November

Christe, cælórum habitátor alme,

vita sanctórum, via, spes salúsque,

hóstiam clemens, tibi quam litámus,

súscipe laudis.

Omnium semper chorus angelórum

in polo temet benedícit alto,

atque te sancti simul univérsi

láudibus ornant.

Vírginis sanctæ méritis Maríæ

atque cunctórum páriter piórum,

cóntine pœnam, pie, quam merémur

daque medélam.

Hic tuam præsta celebráre laudem,

ut tibi fidi valeámus illam

prósequ{i}i{/i} in cælis Tríadi canéntes

iúgiter hymnos. Amen.

Ant. 1Admirábile est nomen tuum, Dómine, quia glória et honóre coronásti sanctos tuos et constituísti eos super ópera mánuum tuárum.

Ant. 3Sanctis tuis notas fecísti vias vitæ; adimplébis eos lætítia cum vultu tuo, Dómine.

Ego Ioánnes {v}1{/v}vidi in déxtera sedéntis super thronum librum scriptum intus et foris, signátum sigíllis septem. {v}2{/v}Et vidi ángelum fortem prædicántem voce magna: «Quis est dignus aperíre librum et sólvere signácula eius?». {v}3{/v}Et nemo póterat in cælo neque in terra neque subtus terram aperíre librum neque respícere illum. {v}4{/v}Et ego flebam multum quóniam nemo dignus invéntus est aperíre librum nec respícere eum. {v}5{/v}Et unus de senióribus dicit mihi: «Ne fléveris; ecce vicit leo de tribu Iudæ, radix David, aperíre librum et septem signácula eius».

{v}6{/v}Et vidi in médio throni et quáttuor animálium et in médio seniórum Agnum stantem tamquam occísum, habéntem córnua septem et óculos septem, qui sunt septem spíritus Dei missi in omnem terram. {v}7{/v}Et venit et accépit de déxtera sedéntis in throno. {v}8{/v}Et cum accepísset librum, quáttuor animália et vigínti quáttuor senióres cecidérunt coram Agno, habéntes sínguli cítharas et phíalas áureas plenas incensórum, quæ sunt oratiónes sanctórum.

{v}11{/v}Et vidi et audívi vocem angelórum multórum in circúitu throni et animálium et seniórum, et erat númerus eórum myríades myríadum et mília mílium

{v}13{/v}Et omnem creatúram, quæ in cælo est et super terram et sub terram et super mare et quæ in eis ómnia, audívi dicéntes: «Sedénti super thronum et Agno benedíctio et honor et glória et potéstas in sǽcula sæculórum».

{v}14{/v}Et quáttuor animália dicébant: «Amen»; et senióres cecidérunt et adoravérunt.

Grátias ágimus tibi, Dómine Deus omnípotens, qui es et qui eras et qui ventúrus es, {*} Quia regnásti et advénit tempus reddéndi mercédem servis tuis et sanctis.

Confiteántur tibi, Dómine, ómnia ópera tua, et sancti tui benedícant tibi. {*} Quia regnásti et advénit tempus reddéndi mercédem servis tuis et sanctis.

Ad quid ergo sanctis laus nostra, ad quid glorificátio nostra, ad quid nostra hæc ipsa sollémnitas? Quo eis terrénos honóres, quos iuxta verácem Fílii promissiónem honoríficat Pater cæléstis? Quo eis præcónia nostra? Honórum nostrórum sancti non egent, nec quidquam eis nostra devotióne præstátur. Plane quod eórum memóriam venerámur, nostra ínterest, non ipsórum. Ego in me, fáteor, ex hac recordatióne séntio desidérium véhemens inflammári.

Hoc enim primum desidérium, quod in nobis sanctórum memória vel éxcitat vel íncitat magis, ut eórum tam optábili societáte fruámur et mereámur concíves et contubernáles esse spirítuum beatórum, miscéri cœ́tui patriarchárum, cúneis prophetárum, senátui Apostolórum, mártyrum exercítibus numerósis, confessórum collégiis, vírginum choris, in ómnium dénique cólligi et collætári communióne sanctórum. Præstolátur nos Ecclésia illa primitivórum, et neglégimus; desíderant nos sancti, et parvi péndimus; exspéctant nos iusti, et dissimulámus.

Excitémur aliquándo, fratres; resurgámus cum Christo, quærámus quæ sursum sunt, quæ sursum sunt sapiámus. Desiderémus desiderántes nos, properémus ad præstolántes nos, exspectántes nos votis præoccupémus animórum. Non modo tantum socíetas, sed étiam felícitas nobis est optánda sanctórum, ut quorum desiderámus præséntiam, glóriam quoque ferventíssimis stúdiis ambiámus. Neque enim perniciósa ambítio hæc, aut illíus affectátio glóriæ ullátenus periculósa est.

Hoc ergo secúndum desidérium, quod ex sanctórum commemoratióne flagrat in nobis, ut sicut illis sic étiam nobis Christus appáreat, vita nostra, et nos quoque cum ipso appareámus in glória. Interim nempe non sicut est, sed sicut pro nobis factum est, caput nostrum nobis repræsentátur, non coronátum glória, sed peccatórum nostrórum circúmdatum spinis. Púdeat sub spináto cápite membrum fíeri delicátum, quod omnis ei ínterim púrpura non tam honóris sit quam irrisiónis. Erit cum vénerit Christus, nec mors eius ultra annuntiábitur, ut sciámus quóniam ipsi quoque mórtui sumus, et cum eo abscóndita est vita nostra. Apparébit caput gloriósum, et cum eo membra glorificáta fulgébunt, cum vidélicet reformábit corpus humilitátis nostræ configurátum glóriæ cápitis, quod est ipse.

Hanc ergo glóriam tota et tuta ambitióne concupiscámus. Sane ut eam nobis speráre líceat et ad tantam beatitúdinem aspiráre, summópere nobis desideránda sunt suffrágia quoque sanctórum, ut quod possibílitas nostra non óbtinet, eórum nobis intercessióne donétur.

Laudem dícite Deo nostro, omnes servi eius et qui timétis Deum, pusílli et magni! {*} Quóniam regnávit Dóminus Deus noster omnípotens.

Exsultáte, iusti, in Dómino; rectos decet collaudátio. {*} Quóniam regnávit Dóminus Deus noster omnípotens.

Vidémus quod et mors lucrum est, et vita pœna est. Unde et Paulus ait: Mihi vívere Christus est et mori lucrum. Quid est Christus, nisi mors córporis, spíritus vitæ? Et ídeo commoriámur cum eo, ut vivámus cum eo. Sit quidam cotidiánus in nobis usus effectúsque moriéndi, ut per illam segregatiónem a corpóreis cupiditátibus ánima nostra se discat extráhere, et tamquam in sublími locáta, quo terrénæ adíre libídines, et eam sibi glutináre non possint, suscípiat mortis imáginem, ne pœnam mortis incúrrat. Repúgnat enim lex carnis legi mentis, et eam legi erróris addícit. Sed quod remédium? Quis me liberábit de córpore mortis? Grátia Dei per Iesum Christum Dóminum nostrum.

Habémus médicum, sequámur remédium. Remédium nostrum Christi grátia est, et corpus mortis corpus est nostrum. Ergo peregrinémur a córpore, ne peregrinémur a Christo; etsi in córpore sumus, tamen quæ sunt córporis non sequámur nec deserámus iura natúræ, sed dona grátiæ præoptémus.

Quid plura? Uníus morte mundus redémptus est. Pótuit enim Christus non mori, si noluísset; sed neque refugiéndam mortem quasi ignávam putávit, neque mélius nos quam moriéndo servásset. Itaque mors eius vita est ómnium. Morte eius signámur, mortem eius orántes annuntiámus, mortem eius offeréntes prædicámus; mors eius victória est, mors eius sacraméntum est, mors eius ánnua sollémnitas mundi est.

Quid prætérea de eius morte dicámus, cum divíno probémus exémplo, quia immortalitátem mors sola quæsívit, atque ipsa se mors redémit? Non ígitur mærénda mors, quæ causa salútis est públicæ; non fugiénda mors, quam Dei Fílius non dedignátus est, non refúgit.

