TEMPUS ADVENTUS

II. POST DIEM 16 DECEMBRIS

In Officio dominicali et feriali, a die 17 ad I Vesperas Nativitatis exclusive, dicitur:

Ad Officium lectionis

HYMNUS

Annúntiat Dóminus verbum suum Iacob.

Iustítias et iudícia sua Israel.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}45, 1-13{/r}

Salus Israel per Cyrum

{v}1{/v}Hæc dicit Dóminus de uncto suo Cyro:

«Apprehéndi déxteram eius,

ut subíciam ante fáciem eius gentes

et dorsa regum vertam

et apériam coram eo iánuas;

et portæ non claudéntur.

{v}2{/v}Ego ante te ibo

et montes humiliábo;

portas ǽreas cónteram

et vectes férreos confríngam.

{v}3{/v}Et dabo tibi thesáuros abscónditos

et divítias occúltas,

ut scias quia ego Dóminus,

qui vocávi te nómine tuo, Deus Israel.

{v}4{/v}Propter servum meum Iacob

et Israel eléctum meum,

et vocávi te nómine tuo;

designávi te, et non cognovísti me,

{v}5{/v}Ego Dóminus, et non est ámplius:

extra me non est Deus.

Accínxi te, et non cognovísti me,

{v}6{/v}ut sciant ab ortu solis et ab occidénte

quóniam absque me nullus est.

Ego Dóminus, et non est alter,

{v}7{/v}formans lucem et creans ténebras,

fáciens pacem et creans malum:

ego Dóminus fáciens ómnia hæc.

{v}8{/v}Roráte, cæli, désuper, et nubes pluant iustítiam;

aperiátur terra

et gérminet salvatiónem;

et iustítia oriátur simul:

ego Dóminus creávi eam».

{v}9{/v}Væ, qui contradícit fictóri suo,

testa de vasis fictílibus terræ!

Numquid dicet lutum fígulo suo: «Quid facis?»

et «Opus tuum absque mánibus est?».

{v}10{/v}Væ, qui dicit patri: «Quid géneras?»,

et mulíeri: «Quid párturis?».

{v}11{/v}Hæc dicit Dóminus,

Sanctus Israel, plastes eius:

«Numquid ventúra interrogátis me super fílios meos,

et super opus mánuum meárum mandátis mihi?

{v}12{/v}Ego feci terram

et hóminem super eam creávi ego;

manus meæ tetendérunt cælos,

et omni milítiæ eórum mandávi.

{v}13{/v}Ego suscitávi eum in iustítia

et omnes vias eius dírigam;

ipse ædificábit civitátem meam

et captivitátem meam dimíttet,

non in prétio neque in munéribus»,

dicit Dóminus exercítuum.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 45, 8{/r}; cf. {r:Is}16, 1{/r}

Roráte, cæli, désuper, et nubes pluant Iustum: {*} Aperiátur terra, et gérminet Salvatórem.

Emítte Agnum, Dómine, dominatórem terræ, de Petra desérti ad montem fíliæ Sion. {*} Aperiátur terra, et gérminet Salvatórem.

Ex Epístolis sancti Leónis Magni papæ

(Ep. 31, 2-3: PL 54, 791-793)

Sacramentum reconciliationis nostræ

Nihil prodest Dóminum nostrum, beátæ Maríæ Vírginis fílium, verum perfectúmque hóminem dícere, si non illíus géneris homo créditur, cuius in Evangélio prædicátur.

Dicit enim Matthǽus: Liber generatiónis Iesu Christi fílii David, fílii Abraham; et ita humánæ oríginis órdinem séquitur, ut generatiónum líneas usque ad Ioseph, cui mater Dómini erat desponsáta, dedúcat.

Lucas vero, retrórsum successiónum gradus rélegens, ad ipsum humáni géneris príncipem redit, ut Adam primum et Adam novíssimum eiúsdem osténdat esse natúræ.

Potúerat quippe omnipoténtia Fílii Dei sic ad docéndos iustificandósque hómines apparére, quómodo et patriárchis et prophétis in spécie carnis appáruit, cum aut luctámen íniit, aut sermónem conséruit, cumve offícia hospitalitátis non ábnuit, vel étiam appósitum cibum sumpsit.

Sed illæ imágines huius hóminis erant índices, cuius veritátem ex præcedéntium patrum stirpe suméndam significatiónes mýsticæ nuntiábant.

Et ídeo sacraméntum reconciliatiónis nostræ, ante témpora ætérna dispósitum, nullæ implébant figúræ, quia nondum supervénerat Spíritus Sanctus in Vírginem, nec virtus Altíssimi obumbráverat ei; ut intra intemeráta víscera, ædificánte sibi Sapiéntia domum, Verbum caro fíeret; et, forma Dei ac forma servi in unam conveniénte persónam, Creátor témporum nascerétur in témpore; et, per quem facta sunt ómnia, ipse inter ómnia gignerétur.

Nisi enim novus homo, factus in similitúdinem carnis peccáti, nostram suscíperet vetustátem, et, consubstantiális Patri, consubstantiális esse dignarétur et matri, naturámque sibi nostram solus a peccáto liber uníret, sub iugo diáboli generáliter tenerétur humána captívitas; nec uti possémus triumphántis victória, si extra nostram esset consérta natúram.

De hac autem participatióne mirábili sacraméntum nobis regeneratiónis illúxit, ut per ipsum Spíritum, per quem Christum et concéptus est et natus, étiam nos spiritáli rursus orígine nascerémur.

Propter quod ab Evangelísta de credéntibus dícitur: Qui non ex sanguínibus, neque ex voluntáte carnis, neque ex voluntáte viri, sed ex Deo nati sunt.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 11, 10{/r}; {r}Lc 1, 32. 33{/r}

Ecce radix Iesse descéndet in salútem populórum, ipsum gentes deprecabúntur: {*} Et erit nomen eius gloriósum.

Dabit ei Dóminus Deus sedem David, patris eius, et regnábit in domo Iacob in ætérnum. {*} Et erit nomen eius gloriósum.

Respícite et leváte cápita vestra.

