TEMPUS ADVENTUS

I. USQUE AD DIEM 16 DECEMBRIS

In Officio dominicali et feriali, a I Vesperis dominicæ I Adventus usque ad diem 16 decembris inclusive:

Ad Officium lectionis

HYMNUS

Léctio sancti Evangélii secúndum Lucam

{r:Lc}24, 1-12{/r}

Quid quæritis viventem cum mortuis?

{v}1{/v}Prima sabbatórum, valde dilúculo venérunt ad monuméntum portántes, quæ paráverant, arómata. {v}2{/v}Et invenérunt lápidem revolútum a monuménto {v}3{/v}et ingréssæ non invenérunt corpus Dómini Iesu. {v}4{/v}Et factum est, dum mente hæsitárent de isto, ecce duo viri stetérunt secus illas in veste fulgénti. {v}5{/v}Cum timérent autem et declinárent vultum in terram, dixérunt ad illas: «Quid quǽritis vivéntem cum mórtuis? {v}6{/v}Non est hic, sed surréxit. Recordámini quáliter locútus est vobis, cum adhuc in Galilǽa esset, {v}7{/v}dicens: “Opórtet Fílium hóminis tradi in manus hóminum peccatórum et crucifígi et die tértia resúrgere”». {v}8{/v}Et recordátæ sunt verbórum eius {v}9{/v}et regréssæ a monuménto nuntiavérunt hæc ómnia illis Undecim et céteris ómnibus. {v}10{/v}Erat autem María Magdaléne et Ioánna et María Iacóbi; et céteræ cum eis dicébant ad apóstolos hæc. {v}11{/v}Et visa sunt ante illos sicut deliraméntum verba ista, et non credébant illis.

{v}12{/v}Petrus autem surgens cucúrrit ad monuméntum et procúmbens videt linteámina sola; et rédiit ad sua mirans, quod factum fúerat.

Léctio sancti Evangélii secúndum Lucam

{r:Lc}24, 13-35{/r}

Mane nobiscum, quoniam advesperascit

{v}13{/v}Ecce duo ex discípulis Iesu ibant ipsa die [prima sávvati] in castéllum, quod erat in spátio stadiórum sexagínta ab Ierúsalem nómine Emmaus, {v}14{/v}et ipsi loquebántur ad ínvicem de his ómnibus, quæ accíderant. {v}15{/v}Et factum est, dum fabularéntur et secum quǽrerent, et ipse Iesus appropínquans ibat cum illis; {v}16{/v}óculi autem illórum tenebántur, ne eum agnóscerent. {v}17{/v}Et ait ad illos: «Qui sunt hi sermónes, quos confértis ad ínvicem ambulántes?». Et stetérunt tristes. {v}18{/v}Et respóndens unus, cui nomen Cléopas, dixit ei: «Tu solus peregrínus es in Ierúsalem et non cognovísti, quæ facta sunt in illa his diébus?». {v}19{/v}Quibus ille dixit: «Quæ?». Et illi dixérunt ei: «De Iesu Nazaréno, qui fuit vir prophéta, potens in ópere et sermóne coram Deo et omni pópulo, {v}20{/v}et quómodo eum tradidérunt summi sacerdótes et príncipes nostri in damnatiónem mortis, et crucifixérunt eum. {v}21{/v}Nos autem sperabámus quia ipse esset redemptúrus Israel; at nunc super hæc ómnia tértia dies hódie quod hæc facta sunt. {v}22{/v}Sed et mulíeres quædam ex nostris terruérunt nos, quæ ante lucem fuérunt ad monuméntum {v}23{/v}et, non invénto córpore eius, venérunt dicéntes se étiam visiónem angelórum vidísse, qui dicunt eum vívere. {v}24{/v}Et abiérunt quidam ex nostris ad monuméntum et ita invenérunt, sicut muliéres dixérunt, ipsum vero non vidérunt».

{v}25{/v}Et ipse dixit ad eos: «O stulti et tardi corde ad credéndum in ómnibus, quæ locúti sunt Prophétæ! {v}26{/v}Nonne hæc opórtuit pati Christum et intráre in glóriam suam?». {v}27{/v}Et incípiens a Móyse et ómnibus Prophétis interpretabátur illis in ómnibus Scriptúris, quæ de ipso erant.

{v}28{/v}Et appropinquavérunt castéllo, quo ibant, et ipse se finxit lóngius ire. {v}29{/v}Et coegérunt illum dicéntes: «Mane nobíscum, quóniam advesperáscit et inclináta est iam dies». Et intrávit, ut manéret cum illis. {v}30{/v}Et factum est, dum recúmberet cum illis, accépit panem et benedíxit ac fregit et porrigébat illis. {v}31{/v}Et apérti sunt óculi eórum et cognovérunt eum; et ipse evánuit ab eis. {v}32{/v}dixérunt ad ínvicem: «Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loquerétur nobis in via et aperíret nobis Scriptúras?».

{v}33{/v}Et surgéntes eádem hora regréssi sunt in Ierúsalem et invenérunt congregátos Undecim et eos, qui cum ipsis erant, {v}34{/v}dicéntes: «Surréxit Dóminus vere et appáruit Simóni». {v}35{/v}Et ipsi narrábant, quæ gesta erant in via, et quómodo cognovérunt eum in fractióne panis.

Léctio sancti Evangélii secúndum Lucam

{r:Lc}24, 35-53{/r}

Sic oportebat Christum pati et resurgere a mortuis

{v}35{/v}In illo témpore: Narrábant discípuli quæ gesta erant in via, et quómodo cognovérunt eum in fractióne panis.

{v}36{/v}Dum hæc autem loquúntur, ipse stetit in médio eórum et dicit eis: «Pax vobis!». {v}37{/v}Conturbáti vero et contérriti existimábant se spíritum vidére. {v}38{/v}Et dixit eis: «Quid turbáti estis, et quare cogitatiónes ascéndunt in corda vestra? {v}39{/v}Vidéte manus meas et pedes meos, quia ipse ego sum! Palpáte me et vidéte, quia spíritus carnem et ossa non habet, sicut me vidétis habére». {v}40{/v}Et cum hoc dixísset, osténdit eis manus et pedes. {v}41{/v}Adhuc autem illis non credéntibus præ gáudio et mirántibus, dixit eis: «Habétis hic áliquis, quod manducétur?». {v}42{/v}At illi obtulérunt ei partem piscis assi. {v}43{/v}Et sumens coram eis manducávit.

{v}44{/v}Et dixit ad eos: «Hæc sunt verba, quæ locútus sum ad vos, cum adhuc essem vobíscum, quóniam necésse est impléri ómnia, quæ scripta sunt in Lege Móysis et Prophétis et Psalmis de me». {v}45{/v}Tunc apéruit illis sensum, ut intellégerent Scriptúras. {v}46{/v}Et dixit eis: «Six scriptum est, Christum pati et resúrgere a mórtuis die tértia, {v}47{/v}et prædicári in nómine eius pæniténtiam in remissiónem peccatórum in omnes gentes, incipiéntibus ab Ierúsalem. {v}48{/v}Vos estis testem horum. {v}49{/v}Et ecce ego mitto promíssum Patris mei in vos; vos autem sedéte in civitáte, quoadúsque induámini virtútem ex alto».

{v}50{/v}Edúxit autem eos foras usque in Bethániam et, elevátis mánibus suis, benedíxit eis. {v}51{/v}Et factum est, dum benedíceret illis, recéssit ab eis et ferebátur in cælum. {v}52{/v}Et ipsi adoravérunt eum et regréssi sunt in Ierúsalem cum gáudio magno {v}53{/v}et erant semper in templo benedicéntes Deum.

DOMINICA I ADVENTUS

Respícite et leváte cápita vestra.

Quóniam appropínquat redémptio vestra.

Incipit liber Isaíæ prophétæ

{r:Is}1, 1-18{/r}

Obiurgatio populi

{v}1{/v}Vísio Isaíæ, fílii Amos, quam vidit super Iudam et Ierúsalem

in diébus Ozíæ, Ióatham, Achaz, Ezechíæ, regum Iudæ.

{v}2{/v}Audíte, cæli, et áuribus pércipe, terra,

quóniam Dóminus locútus est:

«Fílios enutrívi et exaltávi,

ipsi autem sprevérunt me.

{v}3{/v}Cognóvit bos possessórem suum,

et ásinus præsépe dómini sui;

Israel non cognóvit,

pópulus meus non intelléxit».

{v}4{/v}Væ genti peccatríci,

pópulo gravi iniquitáte,

sémini nequam, fíliis scelerátis!

Dereliquérunt Dóminum,

blasphemavérunt Sanctum Israel,

abalienáti sunt retrórsum.