Et mors quidem in natúra non fuit, sed convérsa in natúram est; non enim a princípio Deus mortem instítuit, sed pro remédio dedit. Prævaricatióne enim damnáta in labóre diutúrno, gemitúque intolerándo vita hóminum cœpit esse miserábilis: débuit dari finis malórum, ut mors restitúeret, quod vita amíserat. Immortálitas enim óneri pótius quam úsui est, nisi aspíret grátia.

Habet ánimus ex hoc iam vitæ anfráctu et terréni córporis colluvióne discédere et ad illa concília supérna conténdere, etsi sanctórum sit perveníre, laudem dícere Deo, quam citharizántes illos dícere, prophética lectióne comperímus, quia magna et mirabília ópera tua, Dómine Deus omnípotens: iustæ et veræ viæ tuæ, Rex géntium. Quis non timébit et magnificábit nomen tuum? Quia solus sanctus es, quia omnes gentes vénient et adorábunt ante te; vidére quoque tuas, Iesu, núptias, in quibus de terrénis ad cæléstia, concinéntibus ómnium gáudiis sponsa dedúcitur — ad te omnis caro véniet — iam non sǽculo obnóxia, sed spirítui copuláta.

Hoc sibi præ céteris David sanctus optávit, ut hæc spectáret et cérneret. Dénique ait: Unam pétii a Dómino, hanc requíram: ut inhábitem in domo Dómini omnes dies vitæ meæ, et vídeam voluptátem Dómini.

Illi qui cum pietáte dormitiónem accepérunt, {*} Optimum habébunt repósitum grátiæ donum.

Tunc iusti fulgébunt sicut sol in regno Patris eórum. {*} Optimum habébunt repósitum grátiæ donum.

Ex Homilía Ioánnis papæ Vicésimi Tértii in canonizatióne sancti Martíni de Porres hábita

Martínus suæ exémplis vitæ demónstrat ea nos via posse salútem et sanctitátem cónsequi, quam Christus Iesus osténdit: si vidélicet primo Deum dilexérimus ex toto corde nostro, in tota ánima nostra et in tota mente nostra; secúndo autem si próximos nostros dilexérimus sicut nosmetípsos.

Cum illi esset perspéctum Christum Iesum passum esse pro nobis eúmque peccáta nostra pertulísse in córpore suo super lignum, eum præcípuo amóre prosecútus est cruci affíxum, cuius cum cruciátus acerbíssimos contemplarétur, temperáre sibi non póterat quin fleret ubérius. Diléxit item singulári caritáte augustíssimum eucharístiæ sacraméntum, quod plerúmque ábditus multas horas in templi sacrário adorábat, quoque quanta máxima crebritáte póterat, enutríri cupiébat.

Deínde vero sanctus Martínus, divíno hortánti Magístro obsequentíssimus, summa prosequebátur fratres caritáte ex incorrúpta fide demissóque ánimo orta. Atque hómines diligébat, quia tamquam Dei fílios fratrésque suos sincére existimábat; immo eos plus quam seípsum diligébat, quandóquidem, qua erat humilitáte, omnes seípso iustióres meliorésque putábat.

Aliórum enim excusábat menda; vel acerbíssimis iniúriis ignoscébat, cum sibi persuásum esset se ob commíssa peccáta multo gravióribus dignum esse pœnis; sontes ad bonam frugem redúcere omni stúdio contendébat; ægrótis assidébat benígnus; tenuióribus cibum, vestes, medicaménta suppeditábat; agrícolas et hómines vel nigræ cutis vel mixto génere natos, qui tunc témporis abiécta quasi servítia habebántur, omni auxílio et sollicitúdine, quantum in sua erat potestáte, fovébat, ita ut «Martínus a caritáte» vulgo mererétur appellári.

Sanctus hic vir, qui allóquio, exémplo virtutéque sua álios ad religiónem tantópere alléxit, nunc étiam mirum in modum mentes nostras ad cæléstia erígere valet. Non omnes, proh dolor, supérna hæc bona, ut opórtet, intéllegunt, non omnes in honóre habent, quin immo multi in vitiórum oblectaménta proni, ea vel parvi pendunt vel fastídio habent, vel prorsus néglegunt. Utinam Martíni exémplum plúrimos salutáriter dóceat quam suáve et quam beátum sit Iesu Christi vestígiis insístere eiúsque divínis mandátis parére.

Beátus vir, qui invéntus est sine mácula, et qui post aurum non ábiit nec sperávit in pecúnia et thesáuris. {*} Ideo stabilíta sunt bona ipsíus in Dómino.

Quis est hic, et laudábimus eum? Fecit enim mirabília in pópulo suo. {*} Ideo stabilíta sunt bona ipsíus in Dómino.

Sumus quidem omnes débiles, fáteor, sed trádidit nobis média Dóminus Deus, quibus, si velímus, fácile iuvári possímus. Vellet quidem sacérdos ille, quam a se requíri agnóscit vitæ integritátem habére, cóntinens esse et angélicos, ut par est, mores reférre; sed non delíberat ad hoc média suscípere: ieiunáre, oráre, fúgere malórum conversatiónes ac nóxias et periculósas familiaritátes.

Conquéritur ille, quod cum chorum intrat ad psalléndum, cum ad celebrándam Missam se confert, mille statim eius ánimo occúrrunt quæ illum a Deo dístrahunt; sed ántequam in chorum accédat hic, aut ad Missam, quid fecit in sacrário, quómodo se dispósuit, quæ ad attentiónem servándam média sumpsit et adhíbuit?

Vis te dóceam quómodo profícias de virtúte in virtútem, et si iam in choro atténtus fuísti, quómodo ália vice atténtior sis futúrus, et obséquium tuum Deo magis accéptum? Audi quid dicam. Si divíni amóris ignículus áliquis in te accénsus iam est, noli illum statim pródere, noli in ventum expónere; occlúsum tene clíbanum ne frigéscat et calórem amíttat; fuge, hoc est, quantum potes, distractiónes; rémane cum Deo colléctus, vana collóquia devíta.

Tui múneris est prædicáre et docére? Stude, et his incúmbe quæ ad munus hoc rite peragéndum sint necessária; fac ipse in primis, vita et móribus prǽdices; ne te áliud dicéntem, áliud vero faciéntem vidéntes, super verbis tuis subsannántes, huc et illuc caput móveant.

Curam geris animárum? Noli idcírco tui ipsíus curam neglégere, nec te tam liberáliter céteris tríbuas, ut tui nihil tibi supérsit; nam et te animárum quibus præes, meminísse quidem opórtet, ita tamen ut tui non obliviscáris.

Intellégite, fratres, nihil æque ecclesiásticis ómnibus viris esse necessárium, ac est orátio mentális, actiónes nostras omnes præcédens, concómitans et súbsequens: Psallam, inquit Prophéta, et intéllegam. Si sacraménta minístras, o frater, meditáre quid fácias; si Missam célebras, meditáre quid ófferas; si psallis in choro, meditáre cui et quid loquáris; si ánimas regis, meditáre quonam sánguine sint lavátæ et ómnia vestra sic in caritáte fiant; sic difficultátes omnes, quas innúmeras in dies experiámur, necésse est (in hoc síquidem pósiti sumus), fácile víncere potérimus; sic vires habébimus parturiéndi Christum et in nobis et in áliis.

Sectáre iustítiam, pietátem, fidem, caritátem, patiéntiam, mansuetúdinem. {*} Prǽcipe hæc et doce; exémplum esto fidélium.

Hæc propónens frátribus, bonus eris miníster Christi Iesu. {*} Prǽcipe hæc et doce; exémplum esto fidélium.

Natálem templi huius diem, fratres dilectíssimi, Christo propítio cum exsultatióne et gáudio hódie celebrámus; sed templum Dei verum et vivum nos esse debémus. Mérito tamen sollemnitátem matris Ecclésiæ christiáni pópuli fidéliter colunt, per quam se spiritáliter renátos esse cognóscunt. Nam qui per primam nativitátem vasa iræ Dei fúimus, per secúndam vasa misericórdiæ fíeri merúimus. Prima enim natívitas prodúxit nos ad mortem; secúnda revocávit ad vitam.