Quóniam appropínquat redémptio vestra.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}46, 1-13{/r}

Dominus idolis Babylonis opponitur

{v}1{/v}Cóncidit Bel, incurvávit se Nabo;

fuérunt simulácra eórum béstiis et iuméntis.

Státuæ vestræ portántur, ónera lassis.

{v}2{/v}Se incurvavérunt et concidérunt simul;

non potuérunt salváre onus

et ipsi in captivitátem ibunt.

{v}3{/v}Audíte me, domus Iacob

et omne resíduum domus Israel,

qui portámini ab útero,

qui gestámini a vulva.

{v}4{/v}Usque ad senéctam ego ipse,

et usque ad canos ego portábo;

et ego feci et ego feram,

ego portábo et salvábo.

{v}5{/v}Cui assimilátis me et adæquátis

et comparátis me, et érimus símiles?

{v}6{/v}Qui effúndunt aurum de sácculo

et argéntum statéra pónderant,

condúcunt auríficem, ut fáciat deum,

et prócidunt et adórant.

{v}7{/v}Portant illum in úmeris gestántes

et ponéntes in loco suo;

et stabit ac de loco suo non movébitur;

sed et si quis clamat ad eum, non respóndet;

de tribulatióne eius non salvábit eum.

{v}8{/v}Mementóte istud et confundámini;

redíte, prævaricatóres, ad cor.

{v}9{/v}Recordámini prióris sǽculi,

quóniam ego sum Deus,

et non est ultra Deus,

nec est símilis mei.

{v}10{/v}Annúntians ab exórdio novíssimum,

et ab inítio, quæ necdum facta sunt,

dicens: «Consílium meum stabit

et omnem voluntátem meam fáciam».

{v}11{/v}Vocans ab oriénte avem rapácem

et de terra longínqua virum consílii mei;

et locútus sum et addúcam illud,

decrévi et fáciam illud.

{v}12{/v}Audíte me, duri corde,

qui longe estis a iustítia.

{v}13{/v}Prope feci iustítiam meam, non elongábitur;

et salus mea non morábitur:

et dabo in Sion salútem

et Israéli glóriam meam.

RESPONSORIUM

{r}Is 46, 12. 13{/r}

Audíte me, duri corde, qui longe estis a iustítia: {*} Dabo in Sion salútem, et Israéli glóriam meam.

Prope feci iustítiam meam, non elongábitur, et salus mea non morábitur. {*} Dabo in Sion salútem, et Israéli glóriam meam.

Ex Epístola ad Diognétum

(Cap. 8, 5 – 9, 6: Funk 1, 325-327)

Deus caritatem suam per Filium revelavit

Hóminum quisquam nec vidit Deum nec notum fecit, sed ipse sese osténdit. Osténdit se autem per fidem, cui soli Deum vidére concéssum est. Nam Dóminus et ópifex ómnium Deus, qui ómnia fecit et suo quæque órdine dispósuit, non solum hóminum amans fuit, sed étiam pátiens. Erat autem semper talis et est et erit, benígnus et bonus et iræ expers et verax, et quidem solus bonus est; postquam autem mente concépit magnum áliquid et ineffábile, communicávit cum solo Fílio.

Quámdiu ígitur in occúlto retinébat et custodiébat sápiens suum consílium, neglégere nos et non curáre videbátur; postquam vero per diléctum Fílium revelávit et patefécit quæ inde ab inítio erant præparáta, ómnia simul prǽbuit nobis, et frui suis benefíciis et vidére et intellégere, quæ quis nostrum umquam exspectásset?

Postquam ígitur ómnia iam apud se cum Fílio dispósuit, usque ad supérius tempus sivit nos secúndum arbítrium nostrum inordinátis mótibus ferri, voluptátibus et cupiditátibus a recta via abdúctos; non quod ullo modo gaudéret peccátis nostris, sed ea tólerans, neque quod illud iniquitátis tempus approbáret, sed præsens tempus iustítiæ creans, ut cum illo témpore convícti essémus e própriis opéribus indígni esse vita, nunc Dei benígnitas nos ea dignarétur, et, cum maniféstum fecissémus, ex eo, quod in nobis est, nos non posse íngredi in regnum Dei, poténtia Dei id posse nobis darétur.

Cum autem compléta esset iniustítia nostra et plene maniféstum factum esset, mercédem eius supplícium et mortem imminére, advenissétque tempus, quod Deus præstitúerat ad suam deínceps benignitátem ac poténtiam declarándam (o imménsam humanitátem et caritátem Dei!), nos ódio non hábuit neque reiécit neque ultus est, sed patiénter tulit, sustínuit, míserans ipse peccáta nostra suscépit, próprium ipse Fílium dedit prétium redemptiónis pro nobis, sanctum pro iníquis, mali expértem pro malis, iustum pro iniústis, incorruptíbilem pro corruptibílibus, immortálem pro mortálibus. Quid enim áliud peccáta nostra pótuit tégere quam illíus iustítia? In quo álio iníqui nos et ímpii iustificári potúimus quam in solo Fílio Dei?

O dulcem permutatiónem, o impervestigábilem institutiónem, o inexspectáta benefícia: ut iníquitas quidem multórum abscondátur in uno iusto, iustítia autem uníus multos iniústos iustíficet!

RESPONSORIUM

{r}Act 4, 12{/r}; {r}Is 9, 6{/r}

Non est in álio áliquo salus; {*} Nec enim áliud nomen est sub cælo datum homínibus, in quo opórtet nos salvos fíeri.

Vocábitur nomen eius admirábilis Consiliárius, Deus fortis, Pater æternitátis, Princeps pacis. {*} Nec enim áliud nomen est sub cælo datum homínibus, in quo opórtet nos salvos fíeri.

Osténde nobis, Dómine, misericórdiam tuam.

Et salutáre tuum da nobis.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}47, 1. 3b-15{/r}

Lamentatio super Babylonem

{v}1{/v}Descénde, sede in púlvere,

virgo fília Bábylon;

sede in terra sine sólio,

fília Chaldæórum,

quia ultra non vocáberis

mollis et ténera.

{v}3b{/v}Ultiónem cápiam,

némini parcam,

{v}4{/v}dicit Redémptor noster, Dóminus exercítuum nomen illíus,

Sanctus Israel.