{v}5{/v}Super quo percutiémini vos ultra,

addéntes prævaricatiónem?

Omne caput lánguidum,

et omne cor mærens.

{v}6{/v}A planta pedis usque ad vérticem

non est in eo sánitas;

vulnus et livor et plaga tumens

non est circumligáta,

nec curáta medicámine, neque fota óleo.

{v}7{/v}Terra vestra desérta,

civitátes vestræ succénsæ igni;

regiónem vestram coram vobis aliéni dévorant,

et desolábitur sicut in vastitáte hostíli.

{v}8{/v}Et derelinquétur fília Sion

ut umbráculum in vínea,

sicut tugúrium in cucumerário,

sicut cívitas, quæ obsséssa est.

{v}9{/v}Nisi Dóminus exercítuum reliquísset nobis semen,

quasi Sódoma fuissémus

et quasi Gomórrha símiles essémus.

{v}10{/v}Audíte verbum Dómini,

príncipes Sodomórum;

percípite áuribus legem Dei nostri,

pópulus Gomórrhæ.

{v}11{/v}Quo mihi multitúdinem victimárum vestrárum?,

dicit Dóminus.

Plenus sum holocáustis aríetum

et ádipe pínguium;

et sánguinem vitulórum

et agnórum et hircórum nólui.

{v}12{/v}Cum venéritis ante conspéctum meum,

quis quæsívit hæc de mánibus vestris,

ut ambularétis in átriis meis?

{v}13{/v}Ne afferátis ultra sacrifícium vanum;

abominátio mihi incénsum,

neoménia et sábbatum et convéntus;

non feram scelus cum cœtu sollémni;

{v}14{/v}caléndas vestras et sollemnitátes vestras odívit ánima mea,

facta sunt mihi molésta, laborávi sústinens.

{v}15{/v}Et cum extendéritis manus vestras,

avértam óculos meos a vobis;

et cum multiplicavéritis oratiónem,

non exáudiam:

manus enim vestræ sánguine plenæ sunt.

{v}16{/v}Lavámini, mundi estóte,

auférte malum cogitatiónum vestrárum

ab óculis meis;

quiéscite ágere pervérse,

{v}17{/v}díscite benefácere:

quǽrite iudícium, subveníte opprésso,

iudicáte pupíllo, deféndite víduam.

{v}18{/v}Et veníte, et iudício contendámus,

dicit Dóminus.

Si fúerint peccáta vestra ut cóccinum,

quasi nix dealbabúntur;

et si fúerint rubra quasi vermículus,

velut lana erunt.

RESPONSORIUM

{r}Is 1, 16. 18. 17{/r}

Lavámini, mundi estóte, auférte malum cogitatiónum vestrárum ab óculis meis; {*} Si fúerint peccáta vestra ut cóccinum, quasi nix dealbabúntur.

Quiéscite ágere pervérse, díscite benefácere, quǽrite iudícium. {*} Si fúerint peccáta vestra ut cóccinum, quasi nix dealbabúntur.

Ex Catechésibus sancti Cyrílli Hierosolymitáni epíscopi

(Cat. 15, 1-3: PG 33, 870-874)

De duplici adventu Iesu Christi

Christi advéntum annuntiámus, non unum dumtáxat, sed et álterum prióre multo speciosiórem. Ille enim patiéntiæ significatiónem prǽtulit; iste vero divíni regni diadéma feret.

Nam ut plúrimum duplícia sunt ómnia apud Dóminum nostrum Iesum Christum. Duplex natívitas, áltera ex Deo ante sǽcula, áltera ex Vírgine in consummatióne sæculórum; duplex descénsus: unus obscúrus, qui tamquam plúviæ in vellus, alter vero conspícuus, nimírum futúrus.

In primo advéntu fásciis involútus est in præsépio: in secúndo amicítur lúmine quasi vestiménto. In prióre sustínuit crucem, ignomíniam aspernátus; in áltero véniet angelórum exércitu stipátus, glorificátus.

Non ígitur in primo tantum advéntu acquiéscimus, sed et secúndum exspectámus. Cumque in prióre dixérimus: Benedíctus qui venit in nómine Dómini, idem rursum dicémus in posterióre: ut cum ángelis occurréntes Dómino, adorántes clamémus: Benedíctus qui venit in nómine Dómini.

Véniet Salvátor non ut íterum iudicétur, sed ut in ius vocet eos a quibus in iudícium est vocátus. Qui prius cum iudicarétur tácuit, conscelerátis qui immánia in illum, quando in crucem egére ausi sunt, in memóriam révocans dicet: Hæc fecísti et tácui.

Tunc, piæ dispensatiónis causa, hómines leni persuasióne docens venit: eo vero témpore, velint, nolint, regno illíus necessário subiciéntur.

De utróque illo advéntu lóquitur Malachías prophéta: Et statim véniet ad templum suum Dóminus, quem vos quǽritis. Ecce unus advéntus.

Et rursus de áltero ita infit: Et Angelus testaménti quem vos quǽritis. Ecce véniet Dóminus omnípotens: et quis sustinébit diem ingréssus eius aut quis subsístet in visióne eius? eo quod ipse accédit tamquam ignis conflatórii, tamquam herba lavántum: et sedébit conflans et emúndans.

Duos quoque illos advéntus signíficat Paulus ad Titum scribens his verbis: Appáruit grátia Dei salvatóris ómnibus homínibus, erúdiens nos, ut, abnegántes impietátem et mundána desidéria, temperánter et pie et iuste vivámus in præsénti sǽculo exspectántes beátam spem et apparitiónem glóriæ magni Dei et salvatóris nostri Iesu Christi. Viden, quómodo primum expréssit advéntum, de quo grátias agit; álterum vero, quem exspectámus.

Proptérea fídei quam profitémur tenor nunc ita est tráditus, ut credámus in eum qui et ascéndit in cælos, et consédit a dextris Patris. Et ventúrus est in glória iudicáre vivos et mórtuos; cuius regni non erit finis.

Véniet ígitur Dóminus noster Iesus Christus e cælis. Véniet vero circa finem mundi huius cum glória in postréma die. Fiet enim mundi huius consummátio, et factus iste mundus rursum renovábitur.

RESPONSORIUM

Porov. {r}Ps 49, 3; 80, 2; 24, 7-9{/r}

Aspíciens a longe, ecce vídeo Dei poténtiam veniéntem, et nébulam totam terram tegéntem. {*} Ite óbviam ei, et dícite: {*} Núntia nobis, si tu es ipse, {*} Qui regnatúrus es in pópulo Israel.

Quique terrígenæ, et fílii hóminum, simul in unum dives et pauper, {*} Ite óbviam ei, et dícite:

Qui regis Israel, inténde, qui dedúcis velut ovem Ioseph, {*} Núntia nobis, si tu es ipse.

Tóllite portas, príncipes, vestras, et elevámini, portæ æternáles, et introíbit Rex glóriæ. {*} Qui regnatúrus es in pópulo Israel.

Aspíciens a longe, ecce vídeo Dei poténtiam veniéntem, et nébulam totam terram tegéntem. {*} Ite óbviam ei, et dícite: {*} Núntia nobis, si tu es ipse, {*} Qui regnatúrus es in pópulo Israel.

Aspíciens a longe usque ad V. Quique terrígenæ exclusive.

FERIA SECUNDA

Osténde nobis, Dómine, misericórdiam tuam.

Et salutáre tuum da nobis.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}1, 21-27; 2, 1-5{/r}

Iudicium et salus Sion. Concursus gentium

{v}1,21{/v}Quómodo facta est méretrix

cívitas fidélis, plena iudícii?

Iustítia habitávit in ea,

nunc autem homicídæ.

{v}22{/v}Argéntum tuum versum est in scóriam,

vinum tuum mixtum est aqua;

{v}23{/v}príncipes tui infidéles, sócii furum:

omnes díligunt múnera, sequúntur retributiónes,

pupíllo non iúdicant, et causa víduæ non ingréditur ad illos.

{v}24{/v}Propter hoc, ait Dóminus Deus exercítuum,

Fortis Israel:

«Heu, consolábor super hóstibus meis

et vindicábor de inimícis meis.

{v}25{/v}Et convértam manum meam ad te,

et éxcoquam ad purum scóriam tuam

et áuferam omne stagnum tuum.

{v}26{/v}Et restítuam iúdices tuos, ut fuérunt prius,

et consiliários tuos sicut antíquitus;

post hæc vocáberis “Cívitas iustítiæ, Urbs fidélis”.

{v}27{/v}Sion in iudício redimétur,

et qui in ea revérsi sunt, in iustítia».