Omnes enim nos, caríssimi, ante baptísmum fana diáboli fúimus, post baptísmum templa Christi esse merúimus; et si de salúte ánimæ nostræ atténtius cogitémus, templum Dei verum et vivum nos esse cognóscimus. Non solum in manufáctis hábitat Deus, nec in domo de lignis et lapídibus facta; sed præcípue in ánima ad imáginem Dei facta, et manu ipsíus artíficis cóndita. Sic enim beátus Paulus apóstolus dixit: Templum Dei sanctum est, quod estis vos.

Et quia Christus véniens proiécit diábolum de córdibus nostris, ut sibi templum præparáret in nobis, quantum póssumus cum ipsíus adiutório laborémus, ne in nobis per mala ópera nostra patiátur iniúriam. Omnis enim qui male agit, Christo iniúriam facit. Sicut enim dixi, prius quam nos redímeret Christus, diáboli domus fúimus; póstea domus Dei esse merúimus: Deus enim de nobis dignátus est sibi fácere domum.

Unde nos, caríssimi, si natálem templi cum gáudio celebráre vólumus, templa Dei vivéntia malis opéribus in nobis destrúere non debémus. Et hoc dicam, quod omnes intellégere possunt: quóties ad ecclésiam venímus, qualem illam inveníre vólumus, tales et ánimas nostras præparáre debémus.

Vis basílicam nítidam inveníre? Noli tuam ánimam peccatórum sórdibus inquináre. Si tu vis ut basílica luminósa sit, et Deus hoc vult, ut ánima tua tenebrósa non sit, sed fiat quod Dóminus dicit, ut lúceat lux in nobis bonórum óperum, et ille glorificétur qui in cælis est. Quómodo tu intras in ecclésiam istam, sic Deus vult intráre in ánimam tuam, sicut ipse promísit: Et habitábo in illis et inambulábo.

Vidi aquam egrediéntem de templo, a látere dextro, allelúia; et omnes ad quos pervénit aqua ista {*} Salvi facti sunt et dicent: Allelúia, allelúia.

In dedicatióne templi decantábat pópulus laudem, et in ore eórum dulcis resonábat sonus. {*} Salvi facti sunt et dicent: Allelúia, allelúia.

Licet univérsa Ecclésia Dei distínctis ordináta sit grádibus, ut ex divérsis membris sacráti córporis subsístat intégritas, omnes tamen, sicut ait Apóstolus, in Christo unum sumus; nec quisquam ab alteríus ita est divísus offício, ut non ad conexiónem pertíneat cápitis cuiúslibet humílitas portiónis. In unitáte ígitur fídei atque baptísmatis indiscréta nobis socíetas, dilectíssimi, et generális est dígnitas, secúndum illud beatíssimi Petri apóstoli sacratíssima voce dicéntis: Et ipsi tamquam lápides vivi superædificámini in domos spiritáles, sacerdótium sanctum, offeréntes spiritáles hóstias acceptábiles Deo per Iesum Christum; et infra: Vos autem genus eléctum, regále sacerdótium, gens sancta, pópulus acquisitiónis.

Omnes enim in Christo regenerátos, crucis signum éfficit reges, sancti vero Spíritus únctio cónsecrat sacerdótes: ut præter istam speciálem nostri ministérii servitútem, univérsi spiritáles et rationábiles christiáni agnóscant se régii géneris et sacerdotális offícii esse consórtes. Quid enim tam régium quam súbditum Deo ánimum córporis sui esse rectórem? Et quid tam sacerdotále quam vovére Dómino consciéntiam puram, et immaculátas pietátis hóstias de altári cordis offérre? Quod cum ómnibus per Dei grátiam commúne sit factum, religiósum tamen vobis atque laudábile est, de die provectiónis nostræ quasi de próprio honóre gaudére; ut unum celebrétur in toto Ecclésiæ córpore pontifícii sacraméntum, quod, effúso benedictiónis unguénto, copiósius quidem in superióra proflúxit, sed non parce étiam in inferióra descéndit.

Cum ítaque, dilectíssimi, de consórtio istíus múneris magna sit nobis matéria commúnium gaudiórum, vérior tamen nobis et excelléntior erit causa lætándi, si non in nostræ humilitátis consideratióne remorémini; cum multo utílius multóque sit dígnius ad beatíssimi Petri apóstoli glóriam contemplándam áciem mentis attóllere et hunc diem in illíus potíssimum veneratióne celebráre, qui ab ipso ómnium charísmatum fonte tam copiósis est irrigatiónibus inundátus, ut cum multa solus accéperit, nihil in quemquam sine ipsíus participatióne transíerit. Verbum caro factum iam habitábat in nobis, et reparándo humáno géneri totum se Christus impénderat.

Dixit Iesus Simóni: Tu es Petrus, et super hanc petram ædificábo Ecclésiam meam; {*} Et portæ ínferi non prævalébunt advérsus eam.

Deus fundávit eam in ætérnum. {*} Et portæ ínferi non prævalébunt advérsus eam.

Martínus óbitum suum longe ante præscívit, dixítque frátribus dissolutiónem sui córporis imminére. Intérea causa éxstitit qua Condacénsem diœcésim visitáret. Nam, cléricis inter se Ecclésiæ illíus discordántibus, pacem cúpiens reformáre, licet finem diérum suórum non ignorásset, proficísci tamen ob istíus modi causam non recusávit, bonam hanc virtútum suárum consummatiónem exístimans, si pacem Ecclésiæ rédditam reliquísset.

Aliquándiu ergo in vico illo vel in ecclésia ad quam íerat commorátus, pace inter cléricos restitúta, cum iam régredi ad monastérium cogitáret, víribus córporis cœpit repénte destítui, convocatísque frátribus índicat se iam resólvi. Tum vero mæror et luctus ómnium et vox una plangéntium: «Cur nos, pater, déseris? aut cui nos desolátos relínquis? Invádent gregem tuum lupi rapáces; quis nos a mórsibus eórum, percússo pastóre, prohibébit? Scimus quidem desideráre te Christum, sed salva tibi sunt tua prǽmia nec diláta minuéntur; nostri pótius miserére, quos déseris».

Tunc ille motus his flétibus, ut totus semper in Dómino misericórdiæ viscéribus affluébat, lacrimásse perhibétur; conversúsque ad Dóminum hac tantum fléntibus voce respóndit: «Dómine, si adhuc pópulo tuo sum necessárius, non recúso labórem; fiat volúntas tua».

O virum ineffábilem, nec labóre victum nec morte vincéndum, qui in nullam se partem prónior inclináverit, nec mori timúerit nec vívere recusárit! Oculis tamen ac mánibus in cælum semper inténtis, invíctum ab oratióne spíritum non relaxábat; et cum a presbýteris, qui tunc ad eum convénerant, rogarétur ut corpúsculum láteris mutatióne releváret: «Sínite, inquit, sínite me, fratres, cælum pótius respícere quam terram, ut suo iam itínere itúrus ad Dóminum spíritus dirigátur». Hæc locútus diábolum vidit, prope assístere. «Quid hic, inquit, astas, cruénta béstia? nihil in me, funéste, repéries; Abrahæ me sinus récipit».

Cum hac ergo voce spíritum cælo réddidit. Martínus Abrahæ sinu lætus excípitur. Martínus pauper et módicus cælum dives ingréditur.

O vere beátum, in cuius ore dolus non fuit, néminem iúdicans, néminem damnans! {*} Numquam in illíus ore, nisi Christus, nisi pax, nisi misericórdia ínerat.

O virum ineffábilem, nec labóre victum nec morte vincéndum, qui nec mori tímuit nec vívere recusávit! {*} Numquam in illíus ore, nisi Christus, nisi pax, nisi misericórdia ínerat.

Ecclésiam Dei admirábili consílio sic constitútam, ut in plenitúdine témporum esset imménsæ famíliæ instar, quæ humáni géneris universitátem complecterétur, cum áliis insignítis notis, tum œcuménica unitáte scimus divínitus esse conspícuam.

Etenim Christus Dóminus non modo quod ipse a Patre munus accéperat, solis Apóstolis demandávit cum dixit: Data est mihi omnis potéstas in cælo et in terra; eúntes ergo docéte omnes gentes, sed étiam Apostolórum summe unum vóluit esse collégium, duplíciter coagmentátum arctíssimo vínculo, intrínsecus quidem fide eádem et caritáte, quæ diffúsa est in córdibus per Spíritum Sanctum, extrínsecus autem uníus in omnes regímine, cum Apostolórum principátum Petro contúlerit, tamquam perpétuo unitátis princípio ac visíbili fundaménto.