{v}5{/v}Sede tacens et intra in ténebras,

fília Chaldæórum,

quia non vocáberis ultra

dómina regnórum.

{v}6{/v}Irátus sum super pópulum meum,

contaminávi hereditátem meam

et dedi eos in manu tua;

non posuísti eis misericórdias,

super senem aggravásti iugum tuum valde

{v}7{/v}et dixísti: «In sempitérnum ero dómina».

Non posuísti hæc super cor tuum,

neque recordáta es novíssimi tui.

{v}8{/v}Et nunc audi hæc, delicáta,

quæ hábitas confidénter,

et dicis in corde tuo: «Ego, et præter me non est áltera,

non sedébo vídua et orbitátem ignorábo».

{v}9{/v}Vénient tibi duo hæc

súbito in die una,

órbitas et vidúitas;

repénte venérunt super te

propter multitúdinem maleficiórum tuórum,

propter abundántiam incantatiónum tuárum.

{v}10{/v}Et fidúciam habuísti in malítia tua

et dixísti: «Non est qui vídeat me».

Sapiéntia tua et sciéntia tua,

hæc decépit te.

Et dixísti in corde tuo:

«Ego, et præter me non est áltera».

{v}11{/v}Véniet super te malum,

et néscies avértere;

et írruet super te calámitas,

quam non póteris expiáre;

véniet super te repénte

miséria, quam néscies.

{v}12{/v}Sta cum incantatiónibus tuis

et cum multitúdine maleficiórum tuórum,

in quibus laborásti ab adulescéntia tua:

forte póteris iuvári, forte terrébis.

{v}13{/v}Defecísti in multitúdine consiliórum tuórum;

stent et salvent te, qui metiúntur cælum,

qui contemplántur sídera

et annúntiant síngulis novilúniis

ventúra tibi.

{v}14{/v}Ecce facti sunt quasi stípula,

ignis combússit eos.

Non liberábunt seípsos

de manu flammæ;

non sunt prunæ, quibus calefíant,

nec focus, ut sédeant ad eum.

{v}15{/v}Sic fiunt tibi incantatóres tui,

in quibuscúmque laborásti

ab adulescéntia tua;

unusquísque in via sua errat,

non est qui salvet te.

RESPONSORIUM

{r}Is 49, 13; 47, 4{/r}

Laudáte, cæli, et exsúlta terra; iubiláte, montes, laudem: {*} Quia Dóminus páuperum suórum miserétur.

Redémptor noster, Dóminus exercítuum nomen illíus, Sanctus Israel. {*} Quia Dóminus páuperum suórum miserétur.

Ex Tractátu sancti Irenǽi epíscopi Advérsus hǽreses

(Lib. 3, 20, 2-3: SCh 34, 342-344)

Œconomia Incarnationis redemptricis

Glória hóminis Deus; operatiónis vero Dei et omnis sapiéntiæ eius et virtútis receptáculum homo.

Quemádmodum médicus in iis qui ægrótant probátur, sic et Deus in homínibus manifestátur. Quaprópter et Paulus ait: Conclúsit autem Deus ómnia in incredulitáte ut ómnium misereátur; dicens hoc de hómine, qui fuit inobáudiens Deo et proiéctus de immortalitáte, dehinc misericórdiam consecútus est, per Fílium Dei eam quæ est per ipsum percípiens adoptiónem.

Hic enim tenens sine inflatióne et iactántia veram glóriam de iis quæ facta sunt et de eo qui fecit, qui est potentíssimus ómnium Deus quique ómnibus ut sint prǽstitit, et manens in dilectióne eius et subiectióne et gratiárum actióne, maiórem ab eo glóriam percípiet, provéctus accípiens dum consímilis fiat eius qui pro eo mórtuus est.

Quóniam et ipse in similitúdinem carnis peccáti factus est, uti condemnáret peccátum et iam quasi condemnátum proíceret illud extra carnem, provocáret autem in similitúdinem suam hóminem, imitatórem eum assígnans Deo et in patérnam impónens régulam ad vidéndum Deum et cápere Patrem donans: Verbum Dei quod habitávit in hómine et Fílius hóminis factus est, ut assuésceret hóminem percípere Deum et assuésceret Deum habitáre in hómine, secúndum plácitum Patris.

Propter hoc ergo signum salútis nostræ eum, qui ex Vírgine Emmánuel est, ipse dedit Dóminus, quóniam ipse Dóminus erat qui salvábat eos, quia per semetípsos non habébant salvári; et propter hoc Paulus infirmitátem hóminis annúntians ait: Scio enim quóniam non inhábitat in carne mea bonum, signíficans quóniam non a nobis sed a Deo est bonum salútis nostræ; et íterum: Miser ego homo, quis me liberábit de córpore mortis huius? deínde infert liberatórem, grátia Iesu Christi Dómini nostri.

Hoc autem et Isaías: Confortámini, inquit, manus resolútæ et génua debília, adhortámini, pusillánimes sensu, confortámini, ne timeátis. Ecce Deus noster iudícium et retributúrus est, ipse véniet et salvábit nos; hoc quóniam non a nobis, sed a Dei adiuménto habúimus salvári. {p}

RESPONSORIUM

Cf. {r}Ier 31, 10; 4, 5{/r}

Audíte verbum Dómini, gentes, et annuntiáte illud in fínibus terræ: {*} Et ínsulis quæ procul sunt dícite: Salvátor noster advéniet.

Annuntiáte et audítum fácite; loquímini et clamáte. {*} Et ínsulis quæ procul sunt dícite: Salvátor noster advénie.

Vox clamántis in desérto: Paráte viam Dómini.

Rectas fácite sémitas Dei nostri.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}48, 1-11{/r}

Deus solus Dominus futuri temporis

{v}1{/v}Audíte hoc, domus Iacob,

qui vocámini nómine Israel

et de aquis Iudæ exístis,

qui iurátis in nómine Dómini

et Deum Israel invocátis

non in veritáte neque in iustítia.

{v}2{/v}De civitáte enim sancta vocáti sunt

et super Deum Israel constabilíti sunt;

Dóminus exercítuum nomen eius.