{v}2,1{/v}Verbum, quod vidit Isaías fílius Amos super Iudam et Ierúsalem.

{v}2{/v}Et erit in novíssimis diébus

præparátus mons domus Dómini in vértice móntium,

et elevábitur super colles,

et fluent ad eum omnes gentes.

{v}3{/v}Et ibunt pópuli multi et dicent:

«Veníte, et ascendámus ad montem Dómini,

ad domum Dei Iacob,

ut dóceat nos vias suas,

et ambulémus in sémitis eius»;

quia de Sion exíbit lex

et verbum Dómini de Ierúsalem.

{v}4{/v}Et iudicábit gentes

et arguet pópulos multos,

et conflábunt gládios suos in vómeres

et lánceas suas in falces;

non levábit gens contra gentem gládium,

nec exercebúntur ultra ad prœ́lium.

{v}5{/v}Domus Iacob, veníte,

et ambulémus in lúmine Dómini.

RESPONSORIUM

{r}Mic 4, 2{/r}; {r}Io 4, 25{/r}

Veníte, ascendámus ad montem Dómini et ad domum Dei Iacob: {*} Docébit nos de viis suis et íbimus in sémitis eius.

Messías véniet, qui dícitur Christus; cum vénerit ille, nobis annuntiábit ómnia. {*} Docébit nos de viis suis et íbimus in sémitis eius.

E Lítteris pastorálibus sancti Cároli Borroméo epíscopi

(Acta Ecclesiæ Mediolanensis, t. 2, Lugduni, 1683, 916-917)

De Adventus tempore

Ecce, dilectíssimi, tempus illud ádeo celebrátum, et sollémne tempus, ut ait Spíritus Sanctus, acceptábile, dies salútis, pacis et reconciliatiónis, tempus quod, ut tot olim votis et suspíriis eníxius ab antíquis patriárchis et prophétis ardentíssime concupítum, cum effúsa lætítia a iusto Simeóne tandem visum, et semper ab Ecclésia sollémniter ádeo celebrátum, sic a nobis debet pia mente, láudibus, et grátiis ætérno Patri, pro exhíbita in hoc mystério misericórdia, in perpétuum habéndis péragi; hoc nempe Unigéniti sui advéntu ex imménso in nos peccatóres amóre illum misit, qui a dǽmonis tyránnide et império nos vindicáret, ad cælum invitáret, in cæléstia penetrália nos introdúceret, veritátem ipsam nobis exhibéret, in morum rectitúdine nos institúeret, virtútum sémina communicáret, grátiæ suæ thesáuris locupletáret, nos dénique in fílio suos et vitæ ætérnæ herédes ascísceret.

Hoc équidem mystérium dum ánnuum ab Ecclésia recólitur, monémur ut tantæ caritátis nobis exhíbitæ memória in perpétuum renovétur; nos item édocet Christi advéntum non iis modo qui Salvatóris illíus ævo vivébant profuísse, sed eius virtútem nobis ómnibus adhuc communicándam, si sanctæ fídei et sacramentórum ópera grátiam quam nobis ille proméruit, excípere et iuxta eam vitæ nostræ mores sub eius obœdiéntia dirígere velímus.

A nobis adhuc éxpetit Ecclésia, ut intellegámus quod, ut semel in carne venit in mundum, sic subláto ex parte nostra óbice, quálibet hora et moménto ad nos íterum veníre parátus sit, nostris in ánimis cum gratiárum abundántia spiritáliter habitatúrus.

Hinc Ecclésia, ut mater piíssima salutísque nostræ studiosíssima, ex témporis huius occasióne hymnis, cánticis aliísque Spíritus Sancti vócibus ritibúsque nos édocet, quo pacto tantum benefícium grato ánimo excipiámus, eiúsque fructu ditémur, et ídeo ad Christi Dómini advéntum mens nostra non minóri apparátu, ac si adhuc ventúrus esset in mundum, disponátur; nec divérso ab eo tam verbis quam exémplis véteris Testaménti, patres, eos ut imitémur, nos edocuérunt.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Ioel 2, 15{/r}; {r}Is 62, 11{/r}; {r}Ier 4, 5{/r}

Cánite tuba in Sion, vocáte gentes, annuntiáte pópulis, et dícite: {*} Ecce Deus, salvátor noster, advéniet.

Annuntiáte et audítum fácite; loquímini et clamáte. {*} Ecce Deus, salvátor noster, advéniet.

FERIA TERTIA

Vox clamántis in desérto: Paráte viam Dómini.

Rectas fácite sémitas Dei nostri.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Iz}2, 6-22; 4, 2-6{/r}

Iudicium Dei

{v}2,6{/v}Proiecísti pópulum tuum, domum Iacob,

quia repléti sunt haríolis orientálibus

et áugures habuérunt ut Philísthim

et manus aliénis pórrigunt.

{v}7{/v}Repléta est terra eius argénto et auro,

et non est finis thesaurórum eius;

{v}8{/v}et repléta est terra eius equis,

et innumerábiles quadrígæ eius;

et repléta est terra eius idólis:

opus mánuum suárum adoravérunt,

quod fecérunt dígiti eórum.

{v}9{/v}Et incurvávit se homo,

et humiliátus est vir:

ne dimíttas eis.

{v}10{/v}Ingrédere in petram, abscóndere in púlvere

a fácie timóris Dómini et a glória maiestátis eius.

{v}11{/v}Oculi sublímes hóminis humiliabúntur,

et incurvábitur altitúdo virórum;

exaltábitur autem Dóminus solus in die illa.

{v}12{/v}Quia dies Dómini exercítuum

super omnem supérbum et excélsum

et super omnem arrogántem, et humiliábitur;

{v}13{/v}et super omnes cedros Líbani sublímes et eréctas

et super omnes quercus Basan

{v}14{/v}et super omnes montes excélsos

et super omnes colles elevátos

{v}15{/v}et super omnem turrim excélsam

et super omnem murum munítum

{v}16{/v}et super omnes naves Tharsis

et super ómnia navígia pulchra.

{v}17{/v}Et incurvábitur sublímitas hóminum,

et humiliábitur altitúdo virórum;

et elevábitur Dóminus solus in die illa,

{v}18{/v}et idóla pénitus conteréntur.

{v}19{/v}Et introíbunt in spelúncas petrárum

et in vorágines terræ

a fácie formídinis Dómini et a glória maiestátis eius,

cum surréxerit percútere terram.

{v}20{/v}In die illa proíciet homo idóla sua argéntea et simulácra sua áurea, quæ fécerat sibi, ut adoráret, ad talpas et vespertiliónes. {v}21{/v}Et ingrediétur scissúras petrárum et cavérnas saxórum a fácie formídinis Dómini et a glória maiestátis eius, cum surréxerit percútere terram. {v}22{/v}Quiéscite ergo ab hómine, cuius spíritus in náribus eius. Quanti enim æstimábitur ipse?

{v}4,2{/v}In die illa erit germen Dómini

in splendórem et glóriam

et fructus terræ sublímis et exsultátio

his, qui salváti fúerint de Israel.

{v}3{/v}Et erit: omnis qui relíctus fúerit in Sion

et resíduus in Ierúsalem, sanctus vocábitur,

omnis, qui scriptus est ad vitam in Ierúsalem.

{v}4{/v}Cum ablúerit Dóminus sordem filiárum Sion

et sánguinem Ierúsalem láverit de médio eius

spíritu iudícii et spíritu ardóris,

{v}5{/v}et creábit Dóminus super omnem locum montis Sion

et super cœtum eius

nubem per diem

et fumum et splendórem ignis flammántis in nocte:

super omnem enim glóriam protéctio,

{v}6{/v}et tabernáculum erit in umbráculum diéi ab æstu

et in securitátem et absconsiónem

a túrbine et a plúvia.

RESPONSORIUM

{r}Is 2, 11{/r}; {r}Mt 24, 30{/r}

Oculi sublímes hóminis humiliabúntur et incurvábitur altitúdo virórum: {*} Et exaltábitur Dóminus solus in die illa.

Vidébunt Fílium hóminis veniéntem in núbibus cæli cum virtúte et glória multa. {*} Et exaltábitur Dóminus solus in die illa.