Illa autem ut in perpétuum únitas consensióque consísteret, eam providentíssimus Deus sanctitátis simul et martýrii tamquam signo consecrávit.

Quæ tanta laus óbtigit archiepíscopo illi Polocénsi Iósaphat, ritus slavónici orientális, quem iure præclárum vel decus vel cólumen Slavórum orientálium agnóscimus; síquidem vix áliquis álius magis eórum nomen illustrávit aut mélius salúti cóntulit, quam hic ipsórum et pastor et apóstolus, præsértim cum sánguinem suum pro Ecclésiæ sanctæ unitáte profúdit. Quin étiam cælésti quodam instínctu se movéri séntiens, ad sanctam universáliter redintegrándam unitátem, plúrimum eo sese conférre posse intelléxit, si ritum orientálem slavónicum et basiliánum vitæ monásticæ institútum in Ecclésiæ universális unitáte retinéret.

Intérea vero in primis de suórum cívium cum Petri cáthedra coniunctióne sollícitus, quæcúmque ad eam qua promovéndam, qua confirmándam arguménta suppéterent, úndique conquirébat, præsértim libros litúrgicos pervolutándo, quibus Orientáles ipsíque dissidéntes secúndum sanctórum Patrum præscrípta uti consuevíssent. Hac ígitur tam diligénti præparatióne adhíbita, unitátis instaurándæ negótium cœpit, tanta simul cum vi et suavitáte tantóque cum fructu ágere, ut ab ipsis adversáriis «raptor animárum» nuncuparétur.

Dixit Iesus: Pater sancte, serva eos in nómine tuo, quod dedísti mihi, {*} Ut sint consummáti in unum, et cognóscat mundus quia tu me misísti.

Ego claritátem, quam dedísti mihi, dedi illis. {*} Ut sint consummáti in unum, et cognóscat mundus quia tu me misísti.

Hoc fácite in meam commemoratiónem. In quo duo sunt notánda. Primum est iniúnctio usus huius sacraménti, quod notat quando dicit: Hoc fácite. Secúndum autem est quod sit memoriále abeúntis ad mortem pro nobis Dómini.

Dicit ergo: Hoc fácite. Nihil enim utílius est iniúngi, nihil dúlcius, nihil salúbrius, nihil amabílius, nihil ætérnæ vitæ simílius iniúngi pótuit. Et hæc per síngula ostendúntur.

Utile enim ad peccáti remissiónem, et ad grátiæ plenitúdinem est utilíssimum in vita. Hic, scílicet Pater spirítuum, érudit nos, ad id quod útile est in recipiéndo sanctificatiónem eius. Sanctificátio autem eius est in sacrificatióne eius, hoc est, cum se óbtulit in sacraménto, et Patri pro nobis, et nobis se óbtulit ad usum. Pro eis ego sanctífico meípsum. Christus, qui per Spíritum sanctum semetípsum óbtulit immaculátum Deo, emundábit consciéntiam nostram ab opéribus mórtuis ad serviéndum Deo vivénti.

Nihil étiam dúlcius fácere póssumus. Quid enim dúlcius quam id in quo Deus totam suam ad nos osténdit dulcédinem? Parátum panem de cælo præstitísti illis sine labóre, omne delectaméntum in se habéntem et omnis sapóris suavitátem. Substántia enim tua dulcédinem tuam, quam in fílios habes, ostendébat et desérviens uniuscuiúsque voluntáti, ad quod quisque volébat, convertebátur.

Nihil étiam salúbrius iniúngi póterat. Est enim hoc sacraméntum Ligni vitæ fructus, quem qui cum devotióne sincéræ fídei sumit, mortem non gustábit in ætérnum. Lignum vitæ est his qui apprehénderint eam: et qui tenúerit eam beátus. Qui mandúcat me et ipse vivet propter me.

Nihil étiam amabílius iniúngi pótuit. Hoc enim sacraméntum et amóris et uniónis est effectívum. Amóris enim máximi indícium est seípsum dare in cibum. Si non dixérunt viri tabernáculi mei: Quis det de cárnibus eius ut saturémur? quasi dicat: tantum diléxi eos et ipsi me, quod ego in viscéribus eórum esse cupiébam, et ipsi me sic súmere, ut mihi incorporáti membra mea fíerent. Non enim intímius nec naturálius mihi uníri póterant et ego eis.

Nihil étiam ætérnæ vitæ simílius iniúngi póterat. Ætérnæ enim vitæ continuátio ex hoc est quod Deus sua dulcédine seípsum ínfluit beáte vivéntibus.

Ego dispóno vobis sicut dispósuit mihi Pater meus regnum, {*} Ut edátis et bibátis super mensam meam in regno meo.

Ego elégi vos et pósui vos, ut eátis et fructum afferátis. {*} Ut edátis et bibátis super mensam meam in regno meo.

Ex Constitutióne pastoráli Gáudium et spes Concílii Vaticáni secúndi de Ecclésia in mundo huius témporis

Vir et múlier, qui fœ́dere coniugáli iam non sunt duo sed una caro, íntima personárum atque óperum coniunctióne mútuum sibi adiutórium et servítium præstant, sensúmque suæ unitátis experiúntur et plénius in dies adipiscúntur. Quæ íntima únio, útpote mútua duárum personárum donátio, sicut et bonum liberórum, plenam cóniugum fidem éxigunt atque indissolúbilem eórum unitátem urgent.

Germánus amor coniugális in divínum amórem assúmitur atque virtúte redemptíva Christi et salvífica actióne Ecclésiæ régitur ac ditátur, ut cóniuges efficáciter ad Deum ducántur atque in sublími múnere patris et matris adiuvéntur et conforténtur. Quaprópter cóniuges christiáni ad sui status offícia et dignitátem peculiári sacraménto roborántur et véluti consecrántur; cuius virtúte munus suum coniugále et familiáre expléntes, spíritu Christi imbúti, quo tota eórum vita, fide, spe et caritáte perváditur, magis ac magis ad própriam suam perfectiónem mutuámque sanctificatiónem, ideóque commúniter ad Dei glorificatiónem accédunt.

Unde, ipsis paréntibus exémplo et oratióne familiári prægrediéntibus, fílii, immo et omnes in famíliæ convíctu degéntes, humanitátis, salútis atque sanctitátis viam facílius invénient. Cóniuges autem, dignitáte ac múnere paternitátis et maternitátis ornáti, offícium educatiónis præsértim religiósæ, quod ad ipsos imprímis spectat, diligénter adimplébunt.

Líberi, ut viva famíliæ membra, ad sanctificatiónem paréntum suo modo cónferunt. Gratæ enim mentis afféctu, pietáte atque fidúcia benefíciis paréntum respondébunt ipsísque in rebus advérsis necnon in senectútis solitúdine filiórum more assístent. Vidúitas, in continuitáte vocatiónis coniugális forti ánimo assúmpta, ab ómnibus honorábitur. Família suas divítias spiritáles cum áliis quoque famíliis generóse communicábit. Proínde família christiána, cum e matrimónio, quod est imágo et participátio fœ́deris dilectiónis Christi et Eccésiæ, exoriátur, vivam Salvatóris in mundo præséntiam atque germánam Ecclésiæ natúram ómnibus patefáciet, tum cóniugum amóre, generósa fecunditáte, unitáte atque fidelitáte, tum amábili ómnium membrórum cooperatióne.

Múlier timens Dóminum, ipsa laudábitur. {*} Fortitúdo et decor induméntum eius.

Date ei de fructu mánuum suárum, et laudent eam in portis ópera eius. {*} Fortitúdo et decor induméntum eius.