{v}3{/v}Prióra ex tunc annuntiávi,

et ex ore meo exiérunt,

et audíta feci ea;

repénte operátus sum, et venérunt.

{v}4{/v}Scivi enim quia durus es tu,

et nervus férreus cervix tua

et frons tua ǽrea.

{v}5{/v}Prædíxi tibi ex tunc,

ántequam venírent indicávi tibi,

ne forte díceres: «Idólum meum operátum est hæc,

et scúlptile meum et conflátile mandavérunt ista».

{v}6{/v}Quæ audísti, vide ómnia;

vos autem num annuntiábitis?

Audíta fácio tibi nova ex nunc

et occúlta, quæ nescis.

{v}7{/v}Nunc creáta sunt et non ex tunc,

et ante eórum diem, et non audísti ea,

ne forte díceres: «Ecce ego cognóvi ea».

{v}8{/v}Neque audísti, neque cognovísti,

neque ex tunc apérta est auris tua;

scio enim quia præváricans prævaricáris

et transgréssor ex útero vocáris.

{v}9{/v}Propter nomen meum longe fáciam furórem meum

et propter laudem meam infrenábo me super te,

ne perdam te.

{v}10{/v}Ecce excóxi te, sed non quasi argéntum;

probávi te in camíno paupertátis.

{v}11{/v}Propter me, propter me fáciam,

ut non blasphémer;

et glóriam meam álteri non dabo.

RESPONSORIUM

{r}Is 48, 10. 11; 54, 8{/r}

Ego probávi te in camíno paupertátis. Propter me, propter me fáciam, ut non blasphémer: {*} Et glóriam meam álteri non dabo.

In moménto indignatiónis abscóndi fáciem meam parúmper a te, et in misericórdia sempitérna misértus sum tui. {*} Et glóriam meam álteri non dabo.

Ex Homilíis sancti Bernárdi abbátis in Láudibus Vírginis Matris

(Hom. 4, 8-9: Opera omnia, Edit Cisterc. 4 [1966], 53-54)

Totus mundus exspectat responsum Mariæ

Audísti, Virgo, quia concípies et páries fílium: audísti quod non per hóminem, sed per Spíritum Sanctum. Exspéctat Angelus respónsum: tempus est enim ut revertátur ad Deum qui misit illum. Exspectámus et nos, o Dómina, verbum miseratiónis, quos miserabíliter premit senténtia damnatiónis.

Et ecce offértur tibi prétium salútis nostræ: statim liberábimur, si conséntis. In sempitérno Dei Verbo facti sumus omnes et ecce mórimur: in tuo brevi respónso sumus reficiéndi, ut ad vitam revocémur.

Hoc súpplicat a te, o pia Virgo, flébilis Adam cum mísera sóbole sua exsul de paradíso, hoc Abraham, hoc David. Hoc céteri flágitant sancti patres, patres scílicet tui, qui et ipsi hábitant in regióne umbræ mortis. Hoc totus mundus tuis génibus provolútus exspéctat.

Nec immérito, quando ex ore tuo pendet consolátio miserórum, redémptio captivórum, liberátio damnatórum, salus dénique universórum filiórum Adam, totíus géneris tui.

Da, Virgo, respónsum festinánter. Respónde cítius Angelo, immo per Angelum Dómino. Respónde verbum, et súscipe Verbum: profer tuum, et cóncipe divínum: emítte transitórium, et ampléctere sempitérnum.

Quid tardas? quid trépidas? Crede, confitére, et súscipe. Sumat humílitas audáciam, verecúndia fidúciam. Nullátenus cónvenit nunc ut virginális simplícitas obliviscátur prudéntiam. In hac sola re ne tímeas, prudens Virgo, præsumptiónem: quia, etsi grata in siléntio verecúndia, magis tamen nunc in verbo píetas necessária.

Aperi, Virgo beáta, cor fídei, lábia confessióni, víscera Creatóri. Ecce desiderátus cunctis géntibus foris pulsat ad óstium. O si te moránte pertransíerit, et rursus incípias dolens quǽrere quem díligit ánima tua! Surge, curre, áperi. Surge per fidem, curre per devotiónem, áperi per confessiónem. Ecce, inquit, ancílla Dómini, fiat mihi secúndum verbum tuum.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Lc 1, 31. 42{/r}

Súscipe verbum, Virgo María, quod tibi a Dómino per Angelum transmíssum est: concípies et páries Deum páriter et hóminem, {*} Ut benedícta dicáris inter omnes mulíeres.

Páries quidem fílium, et virginitátis non patiéris detriméntum: efficiéris grávida, et eris mater semper intácta. {*} Ut benedícta dicáris inter omnes mulíeres.

Dómine Deus noster, convérte nos.

Et osténde fáciem tuam, et salvi érimus.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}48, 12-21; 49, 9b-13{/r}

Nova Exodus

Hæc dicit Dóminus:

{v}48,12{/v}«Audi me, Iacob,

et Israel, quem ego vocávi;

ego, ego primus

et ego novíssimus.

{v}13{/v}Manus mea fundávit terram,

et déxtera mea expándit cælos;

ego voco eos, et stant simul.

{v}14{/v}Congregámini omnes vos et audíte:

Quis de eis annuntiávit hæc?

Dóminus diléxit eum;

fáciet voluntátem suam in Babylóne

et bráchium suum in Chaldǽis.

{v}15{/v}Ego, ego locútus sum et vocávi eum;

addúxi eum, et próspera fuit via eius.

{v}16{/v}Accédite ad me et audíte hoc:

Non a princípio in abscóndito locútus sum,

ex témpore, ántequam fíeret, ibi eram;

et nunc Dóminus Deus misit me cum spíritu suo».

{v}17{/v}Hæc dicit Dóminus, redémptor tuus, Sanctus Israel:

«Ego Dóminus Deus tuus docens te utília,

gubérnans te in via, qua ámbulas.

{v}18{/v}Utinam attendísses mandáta mea!

Facta fuísset sicut flumen pax tua

et iustítia tua sicut gúrgites maris;

{v}19{/v}et fuísset quasi aréna semen tuum,

et stirps úteri tui ut lapílli eius;

non interísset et non fuísset attrítum

nomen eius a fácie mea.