Ex Oratiónibus sancti Gregórii Nazianzéni epíscopi

(Or. 45, 9. 22. 26. 28: PG 36, 634-635. 654. 658-659. 662)

O admirabile commercium

Ipse Dei Fílius, ille sǽculis antíquior, ille invisíbilis, ille incomprehensíbilis, ille incorpóreus, illud ex princípio princípium, illud ex lúmine lumen, ille fons vitæ et immortalitátis, ille archétypi expréssio, illud immótum sigíllum, illa per ómnia símilis imágo, ille Patris términus et rátio, ille, inquam, ad imáginem suam se confert, carnémque carnis causa gerit, et cum intellectuáli ánima propter ánimam meam iúngitur, ut símile per símile repúrget, atque humána ómnia, excépto peccáto, súscipit; concéptus quidem ex Vírgine, ánimo et carne a Spíritu præpurgáta (nam et generatiónem honóre áffici, et virginitátem præférri oportébat); progréssus autem Deus cum assúmpta humanitáte, unum ex duóbus inter se contráriis, carne nimírum et spíritu, quorum álterum deitátem dedit, álterum accépit.

Qui álios ditat, pauper effícitur; carnis enim meæ paupertátem subit, ut ego deitátis ipsíus opes cónsequar. Qui plenus est, exinanítur; sua enim glória ad breve tempus exinanítur, ut plenitúdinis ipsíus ego párticeps effíciar.

Quænam hæ bonitátis divítiæ? Quodnam erga me mystérium? Divínam imáginem accépi, nec custodívi. Ille meam carnem áccipit, ut et imágini salútem, et carni immortalitátem áfferat; secúndum consórtium nobíscum init, et quidem prióri longe admirabílius.

Per humanitátem a Deo assúmptam, hómini sanctitátem afférri oportébat; ut, tyránno per vim superáto, nos liberáret, atque ad se per mediatórem Fílium redúceret, hoc, ad Patris honórem, cui in ómnibus rebus cédere perspícitur, dispensántem.

Ad ovem errántem bonus ille Pastor evénit, ánimam suam pro óvibus ponens, ad montes et colles, in quibus sacrificábat; et errántem invénit, et invéntam, iísdem úmeris, quibus et crucis lignum, sústulit, et accéptam ad supérnam vitam redúxit.

Lucérnam prǽviam lux illa claríssima séquitur, et vocem Verbum, et prónubum Sponsus, Dómino pópulum exímium comparántem, atque ad Spíritum per aquam præpurgántem.

Opus habúimus Deo, qui carnem accíperet ac morerétur, ut vivámus. Commórtui sumus, ut purgémur; simul resurréximus, quóniam simul mórtui sumus; simul glorificáti sumus, quóniam simul resurréximus.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Gal 4, 4-5{/r}; {r}Eph 2, 4{/r}; {r}Rom 8, 3{/r}

Ecce iam venit plenitúdo témporis, in quo misit Deus Fílium suum in terras, natum de Vírgine, factum sub lege: {*} Ut eos, qui sub lege erant, redímeret.

Propter nímiam caritátem suam, qua diléxit nos Deus, Fílium suum misit in similitúdine carnis peccáti. {*} Ut eos, qui sub lege erant, redímeret.

FERIA QUARTA

Dómine Deus noster, convérte nos.

Et osténde fáciem tuam, et salvi érimus.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}5, 1-7{/r}

Contra vineam Domini

{v}1{/v}Cantábo dilécto meo

cánticum amíci mei de vínea sua:

Vínea facta est dilécto meo

in colle pingui;

{v}2{/v}et sæpívit eam

et lápides elégit ex illa

et plantávit in ea vites eléctas

et ædificávit turrim in médio eius

et tórcular exstrúxit in ea;

et exspectávit, ut fáceret uvas,

et fecit labrúscas.

{v}3{/v}Nunc ergo, habitátor Ierúsalem

et vir Iudæ,

iudicáte inter me et víneam meam.

{v}4{/v}Quid est quod débui ultra fácere víneæ meæ,

et non feci ei?

Cur exspectávi, ut fáceret uvas,

et fecit labrúscas?

{v}5{/v}Et nunc osténdam vobis

quid ego fáciam víneæ meæ:

áuferam sæpem eius,

et erit in direptiónem;

díruam macériam eius,

et erit in conculcatiónem.

{v}6{/v}Et ponam eam desértam:

non putábitur et non fodiétur,

et ascéndent vepres et spinæ;

et núbibus mandábo, ne pluant super eam imbrem.

{v}7{/v}Vínea enim Dómini exercítuum domus Israel est,

et vir Iudæ germen eius delectábile;

et exspectávi, ut fáceret iudícium, et ecce iníquitas,

et iustítiam, et ecce nequítia.

RESPONSORIUM

{r}Ps 80, 14. 15. 3. 16. 15{/r}

Exterminávit víneam tuam aper de silva et singuláris ferus depástus est eam; vide, Dómine, et éxcita poténtiam tuam, {*} prótege eam quam plantávit déxtera tua.

Dómine Deus virtútum, réspice de cælo et vide et vísita víneam istam. {*} Prótege eam quam plantávit déxtera tua.

Ex Sermónibus sancti Bernárdi abbátis

(Sermo 5 in Adventu Domini, 1-3: Opera omnia, Edit. cisterc. 4 [1966], 188-190)

Veniet in nos Verbum Dei

Tríplicem Dómini advéntum nóvimus. Tértius quidam advéntus est médius inter illos. Illi enim duo manifésti sunt, sed non iste. In prióre quidem in terris visus et cum homínibus conversátus est, quando, sicut ipse testátur, et vidérunt, et odérunt. In posterióre vero vidébit omnis caro salutáre Dei nostri, et vidébunt in quem transfixérunt. Médius occúltus est, in quo soli eum in seípsis vident elécti, et salvæ fiunt ánimæ eórum. In primo ergo venit in carne et infirmitáte, in hoc médio in spíritu et virtúte, in último in glória et maiestáte.

Adventus síquidem iste médius, via quædam est per quam a primo veniátur ad últimum: in primo Christus fuit redémptio nostra, in último apparébit vita nostra, in isto réquies est et consolátio nostra.

Sed ne cui forte inventítia videántur quæ de hoc advéntu médio dícimus, ipsum audíte: Si quis díligit me, inquit, sermónes meos servábit, et Pater meus díliget eum, et ad eum veniémus. Legi enim álibi: Qui timet Deum, fáciet bona; sed plus áliquid dictum séntio de diligénte, quia sermónes servábit. Ubi ergo servándi sunt? Haud dúbium quin in corde, sicut ait Prophéta: In corde meo abscóndi elóquia tua, ut non peccem tibi.

Hoc modo custódi verbum Dei: Beáti enim qui custódiunt illud. Ergo traiciátur in víscera quædam ánimæ tuæ; tránseat in affectiónes tuas et in mores tuos. Cómede bonum, et delectábitur in crassitúdine ánima tua. Ne obliviscáris comédere panem tuum, ne exaréscat cor tuum, sed ádipe et pinguédine repleátur ánima tua.

Si sic verbum Dei serváveris, haud dúbium quin ab eo servéris. Véniet enim ad te Fílius cum Patre, véniet Prophéta magnus, qui renovábit Ierúsalem et ille nova facit ómnia. Hoc enim fáciet hic advéntus, ut, sicut portávimus imáginem terréni, sic portémus et imáginem cæléstis. Sicut fuit vetus Adam effúsus per totum hóminem, et totum occupávit, ita modo totum obtíneat Christus, qui totum creávit, totum redémit, totum et glorificábit.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Ps 29, 11{/r}; {r}Is 40, 10{/r}

Ecce Dóminus véniet cum splendóre descéndens, et virtus eius cum eo: {*} Visitáre pópulum suum in pace, et constitúere super eum vitam sempitérnam.

Ecce Dóminus noster cum virtúte véniet. {*} Visitáre pópulum suum in pace, et constitúere super eum vitam sempitérnam.

FERIA QUINTA

Audíte verbum Dómini, gentes.

Et annuntiáte illud in fínibus terræ.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}16, 1-5; 17, 4-8{/r}

Sion refugium Moabitarum. Conversio Ephraim

{v}16,1{/v}Emíttite agnum dominatóri terræ,

de Petra desérti ad montem fíliæ Sion.

{v}2{/v}Et erit: sicut avis fúgiens

et pulli de nido avolántes,

sic erunt fíliæ Moab

ad vada Arnon.

{v}3{/v}Affer consílium, fac iudícium;

pone quasi noctem umbram tuam in merídie,

abscónde fugiéntes et vagos ne prodas.

{v}4{/v}Hábitent apud te prófugi Moab;

esto latíbulum eórum a fácie vastatóris;

finítus est enim exáctor,

consummáta est devastátio,

defécit calcátor a terra.

{v}5{/v}Et firmábitur in misericórdia sólium;

et sedébit super illud in veritáte,

in tabernáculo David, iúdicans et quǽrens iudícium

et velóciter reddens, quod iustum est.