Benedícat tibi ánima mea, Dómine Deus, creátor meus, benedícat tibi ánima mea, et ex medúllis intimárum meárum confiteántur tibi miseratiónes tuæ, quibus incontinentíssima píetas tua tam indébite circumvénit me! Grátias ago, ut undecúmque possum, imménsæ misericórdiæ tuæ, cum qua laudans glorífico longánimem patiéntiam tuam, qua dissimulásti, cum annos omnes infántiæ et puerítiæ, adulescéntiæ et iuventútis meæ, usque pæne ad finem vigésimi quinti anni tam cæcáta deméntia pertransírem, ut cogitatiónibus, verbis et factis perfícerem absque remorsióne consciéntiæ, ut mihi nunc vidétur, omne quod libébat, ubicúmque licébat, non te præcavénte, sive per naturáliter mihi ínsitam mali detestatiónem et boni delectatiónem, sive per exteriórem proximórum redargutiónem, ac si pagána inter pagános vixíssem, et numquam intellexíssem quod tu, Deus meus, vel bonum remuneráres vel malum puníres; cum tamen ab infántia, a quinto scílicet anno, me inter devotíssimos amícos tuos in triclínio sanctæ religiónis tibi elégeris habilitári.

Unde pro emendatióne óffero tibi, Pater amantíssime, omnem passiónem tui dilectíssimi Fílii, ab illa hora qua in præsépio super fenum reclinátus vagítum dedit, et deínceps pértulit per infantíles necessitátes, pueríles deféctus, adulescentíles adversitátes et iuveníles passiónes, usque post horam illam qua, inclináto cápite, in cruce cum clamóre válido spíritum emísit. Item in suppletiónem ómnium neglegentiárum meárum, óffero tibi, Pater amantíssime, omnem conversatiónem illam sanctíssimam, quæ in ómnibus cogitatiónibus, verbis et factis perfectíssima ab hora qua missus ab arce throni introívit in regiónem nostram tuus Unigénitus, usque post illam horam qua tuis patérnis vúltibus præsentávit glóriam carnis victrícis.

Pro gratiárum actióne, in profundíssimam abýssum humilitátis me demérgens, cum superexcellénti misericórdia tua simul colláudo et adóro illam dulcíssimam benignitátem qua, me sic depérdite vivénte, tu, Pater misericordiárum, cogitásti super me cogitatiónes pacis et non afflictiónis, quómodo scílicet me sic multitúdine et magnitúdine beneficiórum tuórum exaltáres. Addidísti étiam inter hæc mihi inæstimábilem amicítiæ familiaritátem impéndere, divérsis modis illam nobilíssimam arcam divinitátis, scílicet deificátum Cor tuum præbéndo in cópiam ómnium delectatiónum meárum.

Insuper tam fidélibus promissiónibus allexísti ánimam meam, quáliter mihi in morte et post mortem velles benefácere; quod iure étiam si nullum áliud donum a te habérem; pro hoc solo iúgiter viva spe anheláret ad te cor meum.

In caritáte perpétua diléxit Gertrúdem Dóminus; ídeo attráxit eam ab infántia et duxit in solitúdinem. {*} Et locútus est ad cor eius.

Sponsávit eam sibi in sempitérnum, in fide et in misericórdia. {*} Et locútus est ad cor eius.

Ex Epístola a Conrádo de Marburg, sanctæ Elísabeth spiritáli moderatóre, scripta

(Ad pontificem anno 1232:
A. Wyss, Hessisches Urkundenbuch I, Leipzig 1879, 31-35)

Iamiam Elísabeth pollére cœpit virtútibus quóniam, sicut in omni vita sua páuperum fuit consolátrix, ita tunc plene cœpit esse famelicórum reparátrix, præcípiens sibi iuxta quoddam castrum suum hospitále fíeri, in quo plúrimos infírmos et débiles recollégit; ómnibus étiam eleemósynam ibi requiréntibus caritátis benefícium large distríbuit, et non solum ibi, sed in ómnibus fínibus et términis sui viri iurisdictiónis, omnes suos provéntus táliter evácuans de quáttuor viri sui principátibus, ut tandem omnem cultum et omnes vestes pretiósas in usus páuperum fáceret venúmdari.

Hoc habens in consuetúdine quod bis in die, mane et in véspere, omnes infírmos suos personáliter visitávit, ita quod illórum qui erant inter álios magis abominábiles, curam personáliter gerens, quosdam pavit, quibúsdam stravit, quosdam in úmeris suis sústulit et multa ália offícia humanitátis impéndit; et in iis ómnibus viri sui, felícis memóriæ, volúntas non ingráta fuit invénta. Tandem ipsa, maríto suo defúncto, ad summam tendens perfectiónem, cum multis lácrimis a me popóscit ut eam permítterem ostiátim mendicáre.

Et in ipso Parascéve, cum nudáta essent altária, pósitis mánibus super altáre in quadam cappélla sui óppidi, ubi Minóres Fratres locáverat, præséntibus quibúsdam, própriæ voluntáti et ómnibus pompis mundi, et iis quæ Salvátor in Evangélio consúluit relinquénda, renuntiávit. Quo facto ipsa videns se a tumúltu sǽculi et glória mundána illíus terræ, in qua vivénte maríto suo glorióse víxerat, posse absorbéri, me licet invítum secúta est Marpurg; ibi in óppido constrúxit quoddam hospitále, infírmos et débiles recólligens, miserabilióres et magis despéctos mensæ suæ appósuit.

Præter hæc ópera actíva, coram Deo dico, quod raro vidi mulíerem magis contemplatívam, quia quædam et quidam religiósi, ipsa a secréto oratiónis veniénte, frequéntius vidérunt fáciem eius mirabíliter fulgéntem et quasi solis rádios ex óculis eius procedéntes.

Ante óbitum confessiónem eius audívi, et dum quǽrerem quid de sua substántia et suppelléctile esset ordinándum, respóndit quod ómnia quæ iam dudum videbátur possidére, erant páuperum, et rogávit me quod ómnia ipsis distribúerem, præter vilem túnicam qua ipsa indúta fuit et in qua ipsa vellet sepelíri. His peráctis accépit corpus Dómini et póstea usque ad horam vespertínam frequénter loquebátur de óptimis quæ audíerat in prædicatióne; deínde sibi omnes assidéntes devotíssime Deo comméndans, quasi suáviter obdormiéndo exspirávit.

Fecísti viríliter et confortátum est cor tuum, eo quod castitátem amáveris: {*} Et ídeo eris benedícta in ætérnum.

Oratiónes tuæ et eleemósynæ tuæ ascendérunt in memóriam in conspéctu Dei. {*} Et ídeo eris benedícta in ætérnum.

Pretiósa est in conspéctu Dómini mors sanctórum eius, nec ullo crudelitátis génere déstrui potest sacraménto crucis Christi fundáta relígio. Non minúitur persecutiónibus Ecclésia, sed augétur; et semper domínicus ager ségete ditióre vestítur, dum grana, quæ síngula cadunt, multiplicáta nascúntur.

Unde duo ista præclára divíni séminis gérmina in quantam sóbolem pullulárint, beatórum mília mártyrum protestántur, quæ apostolicórum ǽmula triumphórum, Urbem nostram purpurátis et longe latéque rutilántibus pópulis ambiérunt, et quasi ex multárum honóre gemmárum consérto uno diadémate coronárunt.

De quo præsídio, dilectíssimi, divínitus nobis ad exémplum patiéntiæ et confirmatiónem fídei præparáto, universáliter quidem ómnium sanctórum commemoratióne lætándum est; sed in horum excelléntia patrum mérito est exsultántius gloriándum, quos grátia Dei in tantum ápicem inter ómnia Ecclésiæ membra provéxit, ut eos in córpore, cui caput est Christus, quasi géminum constitúerit lumen oculórum.

De quorum méritis atque virtútibus, quæ omnem loquéndi súperant facultátem, nihil divérsum, nihil debémus sentíre discrétum, quia illos et eléctio pares, et labor símiles, et finis fecit æquáles.

Sicut autem et nos expérti sumus, et nostri probavére maióres, crédimus atque confídimus inter omnes labóres istíus vitæ ad obtinéndam misericórdiam Dei semper nos speciálium patronórum oratiónibus adiuvándos; ut quantum própriis peccátis deprímimur, tantum apostólicis méritis erigámur.

Beáti Apóstoli, qui, fervénti spíritu Christo serviéntes, plantavérunt Ecclésiam sánguine suo; {*} Cálicem Dómini bibérunt et amíci Dei facti sunt.

Quómodo in vita sua dilexérunt se, ita et in morte non sunt separáti. {*} Cálicem Dómini bibérunt et amíci Dei facti sunt.

Salve, mater misericórdiæ,

mater spei et mater véniæ,

mater Dei et mater grátiæ,

mater plena sanctæ lætítiæ.

(O_María.)