{v}20{/v}Egredímini de Babylóne, fúgite a Chaldǽis,

in voce exsultatiónis annuntiáte;

audítum fácite hoc, efférte illud

usque ad extréma terræ,

dícite: “Redémit Dóminus servum suum Iacob”.

{v}21{/v}Non sitiérunt, cum per desértum dúceret eos;

aquam de petra prodúxit eis

et scidit petram, et fluxérunt aquæ.

{v}49,9b{/v}Super vias pascéntur,

et in ómnibus cóllibus decalvátis páscua eórum;

{v}10{/v}non esúrient, neque sítient,

et non percútiet eos æstus vel sol,

quia miserátor eórum reget eos

et ad fontes aquárum addúcet eos.

{v}11{/v}Et ponam omnes montes meos in viam,

et sémitæ meæ exaltabúntur.

{v}12{/v}Ecce isti de longe vénient,

et ecce illi ab aquilóne et mari,

et isti de terra Sinim».

{v}13{/v}Laudáte, cæli, et exsúlta, terra;

iubiláte, montes, laudem,

quia consolátur Dóminus pópulum suum

et páuperum suórum miserétur.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 49, 13{/r}; {r}Ps 72, 7{/r}

Læténtur cæli, et exsúltet terra; iubiláte, montes, laudem; quia Dóminus noster véniet, {*} Et páuperum suórum miserébitur.

Oriétur in diébus eius iustítia et abundántia pacis. {*} Et páuperum suórum miserébitur.

Ex Expositióne sancti Ambrósii epíscopi in Lucam

(Lib. 2, 19. 22-23. 26-27: CCL 14, 39-42)

De visitatione beátæ Mariæ Virginis

Angelus, cum abscóndita nuntiáret, ut fides astruerétur exémplo, senióris féminæ sterilísque concéptum Vírgini Maríæ nuntiávit, ut possíbile Deo omne quod ei placúerit asséreret.

Ubi audívit hoc María, non quasi incrédula de oráculo nec quasi incérta de núntio nec quasi dúbitans de exémplo, sed quasi læta pro voto, religiósa pro offício, festína pro gáudio in montána perréxit.

Quo enim iam Deo plena nisi ad superióra cum festinatióne conténderet? Nescit tarda molímina Sancti Spíritus grátia. Cito quoque advéntus Maríæ et præséntiæ domínicæ benefícia declarántur; simul enim ut audívit salutatiónem Maríæ Elísabeth, exsultávit infans in útero eius, et repléta est Spíritu Sancto.

Vide distinctiónem singulorúmque verbórum proprietátes. Vocem prior Elísabeth audívit, sed Ioánnes prior grátiam sensit: illa natúræ órdine audívit, iste exsultávit ratióne mystérii; illa Maríæ, iste Dómini sensit advéntum, fémina mulíeris et pignus pígnoris; istæ grátiam loquúntur, illi intus operántur pietatísque mystérium matérnis adoriúntur proféctibus duplicíque miráculo prophétant matres spíritu parvulórum.

Exsultávit infans, repléta mater est. Non prius mater repléta quam fílius, sed, cum fílius esset replétus Spíritu Sancto, replévit et matrem. Exsultávit Ioánnes, exsultávit et Maríæ spíritus. Exsultánte Ioánne replétur Elísabeth, Maríam tamen non repléri Spíritu, sed spíritum eius exsultáre cognóvimus — incomprehensíbilis enim incomprehensibíliter operabátur in matre — et illa post concéptum replétur, ista ante concéptum. Beáta, inquit, quæ credidísti.

Sed et vos beáti, qui audístis et credidístis; quæcúmque enim credíderit ánima, et cóncipit et génerat Dei Verbum et ópera eius agnóscit.

Sit in síngulis Maríæ ánima, ut magníficet Dóminum; sit in síngulis spíritus Maríæ, ut exsúltet in Deo; si secúndum carnem una mater est Christi, secúndum fidem tamen ómnium fructus est Christus; omnis enim ánima áccipit Dei Verbum, si tamen immaculáta et immúnis a vítiis intemeráto castimóniam pudóre custódiat.

Quæcúmque ígitur talis esse potúerit ánima magníficat Dóminum, sicut ánima Maríæ magnificávit Dóminum et exsultávit spíritus eius in Deo salutári.

Magnificátur enim Dóminus, sicut et álibi legístis: Magnificáte Dóminum mecum, non quo Dómino áliquid humána voce possit adiúngi, sed quia magnificátur in nobis: imágo enim Dei Christus est, et ídeo, si quid iustum religiosúmque fécerit ánima, illam imáginem Dei, ad cuius est similitúdinem creáta, magníficat, et ídeo, dum magníficat eam, magnitúdinis eius quadam participatióne sublímior fit.

RESPONSORIUM

{r}Lc 1, 45-46{/r}; {r}Ps 66, 16{/r}

Beáta quæ credidísti, quóniam perficiéntur in te quæ dicta sunt tibi a Dómino. Et ait María: {*} Magníficat ánima mea Dóminum.

Veníte, et audíte, et narrábo quanta fecit Deus ánimæ meæ. {*} Magníficat ánima mea Dóminum.

Audíte verbum Dómini, gentes.

Et annuntiáte illud in fínibus terræ.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}49, 14 – 50, 1{/r}

Restauratio Sion

{v}49,14{/v}Dixit Sion: «Derelíquit me Dóminus, et Dóminus oblítus est mei».

{v}15{/v}Numquid oblivísci potest múlier infántem suum,

ut non misereátur fílio úteri sui?

Et si illa oblíta fúerit,

ego tamen non oblivíscar tui.

{v}16{/v}Ecce in mánibus meis descrípsi te;

muri tui coram me semper.

{v}17{/v}Festínant structóres tui;

destruéntes te et dissipántes a te exíbunt.

{v}18{/v}Leva in circúitu óculos tuos et vide:

omnes isti congregáti sunt, venérunt tibi.

«Vivo ego, dicit Dóminus,

quia ómnibus his velut ornaménto vestiéris

et circúmdabis tibi eos quasi sponsa».