{v}17,4{/v}Et erit in die illa: attenuábitur glória Iacob

et pinguédo carnis eius marcéscet;

{v}5{/v}et erit, sicut cum messor árripit culmos,

et brácchium eius spicas legit;

et erit, sicut cum quis quærit spicas in valle Ráphaim.

{v}6{/v}Et relinquétur in eo racémus,

et sicut cum excútitur ólea:

duæ vel tres olívæ in summitáte rami,

sive quáttuor aut quinque in cacumínibus árboris fructíferæ,

dicit Dóminus Deus Israel.

{v}7{/v}In die illa atténdet homo ad factórem suum,

et óculi eius ad Sanctum Israel respícient;

{v}8{/v}et non atténdet ad altária,

quæ fecérunt manus eius,

et quæ operáti sunt dígiti eius;

non respíciet lucos et thymiatéria.

RESPONSORIUM

{r}Ier 33, 15. 16{/r}; {r}Is 16, 5{/r}

Germináre fáciam David germen iustítiæ et fáciet iudícium et iustítiam in terra: {*} Et hoc est nomen quod vocábunt eum, Dóminus iustítia nostra.

Firmábitur in misericórdia sólium, et sedébit super illud in veritáte, iúdicans et quǽrens iudícium. {*} Et hoc est nomen quod vocábunt eum, Dóminus iustítia nostra.

Ex Commentário sancti Ephræm diáconi in Diatéssaron

(Cap. 18, 15-17: SCh 121, 325-328)

Vigilate: iterum venturus est

Ut discípulos impedíret, ne eum de moménto advéntus sui interrogárent, Christus dixit: De illa hora nemo scit, neque ángeli neque Fílius. Non est vestrum nosse témpora vel moménta. Abscóndit illa ut vigilémus et quivis nostrum exístimet illud sua ætáte eventúrum esse. Si enim revelásset quo témpore ventúrus esset, advéntus eius insúlsus factus esset, nec ámplius desiderarétur a géntibus et sǽculis in quibus revelábitur. Dixit se ventúrum esse, sed non dixit quando ventúrus esset, et ita omnes generatiónes et sǽcula ardénter eum exspéctant.

Quamvis enim Dóminus signa advéntus sui constitúerit, nequáquam tamen eórum términus plane intellégitur; nam hæc signa multíplici mutatióne venérunt et transiérunt, immo et adhuc perstant. Extrémus enim eius advéntus prióri símilis est.

Nam quemádmodum iusti et prophétæ eum exspectavérunt, putántes eum ipsórum diébus se revelatúrum, ita étiam hódie quisque fidélium suo témpore eum suscípere desíderat, quia diem advéntus sui non maniféstum fecit: idque máxime hanc ob causam, ne quis illum, cuius potestáti et domínio númeri et témpora súbdita sunt, fato et horæ subiéctum exístimet. Quod ipse definívit, quómodo id esset ei abscónditum qui signa advéntus sui descrípsit? Itaque his verbis signa sua honorávit, ut ex illo die in pósterum omnes generatiónes et sǽcula existimárent eius advéntum ipsórum témpore futúrum esse.

Vigiláte, quia, quando corpus dormit, natúra nostri dominátur et non ex nostra voluntáte, sed iuxta impúlsum natúræ opus vi perfícitur. Et quando ánimæ gravis sopor dominátur, puta pusillanímitas aut tristítia, inimícus dominátur eius et per eam id facit quod illa non vult. Natúræ dominátur vis, ánimæ vero inimícus.

Vigilántiam ergo, quam Dóminus mandávit, utríque parti hóminis præscrípsit: córpori, ut a somnoléntia, ánimæ, ut a torpóre et timiditáte cavéret, ut et Scriptúra ait: Evigiláte, iusti; et Exsurréxi, et adhuc sum tecum; et íterum: Ne deficiátis. ídeo habéntes administratiónem, non defícimus.

RESPONSORIUM

{r}Is 55, 3-4{/r}; {r}Act 28, 28{/r}

Fériam vobíscum pactum sempitérnum, misericórdias David fidéles: {*} Ecce testem pópulis dedi eum, ducem ac præceptórem géntibus.

Géntibus missum est hoc salutáre Dei, et ipsi áudient. {*} Ecce testem pópulis dedi eum, ducem ac præceptórem géntibus.

FERIA SEXTA

Véniat super me misericórdia tua, Dómine.

Salutáre tuum, secúndum elóquium tuum.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}19, 16-25{/r}

Conversio futura Ægyptiorum et Assyriorum

{v}16{/v}In die illa erunt Ægýpti quasi mulíeres et stupébunt et timébunt a fácie commotiónis manus Dómini exercítuum, quam ipse movébit super eam. {v}17{/v}Et erit terra Iudæ Ægýpto in pavórem: omnis, qui illíus fúerit recordátus, pavébit a fácie consílii Dómini exercítuum, quod ipse cogitávit super eam.

{v}18{/v}In die illa erunt quinque civitátes in terra Ægýpti loquéntes lingua Chánaan et iurántes per Dóminum exercítuum. Cívitas solis vocábitur una.

{v}19{/v}In die illa erit títulus Dómini in médio terræ Ægýpti, et títulus Dómino iuxta términum eius. {v}20{/v}Et erit in signum et in testimónium Dómino exercítuum in terra Ægýpti. Clamábunt enim ad Dóminum a fácie tribulántium, et mittet eis salvatórem et propugnatórem, qui líberet eos. {v}21{/v}Et cognoscétur Dóminus ab Ægýpto, et cognóscent Ægýptii Dóminum in die illa; et colent eum in hóstiis et in munéribus et vota vovébunt Dómino et solvent. {v}22{/v}Et percútiet Dóminus Ægýptum plaga et sanábit; et reverténtur ad Dóminum, et placábitur eis et sanábit eos.

{v}23{/v}In die illa erit via de Ægýpto in Assýriam; et intrábit Assýrius Ægýptum et Ægýptius in Assýriam, et sérvient Ægýptii cum Assýriis.

{v}24{/v}In die illa erit Israel tértius cum Ægýpto et Assýria; benedíctio in médio terræ, {v}25{/v}cui benedícet Dóminus exercítuum dicens: «Benedíctus pópulus meus Ægýptius, et opus mánuum meárum Assýrius, et heréditas mea Israel».

RESPONSORIUM

{r}Is 19, 21{/r}; {r}Lc 13, 29{/r}

Cognóscent Ægýptii Dóminum in die illa, {*} Et colent eum in hóstiis et in munéribus.

Et vénient ab oriénte et occidénte et aquilóne et austro, et accúmbent in regno Dei. {*} Et colent eum in hóstiis et in munéribus.

De libro «Proslógion» sancti Ansélmi epíscopi

(Cap. 1: Opera omnia, Edit. Schmitt, Seccovii, 1938, 1, 97-100)

Desiderium contemplandi Deum

Eia nunc, homúncio, fuge páululum occupatiónes tuas, abscónde te módicum a tumultuósis cogitatiónibus tuis. Abice nunc onerósas curas, et postpóne laboriósas distensiónes tuas. Vaca aliquántulum Deo, et requiésce aliquántulum in eo.

Intra in cubículum mentis tuæ; exclúde ómnia præter Deum et quæ te iuvent ad quæréndum eum, et, clauso óstio, quære eum. Dic nunc, totum cor meum, dic nunc Deo: Quæro vultum tuum; vultum tuum, Dómine, requíro.

Eia nunc ergo, tu, Dómine Deus meus, doce cor meum ubi et quómodo te quærat, ubi et quómodo te invéniat.

Dómine, si non es hic, ubi te quæram abséntem? Si autem ubíque es, cur non vídeo te præséntem? Sed certe hábitas lucem inaccessíbilem. Et ubi est lux inaccessíbilis, aut quómodo accédam ad lucem inaccessíbilem? Aut quis me ducet, et indúcet in illam, ut vídeam te in illa? Deínde, quibus signis, qua fácie te quæram? Numquam te vidi, Dómine Deus meus; non novi fáciem tuam.

Quid fáciet, altíssime Dómine, quid fáciet iste tuus longínquus exsul? Quid fáciet servus tuus ánxius amóre tui, et longe proiéctus a fácie tua? Anhélat vidére te, et nimis abest illi fácies tua. Accédere ad te desíderat, et inaccessíbilis est habitátio tua. Inveníre te cupit, et nescit locum tuum. Quǽrere te afféctat, et ignórat vultum tuum.

Dómine, Deus meus es, et Dóminus meus es, et numquam te vidi. Tu me fecísti et refecísti, et ómnia mea bona tu mihi contulísti, et nondum novi te. Dénique ad te vidéndum factus sum; et nondum feci propter quod factus sum.