Vallis vernans virtútum líliis,

tota fluens summis delíciis,

mater sancta, tuis suffrágiis

condescénde nostris misériis.

(O_María.)

Te creávit Pater ingénitus,

obumbrávit te Unigénitus,

fecundávit te Sanctus Spíritus;

ipsis honor ex corde pénitus.

(O_María.) Amen.

Atténdite, óbsecro vos, quod ait Dóminus Christus, exténdens manum super discípulos suos: Hæc est mater mea et fratres mei; et qui fécerit voluntátem Patris mei, qui me misit, ipse mihi et frater et soror et mater est. Numquid non fecit voluntátem Patris Virgo María, quæ fide crédidit, fide concépit, elécta est de qua nobis salus inter hómines nascerétur, creáta est a Christo ántequam in illa Christus crearétur? Fecit, fecit plane voluntátem Patris sancta María, et ídeo plus est Maríæ discípulam fuísse Christi, quam matrem fuísse Christi; plus est felícius discípulam fuísse Christi quam matrem fuísse Christi. ídeo María beáta erat, quia et ántequam páreret magístrum, in útero portávit.

Vide si non est quod dico. Transeúnte Dómino cum turbis sequéntibus et mirácula faciénte divína, ait quædam múlier: Felix venter, qui te portávit. Beátus venter, qui te portávit. Et Dóminus, ut non felícitas in carne quærerétur, quid respóndit? Immo beáti qui áudiunt verbum Dei et custódiunt. Inde ergo et María beáta, quia audívit verbum Dei et custodívit; plus mente custodívit veritátem quam útero carnem. Véritas Christus, caro Christus: véritas Christus in mente Maríæ, caro Christus in ventre Maríæ; plus est quod est in mente, quam quod portátur in ventre.

Sancta María, beáta María, sed mélior est Ecclésia quam Virgo María. Quare? Quia María pórtio est Ecclésiæ, sanctum membrum, excéllens membrum, superéminens membrum, sed tamen totíus córporis membrum. Si totíus córporis, plus est profécto corpus quam membrum. Caput Dóminus et totus Christus caput et corpus. Quid dicam? Divínum caput habémus, Deum caput habémus.

Ergo, caríssimi, vos atténdite: et vos membra Christi estis, et vos corpus Christi estis. Atténdite quómodo sitis, quod ait: Ecce mater mea et fratres mei. Quómodo éritis mater Christi? Et quicúmque audit, et quicúmque facit voluntátem Patris mei qui in cælis est, ipse meus frater et soror et mater est. Puta, fratres intéllego, soróres intéllego: una est enim heréditas, et ídeo Christi misericórdia, qui cum esset únicus, nóluit esse solus, vóluit nos esse Patri herédes, sibi coherédes.

Gaudens gaudébo in Dómino, et exsultábit ánima mea in Deo meo, {*} Quia índuit me vestiméntis salútis, quasi sponsam ornátam monílibus suis.

Magníficat ánima mea Dóminum, et exsultávit spíritus meus in Deo salvatóre meo. {*} Quia índuit me vestiméntis salútis, quasi sponsam ornátam monílibus suis.

Confitémini Dómino in cíthara, in psaltério decem chordárum psállite ei. Cantáte ei cánticum novum. Exúite vetustátem, nostis cánticum novum. Novus homo, novum testaméntum, novum cánticum. Non pértinet novum cánticum ad hómines véteres. Non illud discunt nisi hómines novi, renováti per grátiam ex vetustáte, et pertinéntes iam ad testaméntum novum, quod est regnum cælórum. Ei suspírat omnis amor noster, et cantat cánticum novum. Cantet cánticum novum, non lingua, sed vita.

Cantáte ei cánticum novum, bene cantáte ei. Quærit unusquísque quómodo cantet Deo. Canta illi, sed noli male. Non vult offéndi aures suas. Bene cantáte, fratres. Si alícui bono auditóri músico, quando tibi dícitur: canta ut pláceas ei, sine áliqua instructióne músicæ artis cantáre trépidas, ne displíceas artífici, quia quod in te imperítus non agnóscit, ártifex reprehéndit: quis ófferat Deo bene cantáre, sic iudicánti de cantóre, sic examinánti ómnia, sic audiénti? Quando potes afférre tam élegans artifícium cantándi, ut tam perféctis áuribus in nullo displíceas?

Ecce véluti modum cantándi dat tibi: noli quǽrere verba, quasi explicáre possis unde Deus delectátur. In iubilatióne cane. Hoc est enim bene cánere Deo, in iubilatióne cantáre. Quid est in iubilatióne cánere? Intellégere, verbis explicáre non posse quod cánitur corde. Etenim illi qui cantant, sive in messe, sive in vínea, sive in áliquo ópere fervénti, cum cœ́perint in verbis canticórum exsultáre lætítia, véluti impléti tanta lætítia, ut eam verbis explicáre non possint, avértunt se a sýllabis verbórum, et eunt in sonum iubilatiónis.

Iúbilum sonus quidam est signíficans cor parturíre quod dícere non potest. Et quem decet ista iubilátio nisi ineffábilem Deum? Ineffábilis enim est, quem fari non potes. Et si eum fari non potes, et tacére non debes, quid restat nisi ut iúbiles? Ut gáudeat cor sine verbis, et imménsa latitúdo gaudiórum metas non hábeat syllabárum. Bene cantáte ei in iubilatióne.

Repleátur os meum laude tua, tota die magnitúdine tua; {*} Exsultábunt lábia mea, cum cantávero tibi.

Lætábor et exsultábo in te, psallam nómini tuo, Altíssime. {*} Exsultábunt lábia mea, cum cantávero tibi.

Quam beáta, dilécti, et mirabília sunt dona Dei! Vita in immortalitáte, splendor in iustítia; véritas in libertáte, fides in confidéntia, temperántia in sanctitáte; et hæc ómnia sub intelléctum nostrum cadunt. Quænam ígitur sunt, quæ exspectántibus eum præparántur? Sanctíssimus Opifex et sæculórum Pater solus quantitátem et pulchritúdinem eórum novit. Nos ígitur, ut promissórum donórum partícipes fiámus, summo stúdio contendámus, ut in número eórum reperiámur, qui eum exspéctent.

Quómodo autem hoc fiet, dilécti? Si fide in Deum cognítio nostra stabilíta fúerit, si grata illi et accépta diligénter quæsivérimus, si, quæ ad inculpátam eius voluntátem spectant, fecérimus et viam veritátis secúti fuérimus, abiciéntes a nobis omnem iniustítiam, iniquitátem, avarítiam, contentiónes, malítias et fraudes.

Hæc est via, dilécti, in qua salútem nostram invenímus, Iesum Christum, oblatiónum nostrárum pontíficem, infirmitátis nostræ patrónum et auxiliatórem. Per hunc cælórum altitúdinem aspícimus; per hunc vultum eius immaculátum et excélsum speculámur; per hunc óculi cordis nostri apérti sunt; per hunc insípiens et obscuráta mens nostra in lucem effloréscit; per hunc vóluit Dóminus nos immortálem cognitiónem gustáre, qui maiestátis Dei splendor exsístens, tanto maior est ángelis, quanto excelléntius nomen sortítus est.

Militémus ígitur, viri fratres, ómnibus víribus sub inculpátis eius præcéptis. Magni sine parvis et parvi sine magnis consístere néqueunt; mixti sunt omnes et inde utílitas. Exémplo nobis sit corpus nostrum. Caput sine pédibus nihil est, prout neque pedes sine cápite; mínima autem córporis nostri membra univérso córpori necessária et utília sunt; immo cuncta conspírant et una se subíciunt, ut salvum sit totum corpus.

Servétur ítaque totum corpus nostrum in Christo Iesu, et unusquísque próximo suo se subíciat iuxta grátiæ donum ipsi assignátum. Fortis patrocinétur imbecíllem, imbecíllis fortem revereátur; dives páuperi largiátur, pauper Deum laudet, quod ei déderit, per quem eius inópia suppleátur. Sápiens non in verbis, sed in bonis opéribus sapiéntiam suam maniféstet; húmilis non sibi testimónium ferat, sed ab áltero sibi ferri sinat. Hæc ígitur ómnia cum ab eo habeámus, propter ómnia grátias ipsi ágere debémus, cui est glória in sǽcula sæculórum. Amen.