{v}19{/v}Quia ruínæ tuæ et solitúdines tuæ

et terra evérsa:

nunc angústa eris præ habitatóribus;

et longe erunt, qui devorábant te.

{v}20{/v}Adhuc dicent in áuribus tuis

fílii orbitátis tuæ:

«Angústus est mihi locus,

fac spátium mihi, ut hábitem».

{v}21{/v}Et dices in corde tuo:

«Quis génuit mihi istos?

Ego orbáta et non páriens,

transmigráta et captíva;

et istos quis enutrívit?

Ecce ego relícta eram sola;

et isti ubi erant?».

{v}22{/v}Hæc dicit Dóminus Deus:

«Ecce levábo ad gentes manum meam

et ad pópulos exaltábo signum meum;

et áfferent fílios tuos in ulnis,

et fíliæ tuæ super úmeros portabúntur.

{v}23{/v}Et erunt reges nutrícii tui

et regínæ nutríces tuæ;

vultu in terram demísso adorábunt te

et púlverem pedum tuórum lingent.

Et scies quia ego Dóminus:

non confundéntur, qui sperant in me».

{v}24{/v}Numquid tollétur a forti præda

aut, quod captum fúerit, a robústo salvári póterit?

{v}25{/v}Quia hæc dicit Dóminus:

«Equidem et captívus a forti tollétur,

et quod ablátum fúerit a robústo, salvábitur;

cum his, qui contendébant tecum, ego conténdam,

et fílios tuos ego salvábo.

{v}26{/v}Et cibábo hostes tuos cárnibus suis,

et quasi musto sánguine suo inebriabúntur;

et sciet omnis caro quia ego Dóminus salvátor tuus

et redémptor tuus Fortis Iacob».

{v}50,1{/v}Hæc dicit Dóminus:

«Ubinam est liber repúdii matris vestræ,

quo dimísi eam?

Aut quis est créditor meus,

cui véndidi vos?

Ecce in iniquitátibus vestris vénditi estis,

et in sceléribus vestris dimíssa est mater vestra».

RESPONSORIUM

{r}Is 49, 15{/r}; cf. {r}Ps 27, 10{/r}

Numquid oblivísci potest múlier infántem suum, ut non misereátur fílio úteri sui? {*} Et si mater oblíta fúerit, ego tamen non oblivíscar tui, dicit Dóminus.

Pater meus et mater mea dereliquérunt me, tu autem, Dómine, assumpsísti me. {*} Et si mater oblíta fúerit, ego tamen non oblivíscar tui, dicit Dóminus.

Ex Expositióne sancti Bedæ Venerábilis presbýteri in Lucam

(Lib. 1, 46-55: CCL 120, 37-39)

Magnificat

Et ait María: Magníficat ánima mea Dóminum, et exsultávit spíritus meus in Deo salutári meo.

Tanto, inquit, me Dóminus tamque inaudíto múnere sublimávit, quod non ullo linguæ offício explicári, sed ipso vix íntimi péctoris afféctu váleat comprehéndi, et ídeo totas ánimæ vires in agéndis gratiárum láudibus óffero, totum in contemplánda magnitúdine eius, cui non est finis, quicquid vivo, séntio, discérno, gratulánter impéndo, quia et eiúsdem Iesu, id est salutáris, spíritus meus ætérna divinitáte lætátur, cuius mea caro temporáli conceptióne fetátur.

Quia fecit mihi magna qui potens est, et sanctum nomen eius.

Ad inítium cárminis réspicit ubi dictum est: Magníficat ánima mea Dóminum. Sola quippe ánima illa, cui Dóminus magna fácere dignátur, dignis eum præcóniis magnificáre et ad consórtes eiúsdem voti ac propósiti potest cohortándo dícere: Magnificáte Dóminum mecum, et exaltémus nomen eius in ínvicem.

Nam qui Dóminum, quem cognóvit, quantum in se est magnificáre et nomen eius sanctificáre contémpserit, mínimus vocábitur in regno cælórum. Sanctum autem nomen eius vocátur, quia singuláris cúlmine poténtiæ transcéndit omnem creatúram atque ab univérsis quæ fecit longe segregátur.

Suscépit Israel púerum suum, memorátus misericórdiæ suæ.

Pulchre púerum Dómini appéllat Israel, qui ab eo sit ad salvándum suscéptus, obœdiéntem vidélicet et húmilem, iuxta quod Osée dicit: Quia puer Israel, et diléxi eum.

Nam qui contémnit humiliári, non potest útique salvári nec dícere cum Prophéta: Ecce enim Deus ádiuvat me, et Dóminus suscéptor est ánimæ meæ. Quicúmque autem humiliáverit se sicut párvulus, hic est maior in regno cælórum.

Sicut locútus est ad patres nostros, Abraham et sémini eius in sǽcula.

Semen Abrahæ non carnále sed spiritále signíficat, id est non eius tantum carne progénitos, sed sive in circumcisióne seu in præpútio fídei illíus vestígia secútos. Nam et ipse in præpútio pósitus crédidit, reputatúmque est ei ad iustítiam.

Advéntus ergo Salvatóris Abrahæ est et sémini eius in sǽcula promíssus, hoc est fíliis promissiónis, quibus dícitur: Si autem vos Christi, ergo Abrahæ semen estis secúndum promissiónem herédes.

Bene autem vel Dómini vel Ioánnis exórtum matres prophetándo prævéniunt, ut sicut peccátum a muliéribus cœpit, ita étiam bona a muliéribus incípiant, et quæ per uníus deceptiónem périit, duábus certátim præconántibus mundo vita reddátur.

RESPONSORIUM

{r}Lc 1, 48-50{/r}

Beátam me dicent omnes generatiónes: {*} Quia fecit mihi Dóminus magna qui potens est, et sanctum nomen eius.

Et misericórdia eius in progénies et progénies timéntibus eum. {*} Quia fecit mihi Dóminus magna qui potens est, et sanctum nomen eius.

Véniat super me misericórdia tua, Dómine.

Salutáre tuum, secúndum elóquium tuum.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}51, 1-11{/r}

Salus filiis Abrahæ promittitur

{v}1{/v}Audíte me, qui sequímini iustítiam,

qui quǽritis Dóminum;

atténdite ad petram, unde excísi estis,

et ad cavérnam laci, de qua præcísi estis.