Et o tu, Dómine, úsquequo? Usquequo, Dómine, obliviscéris nos, úsquequo avértes fáciem tuam a nobis? Quando respícies et exáudies nos? Quando illuminábis óculos nostros, et osténdes nobis fáciem tuam? Quando restítues te nobis?

Réspice, Dómine, exáudi, illúmina nos, osténde nobis teípsum. Restítue te nobis, ut bene sit nobis; sine quo tam male est nobis. Miseráre labóres et conátus nostros ad te, qui nihil valémus sine te.

Doce me quǽrere te, et osténde te quærénti; quia nec quǽrere te possum, nisi tu dóceas, nec inveníre, nisi te osténdas. Quæram te desiderándo, desíderem quæréndo, invéniam amándo, amem inveniéndo.

RESPONSORIUM

{r}Ps 79 (80), 19. 20; 105 (106), 4{/r}

Non discédemus a te, vivificábis nos, Dómine, et nomen tuum invocábimus: {*} Illústra fáciem tuam, et salvi érimus.

Meménto nostri, Dómine, in beneplácito pópuli tui: vísita nos in salutári tuo. {*} Illústra fáciem tuam, et salvi érimus.

SABBATO

Annúntiat Dóminus verbum suum Iacob.

Iustítias et iudícia sua Israel.

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}21, 6-12{/r}

Custos nuntiat ruinam Babylonis

{v}6{/v}Hæc enim dixit mihi Dóminus:

«Vade et pone speculatórem;

quodcúmque víderit, annúntiet.

{v}7{/v}Si víderit currum, bigam équitum,

ascensórem ásini et ascensórem caméli,

intueátur diligénter multo intúitu».

{v}8{/v}Et clamávit speculátor:

«Super spécula, Dómine,

ego sum stans iúgiter per diem,

et super custódiam meam

ego sum stans totis nóctibus.

{v}9{/v}Ecce huc venit agmen virórum,

biga équitum».

Et respóndit et dixit:

«Cécidit, cécidit Bábylon,

et ómnia sculptília deórum eius

contríta sunt in terram».

{v}10{/v}Tritúra mea et fili áreæ meæ,

quæ audívi a Dómino exercítuum, Deo Israel,

annuntiávit vobis.

{v}11{/v}Oráculum Duma.

Ad me clamat ex Seir:

«Custos, quid de nocte?

Custos, quid de nocte?».

{v}12{/v}Dixit custos:

«Venit mane, sed étiam nox;

si quǽritis, quǽrite,

revertímini, veníte».

RESPONSORIUM

{r}Ap 18, 2. 4. 5{/r}

Exclamávit Angelus in forti voce: Cécidit Bábylon magna; et audívi áliam vocem de cælo dicéntem: {*} Exíte de illa, pópulus meus, ne compartícipes sitis peccatórum eius.

Pervenérunt peccáta eius usque ad cælum, et recordátus est Dóminus iniquitátum eius. {*} Exíte de illa, pópulus meus, ne compartícipes sitis peccatórum eius.

Ex Tractátu sancti Cypriáni epíscopi et mártyris De bono patiéntiæ

(Nn. 13 et 15: CSEL 3, 406-408)

Quod non videmus, speramus

Dómini et Magístri nostri salutáre præcéptum est: Qui toleráverit usque ad finem, hic salvus erit. Et íterum: Si permanséritis in verbo meo, vere discípuli mei éritis, et cognoscétis veritátem, et véritas liberábit vos.

Tolerándum et perseverándum est, fratres dilectíssimi, ut, ad spem veritátis et libertátis admíssi, ad veritátem et libertátem ipsam perveníre possímus; quia hoc ipsum quod christiáni sumus, fídei et spei res est; ut autem spes et fides ad fructum sui possint perveníre, patiéntia opus est.

Non enim præséntem glóriam séquimur, sed futúram, secúndum quod et Paulus apóstolus monet dicens: Spe salváti sumus. Spes autem, quæ vidétur, non est spes: quod enim videt quis, quid sperat? Si autem quod non vidémus sperámus, per exspectatiónem sustinémus. Exspectátio et patiéntia necessária est, ut id quod esse cœ́pimus impleámus, et quod sperámus et crédimus, Deo repræsentánte, capiámus.

Dénique álio in loco idem Apóstolus iustos et operántes et divíni fénoris increménto cæléstes thesáuros sibi recondéntes, ut patiéntes quoque sint, ínstruit et docet, dicens: Ergo, dum tempus habémus, operémur quod bonum est ad omnes, máxime vero ad domésticos fídei. Bonum autem faciéntes non deficiámus; témpore enim suo metémus.

Admonet ne quis impátiens in operatióne defíciat, ne quis tentatiónibus aut avocátus aut victus in médio laudis et glóriæ itínere desístat, et péreant prætérita, dum quæ cœ́perant désinunt esse perfécta.

Apóstolus dénique, cum de caritáte loquerétur tolerántiam illi et patiéntiam iunxit. Cáritas, inquit, magnánima est, cáritas benígna est, cáritas non æmulátur, non inflátur, non irritátur, non cógitat malum, ómnia díligit, ómnia credit, ómnia spérat, ómnia sústinet. Osténdit inde illam perseveráre tenáciter posse, quod nóverit ómnia sustinére.

Et álio loco: Sustinéntes, inquit, ínvicem in dilectióne, satis agéntes serváre unitátem spíritus in coniunctióne pacis. Probávit nec unitátem servári posse nec pacem, nisi se ínvicem fratres mútua tolerántia fóveant, et concórdiæ vínculum patiéntia intercedénte custódiant.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Hab 2, 3{/r}; {r}Hebr 10, 37{/r}

Apparébit in finem, et non mentiétur: {*} Exspécta illum, quia véniens véniet, et non tardábit.

Adhuc módicum aliquántulum, qui ventúrus est véniet. {*} Exspécta illum, quia véniens véniet, et non tardábit.

DOMINICA II ADVENTUS

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}22, 8-23{/r}

Contra superbiam Ierusalem et Sobnæ

{v}8{/v}Revelátum est operiméntum Iudæ,

et respexísti in die illa armamentárium domus Saltus;

{v}9{/v}et scissúras civitátis David vidístis,

quia multiplicátæ sunt;

et congregástis aquas piscínæ inferióris.

{v}10{/v}Et domos Ierúsalem numerástis

et destruxístis domos

ad muniéndum murum;

{v}11{/v}et lacum fecístis inter duos muros

pro aqua piscínæ véteris;

sed non suspexístis ad eum, qui fecit hæc,

et eum, qui hæc de longe formávit non vidístis.

{v}12{/v}Et vocávit Dóminus Deus exercítuum in die illa

ad fletum et ad planctum,

ad calvítium et ad cingéndum saccum;

{v}13{/v}et ecce gáudium et lætítia

occídere boves et iuguláre pecus,

comédere carnes et bíbere vinum:

«Comedámus et bibámus,

cras enim moriémur».

{v}14{/v}Et revelátum est in áuribus meis

a Dómino exercítuum:

«Certe non dimittétur iníquitas hæc vobis, donec moriámini!»,

dicit Dóminus Deus exercítuum.

{v}15{/v}Hæc dicit Dóminus Deus exercítuum:

«Vade, ingrédere ad procuratórem istum,

ad Sobnam præpósitum palátii:

{v}16{/v}“Quid tibi hic? Aut quis tibi hic,

quia excidísti tibi hic sepúlcrum?”.

Effódiens in excélso sepúlcrum suum,

excavábat in petra tabernáculum sibi.

{v}17{/v}Ecce Dóminus veheménter proíciet te, homo,

violénter te apprehéndens,

{v}18{/v}in globum te convólvet glómerans,

quasi pilam mittet te

in terram latam et spatiósam:

ibi moriéris

et ibi erunt currus glóriæ tuæ,

ignomínia domus dómini tui.

{v}19{/v}Et expéllam te de statióne tua

et de ministério tuo depónam te.

{v}20{/v}Et erit in die illa:

vocábo servum meum Elíacim fílium Helcíæ

{v}21{/v}et índuam illum túnicam tuam

et cíngulo tuo cingam eum

et potestátem tuam dabo in manu eius;

et erit in patrem habitántibus Ierúsalem

et dómui Iudæ.

{v}22{/v}Et dabo clavem domus David

super úmerum eius;

et apériet, et non erit qui claudat;

et claudet, et non erit qui apériat.

{v}23{/v}Et figam illum paxíllum in loco secúro,

et erit in sólium glóriæ dómui patris sui».

RESPONSORIUM

{r}Ap 3, 7. 8{/r}

Hæc dicit Sanctus et Verus, qui habet clavem David: {*} Ecce dedi coram te óstium apértum, quod nemo potest cláudere.

