inhábitans Dei Spíritus ad unitátem spiritálem omnes cogit.

Idcírco nos rursus divínus Paulus compellébat: Supportántes ínvicem in caritáte, sollíciti serváre unitátem spíritus, in vínculo pacis, unum corpus, et unus Spíritus, sicut vocáti estis in una spe vocatiónis vestræ. Unus Dóminus, una fides, unum baptísma, unus Deus et Pater ómnium, qui est super omnes et per ómnia et in ómnibus. Uno enim diversánte in nobis Spíritu, unus ómnium Pater in nobis erit Deus per Fílium, ad unitátem mútuam et suam addúcens ea quæ Spíritus partícipant.

Quod autem Sancto Spirítui per participatiónem uniámur, hinc quoque quodámmodo, maniféstum est. Nam si animáli vita relícta spíritus légibus semel obtemperavérimus; nonne patet ómnibus nos, vita quodámmodo nostra relícta, et coniúncto nobis Sancto Spíritu, cæléstem conformatiónem nactos in áliam quodámmodo natúram transformátos, non iam hómines tantum, sed et fílios Dei ac cæléstes hómines nuncupári, ex eo quod divínæ consórtes natúræ sumus rédditi?

Unum ígitur omnes sumus in Patre et Fílio ac Sancto Spíritu: unum, inquam, hábitus identitáte, unum conformatióne secúndum pietátem, et communióne sanctæ carnis Christi, et participatióne uníus et Sancti Spíritus.

RESPONSORIUM

{r}1 Cor 10, 17{/r}; porov. {r}Ps 68, 11. 7{/r}

Unus panis, et unum corpus multi sumus: {*} Omnes enim de uno pane et de uno cálice participámur, allelúia.

Parásti in bonitáte tua páuperi, Deus, qui inhabitáre facis desolátos in domo. {*} Omnes enim de uno pane et de uno cálice participámur, allelúia.

De Epístola prima beáti Ioánnis apóstoli

{r:1Io}2, 18-29{/r}

De antichristo

{v}18{/v}Filíoli, novíssima hora est; et sicut audístis quia antichrístus venit, ita nunc antichrísti multi adsunt, unde cognóscimus quóniam novíssima hora est. {v}19{/v}Ex nobis prodiérunt, sed non erant ex nobis, nam si fuíssent ex nobis, permansíssent nobíscum; sed ut manifestarétur quóniam illi omnes non sunt ex nobis. {v}20{/v}Sed vos unctiónem habétis a Sancto et scitis omnes. {v}21{/v}Non scripsi vobis quasi nesciéntibus veritátem sed quasi sciéntibus eam, et quóniam omne mendácium ex veritáte non est. {v}22{/v}Quis est mendax nisi is, qui negat quóniam Iesus est Christus? Hic est antichrístus, qui negat Patrem et Fílium. {v}23{/v}Omnis, qui negat Fílium, nec Patrem habet; qui confitétur Fílium, et Patrem habet.

{v}24{/v}Vos quod audístis ab inítio, in vobis permáneat; si in vobis permánserit, quod ab inítio audístis, et vos in Fílio et in Patre manébitis. {v}25{/v}Et hæc est repromíssio, quam ipse pollícitus est nobis: vitam ætérnam.

{v}26{/v}Hæc scripsi vobis de eis, qui sedúcunt vos. {v}27{/v}Et vos unctiónem, quam accepístis ab eo, manet in vobis, et non necésse habétis, ut áliquis dóceat vos; sed sicut únctio ipsíus docet vos de ómnibus, et verum est et non est mendácium, et, sicut dócuit vos, manétis in eo.

{v}28{/v}Et nunc, filíoli, manéte in eo, ut, cum apparúerit, habeámus fidúciam et non confundámur ab eo in advéntu eius. {v}29{/v}Si scitis quóniam iustus est, scitóte quóniam et omnis, qui facit iustítiam, ex ipso natus est.

RESPONSORIUM

{r}1 Io 2, 27{/r}; {r}Ioel 2, 23{/r}

Unctio, quam accepístis, manet in vobis; {*} Et non necésse habétis ut áliquis dóceat vos, sed únctio ipsíus docet vos de ómnibus, allelúia.

Exsultáte et lætámini in Dómino Deo vestro, quia dedit vobis plúviam iustítiæ. {*} Et non necésse habétis ut áliquis dóceat vos, sed únctio ipsíus docet vos de ómnibus, allelúia.

Ex Sermónibus sancti Leónis Magni papæ

(Sermo I de Ascensione, 2-4: PL 54, 395-396)

Dies inter resurrectionem ascensionemque Domini

Non ii dies, dilectíssimi, qui inter resurrectiónem Dómini ascensionémque fluxérunt, otióso transiére decúrsu; sed magna in his confirmáta sacraménta, magna sunt reveláta mystéria.

In his metus diræ mortis aufértur, et non solum ánimæ, sed étiam carnis immortálitas declarátur. In his per insufflatiónem Dómini infúnditur Apóstolis ómnibus Spíritus Sanctus; et beáto apóstolo Petro supra céteros, post regni claves, ovílis domínici cura mandátur.

In his diébus, duóbus discípulis tértius in via Dóminus comes iúngitur, et, ad omnem nostræ ambiguitátis calíginem detergéndam, pavéntium ac trepidántium tárditas increpátur. Flammam fídei illumináta corda concípiunt; et quæ erant tépida, reseránte Scriptúras Dómino, efficiúntur ardéntia. In fractióne quoque panis convescéntium aperiúntur obtútus; multo felícius horum óculis patefáctis, quibus natúræ suæ manifestáta est glorificátio quam illórum géneris nostri príncipum, quibus prævaricatiónis suæ est ingésta confúsio.

Per omne ergo hoc tempus, dilectíssimi, quod inter resurrectiónem Dómini et ascensiónem eius exáctum est, hoc providéntia Dei curávit, hoc dócuit, hoc suórum et óculis insinuávit et córdibus, ut Dóminus Iesus Christus vere agnoscerétur resuscitátus, qui vere erat natus et passus et mórtuus.

Unde beatíssimi Apóstoli omnésque discípuli, qui et de éxitu crucis fúerant trépidi, et de fide resurrectiónis ambígui, ita sunt veritáte perspícua roboráti, ut, Dómino in cælórum eúnte sublímia, non solum nulla afficeréntur tristítia, sed étiam magno gáudio repleréntur.

Et revéra magna et ineffábilis erat causa gaudéndi, cum, in conspéctu sanctæ multitúdinis, super ómnium creaturárum cæléstium dignitátem humáni géneris natúra conscénderet, supergressúra angélicos órdines, et ultra archangelórum altitúdines elevánda, nec ullis sublimitátibus modum suæ provectiónis habitúra, nisi, ætérni Patris recépta conséssu, illíus glóriæ sociarétur in throno, cuius natúræ copulabátur in Fílio.

RESPONSORIUM

{r}Io 14, 2b. 3b. 16. 18{/r}

Vado paráre vobis locum; íterum vénio; {*} Et accípiam vos ad meípsum, ut, ubi sum ego, et vos sitis, allelúia.

Ego rogábo Patrem, et álium Paráclitum dabit vobis, ut máneat vobíscum in ætérnum. Non relínquam vos órphanos, vénio ad vos. {*} Et accípiam vos ad meípsum, ut, ubi sum ego, et vos sitis, allelúia.