{v}2{/v}Atténdite ad Abraham patrem vestrum

et ad Saram, quæ péperit vos;

quia unum vocávi eum

et benedíxi ei et multiplicávi eum.

{v}3{/v}Consolátur enim Dóminus Sion,

consolátur omnes ruínas eius;

et ponit desértum eius quasi Eden

et solitúdinem eius quasi hortum Dómini.

Gáudium et lætítia inveniétur in ea,

gratiárum áctio et vox laudis.

{v}4{/v}Atténdite ad me, pópule meus,

et natiónes, me audíte,

quia lex a me éxiet,

et iudícium meum in lucem populórum státuam.

{v}5{/v}Prope est iustítia mea,

egréssa est salus mea,

et bráchia mea pópulos iudicábunt;

in me ínsulæ sperábunt

et ad bráchium meum atténdent.

{v}6{/v}Leváte in cælum óculos vestros

et inspícite in terram deórsum,

quia cæli sicut fumus liquéscent,

et terra sicut vestiméntum atterétur,

et habitatóres eius sicut hæc interíbunt.

Salus autem mea in sempitérnum erit,

et iustítia mea non defíciet.

{v}7{/v}Audíte me, qui scitis iustítiam,

pópule, in cuius corde est lex mea:

nolíte timére oppróbrium hóminum

et blasphémias eórum ne metuátis.

{v}8{/v}Sicut enim vestiméntum sic cómedet eos vermis,

et sicut lanam sic devorábit eos tínea;

iustítia autem mea in sempitérnum erit

et salus mea in generatiónes generatiónum.

{v}9{/v}Consúrge, consúrge, indúere fortitúdinem,

bráchium Dómini;

consúrge sicut in diébus antíquis,

in generatiónibus sæculórum.

Numquid non tu percussísti Rahab,

vulnerásti dracónem?

{v}10{/v}Numquid non tu siccásti mare,

aquam abýssi veheméntis,

qui posuísti profúndum maris viam,

ut transírent liberáti?

{v}11{/v}Et redémpti a Dómino reverténtur

et vénient in Sion laudántes;

et lætítia sempitérna super cápita eórum,

gáudium et lætítiam obtinébunt;

fúgiet dolor et gémitus.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 51, 4. 5; 35, 10{/r}

Atténdite ad me, pópule meus, et tribus mea, me audíte; {*} Prope est Iustus meus, egréssus est Salvátor meus.

Et nunc qui redémpti sunt a Dómino reverténtur et vénient in Sion laudántes. {*} Prope est Iustus meus, egréssus est Salvátor meus.

Ex Tractátu sancti Hippólyti presbýteri Contra hǽresim Noéti

(Cap. 9-12: PG 10, 815-819)

Manifestatio sacramenti absconditi

Unus Deus est, quem non aliúnde, fratres, agnóscimus, quam ex sanctis Scriptúris. Quæcúmque ergo divínæ Scriptúræ prǽdicant, sciámus; et quæcúmque docent, cognoscámus: et sicut Pater vult credi, sic credámus; et sicut vult Fílium glorificári, sic glorificémus; et sicut vult donári Spíritum Sanctum, sic accipiámus. Non secúndum própriam voluntátem, neque secúndum próprium sensum, neque vim inferéntes iis quæ a Deo data sunt; sed quómodo ipse per sanctas Scriptúras docére vóluit, sic intellegámus.

Deus, solus cum esset, nihílque sibi coǽvum habéret, vóluit mundum effícere. Et mundum cógitans ac volens et dicens effécit; continuóque éxstitit ei factus sicut vóluit, et sicut vóluit, perfécit. Satis ígitur nobis est scire solum, nihil esse Deo coǽvum. Nihil erat præter ipsum; ipse solus, multus erat. Nec enim erat sine ratióne, sine sapiéntia, sine poténtia, sine consílio. Omnia erant in eo: ipse erat ómnia. Quando vóluit, et quómodo vóluit, osténdit Verbum suum tempóribus apud eum definítis; per quod ómnia fecit.

Quod Verbum cum in se habéret, essétque mundo creáto inaspectábile, fecit aspectábile, emíttens priórem vocem; et lumen ex lúmine génerans, deprómpsit ipsi creatúræ Dóminum, sensum suum; et qui prius ipsi tantum erat visíbilis, mundo autem invisíbilis, hunc visíbilem facit, ut mundus, cum eum qui appáruit vidéret, salvus fíeri posset.

Hoc vero mens est, quod pródiens in mundum, osténsum est puer Dei. Omnia ígitur per ipsum, ipse autem solus ex Patre.

Hic autem dedit legem et prophétas; et dando coégit hos per Spíritum Sanctum loqui, ut accipiéntes virtútis patérnæ inspiratiónem, consílium et voluntátem Patris nuntiárent.

Factum est ígitur maniféstum Verbum, sicut ait beátus Ioánnes. Répetit enim summátim quæ a prophétis dicta sunt, demónstrans hoc esse Verbum per quod ómnia facta sunt. Sic enim ait: In princípio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. Et infra ait: Mundus per ipsum factus est, et mundus eum non cognóvit. In própria venit, et sui eum non recepérunt.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 9, 6. 7{/r}; {r}Lc 1, 32{/r}; {r}Io 1, 4{/r}

Nascétur nobis párvulus, et vocábitur Deus fortis: {*} Ipse sedébit super thronum David patris sui et imperábit: cuius potéstas super úmerum eius.

In ipso vita erat, et vita erat lux hóminum. {*} Ipse sedébit super thronum David patris sui et imperábit: cuius potéstas super úmerum eius.

Annúntiat Dóminus verbum suum Iacob.

Iustítias et iudícia sua Israel.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}51, 17 – 52, 2. 7-10{/r}

Ierusalem evangelizatur

{v}51,17{/v}Eleváre, eleváre, consúrge, Ierúsalem,

quæ bibísti de manu Dómini cálicem iræ eius;

póculum sopóris bibísti,

epotásti.

{v}18{/v}Non est qui susténtet eam

ex ómnibus fíliis, quos génuit;

et non est qui apprehéndat manum eius

ex ómnibus fíliis, quos enutrívit.