Servásti verbum meum, et non negásti nomen meum. {*} Ecce dedi coram te óstium apértum, quod nemo potest cláudere.

Ex Commentáriis Eusébii Cæsariénsis epíscopi in Isaíam

(Cap. 40: PG 24, 366-367)

Vox clamantis in deserto

Vox clamántis in desérto, paráte viam Dómini, rectas fácite sémitas Dei nostri. Apérte declárat ea quæ in vaticínio ferúntur, non Ierosólymæ, sed in desérto gerénda esse; nempe quod futúrum sit, ut glória Dómini appáreat, et salutáre Dei in omnis carnis notítiam véniat.

Et hæc quidem secúndum históriam et ad verbum, tunc impléta sunt, cum Ioánnes Baptísta salutárem Dei advéntum prædicávit in desérto Iordánis, ubi salutáre Dei visum fuit. Nam tunc Christus eiúsque glória ómnibus innótuit, cum, ipso baptizáto, apérti sunt cæli, et Spíritus Sanctus, in colúmbæ spécie descéndens, super eo insédit, patérnaque vox deláta est, Fílio testimónium reddens, Hic est Fílius meus diléctus, ipsum audíte.

Hæc quippe dicebántur, quia Deus in desértum, a sǽculo impérvium et inaccéssum, adventúrus erat. Erant porro gentes omnes Dei cognitióne vácuæ, a quarum áditu omnes iusti Dei ac prophétæ arcebántur.

Quámobrem iubet vox illa viam paráre Dei Verbo, et ínviam asperámque complanáre, ut en advéniens Deus noster prógredi váleat. Paráte viam Dómini: ea est evangélica prædicátio nóvaque consolátio, quæ salutáre Dei in ómnium hóminum notítiam veníre exóptat.

Super montem excélsum ascénde, qui evangelízas Sion. Exálta in fortitúdine vocem tuam, qui evangelízas Ierúsalem. Hæc præmissórum senténtiæ appríme convéniunt, atque opportúne evangelistárum mentiónem fáciunt, et advéntum Dei ad hómines annúntiant, postquam de voce in desérto clamánte sermo hábitus est. Etenim prophetíam de Ioánne Baptísta evangelistárum méntio congruénter sequebátur.

Quænam ígitur hæc Sion est, nisi quæ ántea Ierúsalem vocabátur? Nam et ipsa mons erat, quod declárat Scriptúra illa quæ dicit: Mons Sion hic, in quo habitásti; et Apóstolus: Accessístis ad Sion montem. Num forte chorus apostólicus, ex prisco pópulo ex circumcisióne deléctus, hac ratióne significátur?

Hæc enim Sion et Ierúsalem est, quæ salutáre Dei accépit, quæ et ipsa monti Dei, vidélicet unigénito Verbo eius, sublímis impónitur: quam iubet, conscénso monte sublími, salutáre verbum annuntiáre. Quis autem ille est, qui evangelízat, nisi evangélicus chorus? Quid est evangelizáre? univérsis homínibus, et ante omnes, civitátibus Iuda, Christi in terram advéntum prædicáre.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Mt 11, 11. 9{/r}

Præcúrsor Dómini venit, de quo ipse testátur: {*} Nullus maior inter natos mulíerum Ioánne Baptísta.

Hic est enim prophéta, et plus quam prophéta, de quo Salvátor ait. {*} Nullus maior inter natos mulíerum Ioánne Baptísta.

FERIA SECUNDA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}24, 1-18{/r}

Manifestatio Domini in die suot

{v}1{/v}Ecce Dóminus díssipat terram et frangit eam

et contúrbat fáciem eius

et dispérgit habitatóres eius.

{v}2{/v}Et erit sicut pópulus sic sacérdos,

et sicut servus sic dóminus eius,

sicut ancílla sic dómina eius,

sicut emens sic ille, qui vendit,

sicut fenerátor sic is, qui mútuum áccipit,

sicut qui répetit, sic qui debet.

{v}3{/v}Dissipatióne dissipábitur terra

et direptióne prædábitur:

Dóminus enim locútus est verbum hoc.

{v}4{/v}Luget, languet terra,

marcéscit, languet orbis,

marcéscit altitúdo simul cum terra.

{v}5{/v}Et terra infécta est sub habitatóribus suis,

quia transgréssi sunt leges,

violavérunt mandátum,

dissipavérunt fœdus sempitérnum.

{v}6{/v}Propter hoc maledíctio vorávit terram,

et pœnas exsolvérunt habitatóres eius;

ideóque imminúti sunt cultóres eius,

et relícti sunt hómines pauci.

{v}7{/v}Luget mustum,

emárcuit vitis,

ingemíscunt omnes, qui lætabántur corde.

{v}8{/v}Cessávit gáudium tympanórum,

quiévit sónitus lætántium,

cessávit gáudium cítharæ;

{v}9{/v}cum cántico non bibent vinum,

amára erit pótio bibéntibus illam.

{v}10{/v}Attríta est cívitas inanitátis,

clausa est omnis domus, ut nemo intróeat;

{v}11{/v}clamor est super vino in platéis,

óccidit omnis lætítia,

translátum est gáudium terræ.

{v}12{/v}Relícta est in urbe solitúdo,

et in ruínam confrácta est porta;

{v}13{/v}quia hæc erunt in médio terræ,

in médio populórum,

quómodo si olívæ excutiántur,

et finíta vindémia colligántur racémi.

{v}14{/v}Hi levábunt vocem suam,

laudábunt maiestátem Dómini,

hínnient de mari.

{v}15{/v}Propter hoc in regiónibus lucis glorificáte Dóminum,

in ínsulis maris nomen Dómini Dei Israel.

{v}16{/v}A fínibus terræ laudes audívimus:

«Glória iusto».

Et dixi: «Secrétum meum mihi,

secrétum meum mihi.

Væ mihi!».

Prævaricántes prævaricáti sunt

et prævaricatióne prævaricántium prævaricáti sunt.

{v}17{/v}Formído et fóvea et láqueus super te,

habitátor terræ.

{v}18{/v}Et erit: qui fúgerit a voce formídinis,

cadet in fóveam,

et qui ascénderit de fóvea,

tenébitur láqueo,

quia cataráctæ de excélsis apértæ sunt,

et concússa sunt fundaménta terræ.

RESPONSORIUM

{r}Is 24, 14. 15{/r}; {r}Ps 96, 1{/r}

Hi levábunt vocem suam, laudábunt maiestátem Dómini. {*} In regiónibus lucis glorificáte Dóminum.

Cantáte Dómino cánticum novum, cantáte Dómino, omnis terra. {*} In regiónibus lucis glorificáte Dóminum.

Ex Tractátu sancti Ioánnis a Cruce presbýteri De ascénsu montis Carméli

(Lib. 2, cap. 22)

In Christo Deus nobis locutus est

Præcípua causa ob quam in antíqua lege lícitæ erant quæ fiébant Deo interrogatiónes, et cur necessárium erat ut prophétæ et sacerdótes visiónes ac revelatiónes a Deo requírerent, hæc erat, quia nondum tunc témporis ádeo fundáta erat fides, neque lex evangélica stabilíta; unde necessárium erat ut a Deo de rebus sciscitaréntur, et ut Deus modo verbis, modo visiónibus et revelatiónibus, tum figúris et similitudínibus, tum dénique multis áliis significatiónum modis eis loquerétur. Omne enim illud quod respondébat, loquebátur et revelábat, nostræ sacræ fídei mystéria erant, vel certe res ad eam spectántes vel ad eam diréctæ.

At nunc quando fides in Christum est fundáta, et lex evangélica in statu grátiæ promulgáta, non necésse est eum illo modo interrogáre, nec est cur ipse sicut tunc loquátur. Dando quippe nobis, sicut dedit, Fílium suum, qui est únicum solúmque ipsíus Verbum, ómnia nobis simul unáque vice hoc suo único Verbo locútus est et revelávit, neque illi quidquam dicéndum manet.

Et hic est genuínus auctoritátis illíus sensus, qua nítitur sanctus Paulus persuadére Hebrǽis, ut a prióribus illis antíquæ legis Móysis cum Deo agéndi tractandíque modis abscédant, et óculos ad Christum solum convértant, dicens: Multifáriam multísque modis olim Deus loquens pátribus in prophétis, novíssime diébus istis locútus est nobis in Fílio. Quibus verbis docet Apóstolus tot tántaque dixísse Deum per hoc suum Verbum, ut nihil iam ámplius optándum supérsit; id enim quod ántea per partes loquebátur prophétis, iam nobis totum in ipso dixit, ipsum nobis totum dando, id est, Fílium suum.