Cf. {r}Mt 7, 24{/r}; cf. {r}1 Petr 2, 22{/r}; cf. {r}1 Sam 2, 28{/r}; cf. {r}Sir 44, 16. 17{/r}

Ecce vir sápiens, qui ædificávit domum suam supra petram, in cuius ore non est invéntus dolus; {*} Quia Deus elégit eum in sacerdótem sibi.

Ecce sacérdos magnus, qui in diébus suis plácuit Deo et invéntus est iustus. {*} Quia Deus elégit eum in sacerdótem sibi.

Móyses in lege scripsit: Fecit Deus hóminem ad imáginem et similitúdinem suam. Consideráte quæso, dicti huius dignitátem; Deus omnípotens, invisíbilis, incomprehensíbilis, inenarrábilis, inæstimábilis de limo hóminem fingens, imáginis suæ dignitáte nobilitávit. Quid hómini ad Deum? Quid humus spirítui? Deus enim spíritus est. Grandis dignátio, quod Deus suæ æternitátis imáginem et morum suórum similitúdinem hómini donávit. Magna dígnitas hómini Dei similitúdo, si conservétur.

Si enim ánimæ ínsitis virtútibus usus fúerit in rectum, tunc Deo erit símilis. Quascúmque ergo Deus in nobis in prima nostra condicióne virtútes seminávit, ipsas ei réddere nos præcéptis dócuit. Hoc est primum: Dilígere ex toto corde Dóminum nostrum, quia ipse prior diléxit nos ab inítio et ántequam essémus. Dei enim diléctio imáginis eius renovátio. Deum autem díligit qui eius mandáta custódit; dixit enim: Si dilígitis me, mandáta mea serváte. Hoc est mandátum eius, diléctio ínvicem, iuxta illud: Hoc est mandátum meum, ut diligátis ínvicem, sicut et ego diléxi vos.

Diléctio autem vera non verbo est tantum, sed ópere et veritáte. Reddámus ítaque Deo nostro, Patri nostro, suam imáginem inviolátam in sanctitáte, quia ille sanctus est, iuxta illud: Sancti estóte, quia ego sanctus sum; in caritáte, quia cáritas est, iuxta illud Ioánnis: Deus cáritas est; in pietáte et veritáte, quia ille pius est et verax. Ne simus aliénæ imáginis pictóres; tyránnicæ enim imáginis pictor est qui ferus est, qui iracúndus est, qui supérbus est.

Ne forte ítaque nobis tyránnicas introducámus imágines, Christus in nobis suam pingat imáginem, quippe dicéndo: Pacem meam do vobis, pacem meam relínquo vobis. Sed quid prodest quod scimus quia pax bona est, si non bene servétur? Solet enim óptimum quodque fragilíssimum fíeri, et pretiósa quæque maióre cautéla et diligentióre custódia índigent; nímium enim frágile est quod levi sermóne pérditur et mínima fratris læsióne déperit. Nihil enim suávius est homínibus, quam aliéna loqui et aliéna curáre, et otiósa passim verba proférre, et de abséntibus detráhere; et ídeo qui non possunt dícere: Dóminus dedit mihi linguam erudítam, ut possim sustinére eum qui lassus est verbo, táceant, et si quid dicant pacíficum sit.

Omnis qui venit ad me et audit sermónes meos et facit eos, osténdam vobis cui símilis sit: {*} Símilis est hómini ædificánti domum, qui fodit in altum et pósuit fundaméntum supra petram.

Beátus homo, cui donátum est habére timórem Dei; qui tenet illum, cui assimilábitur? {*} Símilis est hómini ædificánti domum, qui fodit in altum et pósuit fundaméntum supra petram.

E lítteris sancti Pauli Le-Bao-Tinh alúmnis Seminárii Ke-Vinh anno 1843 expedítis

(Launay A.: Le clergé tonkinois et ses prètres martyrs, MEP, Paris 1925, 80-83)

Ego, Paulus, pro nómine vinctus, tribulatiónes meas vobis reférre volo quibus cotídie immérsus sum, ita ut, amóre erga Deum accénsi laudes mecum Deo præbeátis, quóniam in ætérnum misericórdia eius. Hic carcer vere imágo est inférni ætérni: ad supplícia crudélia omnis géneris, ut sunt cómpedes, cátenæ férreæ et víncula, addúntur ódium, vindíctæ, calúmniæ, verba indecéntia, quærélæ, actus mali, iuraménta iniústa, maledictiónes et tandem angústiæ et tristítia. Deus autem qui olim liberávit tres púeros de camíno ignis, mihi semper adest meque ab istis tribulatiónibus liberávit et eas in dulcédinem convértit, quóniam in ætérnum misericórdia eius.

In médio autem horum tormentórum, quæ álios contérrere solent, grátia Dei, gáudio replétus sum et lætítia, quia non solus sed cum Christo sum.

Ipse magíster noster totum pondus crucis sústinet, mihi mínimam tantum et últimam partem impónens. Certáminis mei non solum spectátor, sed ipse est bellátor et victor totiúsque agónis consummátor. Proptérea super caput eius pósita est coróna victóriæ, cuius glóriam partícipant étiam eius membra.

Quómodo autem sustíneam spectáculum istud, videns cotídie imperátores, mandarínos eorúmque satéllites blasphemántes nomen sanctum tuum, Dómine, qui sedes super Chérubim et Séraphim? Ecce, crux tua a pédibus paganórum conculcáta est! Ubi est glória tua? Videns hæc ómnia, malo, amóre tui succénsus, abscíssis membris, mori in testimónium amóris tui.

Osténde, Dómine, poténtiam tuam, salva me et sústine me, ut virtus in infirmitáte mea ostendátur et glorificétur coram géntibus, ne, cum vacíllem forte in via, inimíci tui in supérbia sua caput possint eleváre.

Fratres caríssimi, audiéntes hæc ómnia, grátias agátis immortáles in lætítia Deo, a quo bona cuncta procédunt, benedícite Dómino mecum, quóniam in ætérnum misericórdia eius! Magníficet ánima mea Dóminum et exsúltet spíritus meus in Deo meo, quóniam respéxit humilitátem fámuli sui et ex hoc beátum me dicent omnes generatiónes futúræ: quóniam in ætérnum misericórdia eius.

Laudáte Dóminum omnes gentes, collaudáte eum omnes pópuli quóniam quæ infírma sunt mundi, elégit Deus ut confúndat fórtia et ignobília mundi et contemptibília elégit Deus ut nobília confúndat. Per os meum atque intelléctum meum confúdit philósophos qui discípuli sunt sapiéntum huius mundi, quóniam in ætérnum misericórdia eius.

Scribo vobis hæc ómnia, ut uniántur fides vestra et mea. In médio huius tempestátis áncoram iácio usque ad thronum Dei; spem vivam, quæ est in corde meo.

Vos autem, fratres caríssimi, sic cúrrite ut corónam comprehendátis, indúite lorícam fídei et arma Christi súmite a dextris et a sinístris, sicut dócuit sanctus Paulus, patrónus meus. Bonum vobis est, unóculos vel débiles in vitam intráre, quam ómnia membra habéntes foris mitti.

Succúrrite mihi précibus vestris, ut secúndum legem certáre, et quidem bonum certámen certáre et usque in finem certáre váleam, cursum meum felíciter consummatúrus; si in hac vita non iam nos vidébimus, in futúro tamen sǽculo hæc felícitas nostra erit, quando astántes ad thronum Agni immaculáti, unánimes laudes eius cantábimus exsultántes in gáudio victóriæ in perpétuum. Amen.

Per patiéntiam currámus propósitum nobis certámen. {*} Aspiciéntes in ducem fídei et consummatórem Iesum.

Recogitáte eum qui talem sustínuit a peccatóribus advérsum semetípsum contradictiónem, ut ne fatigémini ánimis vestris deficiéntes. {*} Aspiciéntes in ducem fídei et consummatórem Iesum.

Durum vidétur, fratres caríssimi, et quasi grave esse iudicátur illud, quod Dóminus in Evangélio imperávit, dicens: "Si quis vult post me veníre, ábneget semetípsum sibi." Sed non est durum, quod ille ímperat, qui ádiuvat ut fiat quod ímperat.