{v}19{/v}Duo sunt quæ occurrérunt tibi;

quis contristábitur super te?

Vástitas et contrítio et fames et gládius;

quis consolábitur te?

{v}20{/v}Fílii tui defecérunt,

iácent in cápite ómnium viárum

sicut oryx illaqueátus,

pleni indignatióne Dómini,

increpatióne Dei tui.

{v}21{/v}Idcírco audi hoc, paupércula

et ébria, sed non a vino.

{v}22{/v}Hæc dicit dominátor tuus,

Dóminus et Deus tuus, qui conténdit pro pópulo suo:

«Ecce tuli de manu tua cálicem sopóris,

póculum indignatiónis meæ;

non adícies ut bibas illum ultra.

{v}23{/v}Et ponam illum in manu eórum, qui te humiliavérunt

et dixérunt tibi: “Incurváre, ut transeámus”;

et ponébas ut terram dorsum tuum

et quasi viam transeúntibus».

{v}52,1{/v}Consúrge, consúrge,

indúere fortitúdine tua, Sion;

indúere vestiméntis glóriæ tuæ,

Ierúsalem, cívitas sanctitátis,

quia non adíciet ultra ut pertránseat per te

incircumcísus et immúndus.

{v}2{/v}Excútere de púlvere, consúrge,

captíva Ierúsalem;

solve víncula colli tui,

captíva fília Sion.

{v}7{/v}Quam pulchri super montes

pedes annuntiántis, prædicántis pacem,

annuntiántis bonum, prædicántis salútem,

dicéntis Sion: «Regnávit Deus tuus!».

{v}8{/v}Vox speculatórum tuórum: levavérunt vocem,

simul exsultábunt,

quia óculo ad óculum vidébunt,

cum redíerit Dóminus ad Sion.

{v}9{/v}Gaudéte et exsultáte simul,

desérta Ierúsalem,

quia consolátus est Dóminus pópulum suum,

redémit Ierúsalem.

{v}10{/v}Nudávit Dóminus bráchium sanctum suum

in óculis ómnium géntium;

et vidébunt omnes fines terræ

salutáre Dei nostri.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Ex 19, 10. 11{/r}; {r}Deut 7, 15{/r}; {r}Dan 9, 24{/r}

Sanctificámini, fílii Israel, dicit Dóminus: die enim crástina descéndet Dóminus, {*} Et áuferet a vobis omnem languórem.

Crástina die delébitur iníquitas terræ, et regnábit super nos Salvátor mundi. {*} Et áuferet a vobis omnem languórem.

Ex Sermónibus sancti Augustíni epíscopi

(Sermo 185: PL 38, 997-999)

Veritas de terra orta est et iustitia de cælo prospexit

Expergíscere, homo: pro te Deus factus est homo. Surge, qui dormis, et exsúrge a mórtuis, et illuminábit te Christus. Pro te, inquam, Deus factus est homo.

In ætérnum mórtuus esses, nisi in témpore natus esset. Numquam liberaréris a carne peccáti, nisi suscepísset similitúdinem carnis peccáti. Perpétua te possidéret miséria, nisi fíeret hæc misericórdia. Non revixísses, nisi tuæ morti convenísset. Defecísses, nisi subvenísset. Perísses, nisi venísset.

Celebrémus læti nostræ salútis et redemptiónis advéntum. Celebrémus festum diem, quo magnus et ætérnus dies ex magno et ætérno die venit in hunc nostrum tam brevem temporálem diem.

Hic est nobis factus iustítia, et sanctificátio, et redémptio: ut, quemádmodum scriptum est: Qui gloriátur, in Dómino gloriétur.

Véritas ergo de terra orta est: Christus qui dixit: Ego sum véritas, de Vírgine natus est. Et iustítia de cælo prospéxit: quóniam credens in eum qui natus est, non homo a se ipso, sed a Deo iustificátus est.

Véritas de terra orta est: quia Verbum caro factum est. Et iustítia de cælo prospéxit: quia omne datum óptimum et omne donum perféctum desúrsum est.

Véritas de terra orta est, caro de María. Et iustítia de cælo prospéxit: quia non potest homo accípere quidquam, nisi fúerit ei datum de cælo.

Iustificáti ex fide, pacem habeámus ad Deum: quia iustítia et pax osculátæ sunt ínvicem. Per Dóminum nostrum Iesum Christum: quia Véritas de terra orta est. Per quem et accéssum habémus in grátiam istam, in qua stamus, et gloriámur in spe glóriæ Dei. Non ait: «glóriæ nostræ»; sed, glóriæ Dei: quia iustítia non de nobis procéssit, sed de cælo prospéxit. Ergo qui gloriátur, non in se, sed in Dómino gloriétur.

Hinc enim et nato ex Vírgine Dómino præcónium vocis angélicæ factum est: Glória in excélsis Deo, et in terra pax homínibus bonæ voluntátis.

In terra enim pax unde, nisi quia Véritas de terra orta est, id est, Christus de carne natus est? Et ipse est pax nostra qui fecit útraque unum: ut essémus hómines bonæ voluntátis, suáviter conéxi vínculo unitátis.

In hac ígitur grátia gaudeámus, ut sit glória nostra testimónium consciéntiæ nostræ: ubi non in nobis, sed in Dómino gloriémur. Hinc enim dictum est, Glória mea, et exáltans caput meum. Nam quæ maior grátia Dei nobis pótuit illucéscere, quam ut, habens unigénitum Fílium, fáceret eum hóminis Fílium, atque ita vicíssim hóminis fílium fáceret Dei fílium?

Quære méritum, quære causam, quære iustítiam; et vide utrum invénias nisi grátiam.

RESPONSORIUM

{r}Is 11, 1. 5. 2{/r}

Egrediétur virga de stirpe Iesse, et flos de radíce eius ascéndet: {*} Et erit iustítia cíngulum lumbórum eius, et fides cinctórium renum eius.

Et requiéscet super eum Spíritus Dómini: spíritus sapiéntiæ et intelléctus, spíritus consílii et fortitúdinis. {*} Et erit iustítia cíngulum lumbórum eius, et fides cinctórium renum eius.