Abneget se et tollat crucem suam et sequátur Christum. Et quo sequéndus est Christus, nisi quo ábiit? Nóvimus enim, quia surréxit, ascéndit in cælum: illo sequéndus est. Plane desperándum non est, quia ipse promísit, non quia homo áliquid potest. "Longe a nobis erat cælum, ante quam caput nostrum iísset in cælum". Iam quare desperámus nos ibi futúros, si membra illíus cápitis simus? Ergo unde? Quia multis timóribus et dolóribus laborátur in terra: sequámur Christum, ubi summa est felícitas, summa pax, perpétua secúritas.

Sed qui Christum sequi desíderat, áudiat apóstolum dicéntem: "Si quis dicit se in Christo manére, debet quómodo ille ambulávit et ipse ambuláre". Sequi vis Christum? Esto húmilis, ubi ille húmilis fuit: noli humilitátem eius contémnere, si vis ad illíus altitúdinem perveníre.

Aspera quidem facta est via, quando homo peccávit; sed plana est, quando eam Christus resurgéndo calcávit, et de angustíssima sémita stratam regálem fecit. Per istam viam duóbus pédibus cúrritur, id est, humilitátis et caritátis. In hoc omnes deléctat celsitúdo: sed humílitas primus gradus est. Quid tendis pedem ultra te? Cádere vis, non ascéndere. A primo gradu, id est, ab humilitáte íncipe, et ascendísti.

Et ídeo Dóminus et Salvátor noster non solum dixit ábneget seípsum sibi, sed áddidit: tollat crucem suam, et sequátur me. Quid est, tollat crucem suam? Ferat quicquid moléstum est: sic me sequátur. Cum cœ́perit me móribus et præcéptis meis sequi, multos habébit contradictóres, multos habébit prohibitóres, multos habébit non solum derisóres, sed étiam persecutóres. Et hoc non solum de pagánis, qui extra ecclésiam sunt, sed étiam ex illis, qui intus vidéntur esse córpore, sed foris sunt óperum pravitáte, et, cum de solo nómine christiáno gloriéntur, bonos tamen christiános iúgiter persequúntur. Isti tales sic sunt in membris ecclésiæ, quómodo mali humóres in córpore. Tu ergo si Christum sequi desíderas, crucem eius portáre non dífferas: tólera malos, noli subcúmbere.

Unde, si vólumus implére illud, quod Dóminus dixit, si quis vult post me veníre, tollat crucem suam et sequátur me, quod ait apóstolus cum Dei adiutório studeámus implére: ut habéntes victum et vestítum, his conténti simus; ne forte, si plus quam opórtet terrénam substántiam quæréntes vólumus dívites fieri, incidámus in temptatiónem et láqueum diáboli, et desidéria multa et inutília et nocíva, quæ mergunt hómines in intéritum et perditiónem. De qua temptatióne Dóminus nos sub sua protectióne liberáre dignétur.

Afferéntur Regi vírgines post eam, próximæ eius. {*} Afferéntur tibi in lætítia et exsultatióne.

Spécie tua et pulchritúdine tua inténde, próspere procéde, et regna. {*} Afferéntur tibi in lætítia et exsultatióne.

Fratres: {v}1,18{/v}Verbum crucis pereúntibus quidem stultítia est, his autem, qui salvi fiunt, id est nobis, virtus Dei est. {v}19{/v}Scriptum est enim: «Perdam sapiéntiam sapiéntium et prudéntiam prudéntium reprobábo».

{v}20{/v}Ubi sápiens? Ubi scriba? Ubi conquisítor huius sǽculi? Nonne stultam fecit Deus sapiéntiam huius mundi? {v}21{/v}Nam quia in Dei sapiéntia non cognóvit mundus per sapiéntiam Deum, plácuit Deo per stultítiam prædicatiónis salvos fácere credéntes. {v}22{/v}Quóniam et Iudǽi signa petunt, et Græci sapiéntiam quærunt, {v}23{/v}nos autem prædicámus Christum crucifíxum, Iudǽis quidem scándalum, géntibus autem stultítiam; {v}24{/v}ipsis autem vocátis, Iudǽis atque Græcis, Christum Dei virtútem et Dei sapiéntiam, {v}25{/v}quia quod stultum est Dei, sapiéntius est homínibus, et quod infírmum est Dei, fórtius est homínibus.

{v}26{/v}Vidéte enim vocatiónem vestram, fratres, quia non multi sapiéntes secúndum carnem, non multi poténtes, non multi nóbiles; {v}27{/v}sed, quæ stulta sunt mundi, elégit Deus, ut confúndat sapiéntes, et infírma mundi elégit Deus, ut confúndat fórtia, {v}28{/v}et ignobília mundi et contemptibília elégit Deus, quæ non sunt, ut ea, quæ sunt, destrúeret, {v}29{/v}ut non gloriétur omnis caro in conspéctu Dei. {v}30{/v}Ex ipso autem vos estis in Christo Iesu, qui factus est sapiéntia nobis a Deo et iustítia et sanctificátio et redémptio, {v}31{/v}ut quemádmodum scriptum est: «Qui gloriátur, in Dómino gloriétur».

{v}2,1{/v}Et, ego, cum veníssem ad vos, fratres, veni non per sublimitátem sermónis aut sapiéntiæ annúntians vobis mystérium Dei. {v}2{/v}Non enim iudicávi scire me áliquid inter vos nisi Iesum Christum et hunc crucifíxum. {v}3{/v}Et ego in infirmitáte et timóre et tremóre multo fui apud vos, {v}4{/v}et sermo meus et prædicátio mea non in persuasibílibus sapiéntiæ verbis, sed in ostensióne Spíritus et virtútis, {v}5{/v}ut fides vestra non sit in sapiéntia hóminum sed in virtúte Dei.

Ambulans Dóminus iuxta mare Galilǽæ, vidit Petrum et Andréam mitténtes rete in mare, et ait illis: {*} Veníte post me, fáciam vos piscatóres hóminum.

Erant enim piscatóres, et ait illis. {*} Veníte post me, fáciam vos piscatóres hóminum.

Andréas, cum apud Iesum mansísset multáque didicísset, non thesáurum in se abscóndit, sed festínat et currit ad fratrem eius, ipsum consórtem redditúrus. Animadvérte enim quid hic fratri suo díxerit: Invénimus Messíam, quod interpretátum est Christus. Viden’ quo pacto quæ brevi témpore didícerat, hinc osténdat? Nam et Magístri virtútem declárat, qui hoc ipsis suáserit, et ipsórum stúdium diligentiámque, qui hæc iam a princípio curárent. Hoc quippe verbum est ánimæ advéntum eius summe desiderántis, et de cælo ventúrum exspectántis gaudióque exsultántis, postquam appáruit, atque festinántis tantam rem céteris nuntiáre. Hoc fratérnæ erat benevoléntiæ, amícæ cognatiónis, sincéri afféctus, in spiritálibus manum mútuo porrígere.

Animadvérte autem, vel a princípio, morígerum facilémque Petri ánimum. Statim nihílque morátus accúrrit. Addúxit eum, inquit, ad Iesum. Sed nemo facilitátem eius damnet, quod sine multo exámine verbum accéperit. Verisímile enim est fratrem hæc ipsi accuráte et plúribus narrásse; verum evangelístæ ubíque multa compéndio narrant, brevitáti studéntes. Alióquin autem non dicit eum statim credidísse, sed: Addúxit eum ad Iesum, ipsi traditúrus eum, ut ómnia ab illo edísceret: nam álius quoque discípulus áderat, et ad hæc concurrébat.

Quod si Ioánnes Baptísta, cum dixit: Agnus est et in Spíritu baptízat, clariórem hac de re doctrínam a Christo excipiéndam relíquit, multo magis Andréas id effécit, qui non ad totum explicándum suffícere censebátur, sed ad ipsum lucis fontem dedúxit fratrem, ita festínum et gaudéntem, ut ne tantíllum quidem cunctarétur.

Mox ut vocem Dómini prædicántis audívit beátus Andréas, relíctis rétibus, quorum usu actúque vivébat. {*} Ætérnæ vitæ secútus est prǽmia largiéntem.

Hic est, qui pro amóre Christi et pro lege eius sustínuit passiónem. {*} Ætérnæ vitæ secútus est prǽmia largiéntem.