Quámobrem ille qui nunc vellet áliquid a Deo sciscitári, vel visiónem áliquam aut revelatiónem ab eo postuláre, viderétur iniúriam Deo inférre, non defigéndo omníno suos óculos in Christum, vel áliam rem aut novitátem extra illum requiréndo.

Posset enim illi Deus hoc modo respondére: Hic est Fílius meus diléctus, in quo mihi bene complácui; ipsum audíte. Iam ómnia locútus sum per Verbum meum: ad illum solum tuos cónice óculos; in ipso síquidem univérsa iam tibi dixi cúnctaque revelávi; immo multo plura in eo repéries quam desideráre aut pétere possis.

Iam ego una cum Sancto meo Spíritu in illum descéndi in monte Thabor, dixíque: Hic est Fílius meus diléctus in quo mihi complácui; ipsum audíte. Non est cur novos doctrínæ ac responsiónum modos requíras; si enim loquébar ántea, id erat Christum promitténdo; si vero áliquid sciscitabántur ex me, dirigebántur interrogatiónes illæ ad postulándum et sperándum Christum, in quo univérsa bona repertúri erant, quemádmodum nunc omnis evangelistárum apostolorúmque doctrína hoc declárat.

RESPONSORIUM

{r}Mic 4, 2{/r}; {r}Io 4, 25{/r}

Properábunt gentes multæ, et dicent: Veníte, ascendámus ad montem Dómini. {*} Et docébit nos de viis suis, et íbimus in sémitis eius.

Messías venit, qui dícitur Christus; cum vénerit ille, nobis annuntiábit ómnia. {*} Et docébit nos de viis suis, et íbimus in sémitis eius.

FERIA TERTIA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}24, 19 – 25, 5{/r}

Regnum Dei. Gratiarum actio

In illa die:

{v}24,19{/v}Confractióne confrácta est terra,

contritióne contríta est terra,

commotióne commóta est terra,

{v}20{/v}agitatióne agitábitur terra sicut ébrius

et fluctuábit quasi tabernáculum;

et gravis erit super eam iníquitas eius

et córruet et non adíciet ut resúrgat.

{v}21{/v}Et erit in die illa:

visitábit Dóminus super milítiam cæli in excélso

et super reges terræ super terram;

{v}22{/v}et congregabúntur et vinciéntur in lacu

et claudéntur in cárcere;

et post multos dies visitabúntur.

{v}23{/v}Et erubéscet luna et confundétur sol,

quia regnávit Dóminus exercítuum

in monte Sion et in Ierúsalem

et in conspéctu senum suórum glorificábitur.

{v}25,1{/v}Dómine, Deus meus es tu;

exaltábo te, confitébor nómini tuo,

quóniam fecísti mirabília,

cogitatiónes antíquas, fidéles, veráces.

{v}2{/v}Quia posuísti civitátem in túmulum,

urbem munítam in ruínam:

arx superbórum non ámplius est cívitas,

in sempitérnum non reædificábitur.

{v}3{/v}Super hoc glorificábit te pópulus fortis,

cívitas géntium robustárum timébit te;

{v}4{/v}quia factus es fortitúdo páuperi,

fortitúdo egéno in tribulatióne sua,

protéctio a túrbine,

umbráculum ab æstu:

spíritus enim robustórum

quasi imber hiemális.

{v}5{/v}Sicut æstus in árida

tumúltum superbórum humiliábis;

sicut æstus in umbra nubis

cánticum fórtium réprimes.

RESPONSORIUM

{r}Is 25, 1. 4{/r}

Dómine, Deus meus es tu; exaltábo te et confitébor nómini tuo, {*} Quóniam fecísti mirabília.

Factus es fortitúdo páuperi, fortitúdo egéno in tribulatióne sua. {*} Quóniam fecísti mirabília.

Ex Constitutióne dogmática Lumen géntium Concílii Vaticáni secúndi de Ecclésia

(N. {r:LG}48{/r})

De indole eschatologica Ecclesiæ peregrinantis

Ecclésia, ad quam in Christo Iesu vocámur omnes, et in qua per grátiam Dei sanctitátem acquírimus, nónnisi in glória cælésti consummábitur, quando advéniet tempus restitutiónis ómnium, atque cum génere humáno univérsus quoque mundus, qui íntime cum hómine coniúngitur, et per eum ad finem suum accédit, perfécte in Christo instaurábitur.

Christus quidem exaltátus a terra omnes traxit ad seípsum; resúrgens ex mórtuis Spíritum suum vivificántem in discípulos immísit, et per eum Corpus suum quod est Ecclésia, ut universále salútis sacramentúm constítuit; sedens ad déxteram Patris contínuo operátur in mundo, ut hómines ad Ecclésiam perdúcat arctiúsque per eam sibi coniúngat ac próprio Córpore et Sánguine illos nutriéndo gloriósæ vitæ suæ fáciat esse partícipes.

Restitútio ergo, quam promíssam exspectámus iam incépit in Christo, provéhitur in missióne Spíritus Sancti, et per eum pergit in Ecclésia, in qua per fidem de sensu quoque vitæ nostræ temporális edocémur, dum opus a Patre nobis in mundo commíssum cum spe futurórum bonórum ad finem perdúcimus et salútem nostram operámur.

Iam ergo fines sæculórum ad nos pervenérunt et renovátio mundi irrevocabíliter est constitúta, atque in hoc sǽculo reáli quodam modo anticipátur: étenim Ecclésia iam in terris vera sanctitáte licet imperfécta insignítur.

Donec tamen fúerint novi cæli et nova terra, in quibus iustítia hábitat, Ecclésia peregrínans, in suis sacraméntis et institutiónibus, quæ ad hoc ævum pértinent, portat figúram huius sǽculi, quæ prǽterit, et ipsa inter creatúras degit, quæ ingemíscunt et partúriunt usque adhuc et exspéctant revelatiónem filiórum Dei.

RESPONSORIUM

{r}Phil 3, 20b-21{/r}; cf. {r}Tit 2, 12-13{/r}

Salvatórem exspectámus Dóminum Iesum Christum: {*} Qui transfigurábit corpus humilitátis nostræ confórme fíeri córpori glóriæ suæ.

Sóbrie et iuste et pie vivámus in hoc sǽculo exspectántes beátam spem et advéntum glóriæ magni Dei. {*} Qui transfigurábit corpus humilitátis nostræ confórme fíeri córpori glóriæ suæ.

FERIA QUARTA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}25, 6 – 26, 6{/r}

Convivium Dei. Canticum redemptorum

{v}25,6{/v}Fáciet Dóminus exercítuum

ómnibus pópulis in monte hoc

convívium pínguium,

convívium vini meri,

pínguium medullatórum,

vini deliquáti.

{v}7{/v}Et præcipitábit in monte isto

fáciem vínculi colligáti super omnes pópulos

et telam, quam ordítus est super omnes natiónes.

{v}8{/v}Præcipitábit mortem in sempitérnum

et abstérget Dóminus Deus lácrimam ab omni fácie

et oppróbrium pópuli sui áuferet de univérsa terra,

quia Dóminus locútus est.

{v}9{/v}Et dicétur in die illa: «Ecce Deus noster iste,

exspectávimus eum ut salváret nos;

iste Dóminus, sustinúimus eum:

exsultábimus et lætábimur in salutári eius.

{v}10{/v}Quia requiéscet manus Dómini in monte isto».

Et triturábitur Moab in loco suo,

sícuti terúntur páleæ in sterquilínio;

{v}11{/v}et exténdet manus suas in médio eius,

sicut exténdit natans ad natándum;

et humiliábitur supérbia eius

cum allisióne mánuum eius.

{v}12{/v}Et firmum muniméntum murórum tuórum evértit,

deiécit, prostrávit in terram usque ad púlverem.

{v}26,1{/v}In die illa cantábitur cánticum istud

in terra Iudæ:

«Urbs fortis nobis in salútem;

pósuit muros et antemurále.

{v}2{/v}Aperíte portas, et ingrediátur gens iusta,

quæ servat fidem.

{v}3{/v}Propósitum eius est firmum;

servábis pacem,

quia in te sperávit.

{v}4{/v}Speráte in Dómino in sǽculis ætérnis,

Dóminus est petra ætérna.

{v}5{/v}Quia evértit habitántes in excélso,

civitátem sublímem humiliábit;

humiliábit eam usque ad terram,

détrahet eam usque ad púlverem.

{v}6{/v}Conculcábit eam pes, pedes páuperis,

gressus egenórum».

RESPONSORIUM

{r}Ap 21, 3{/r}; {r}Is 25, 8{/r}

Audívi vocem magnam de throno dicéntem: Ecce tabernáculum Dei cum homínibus, et habitábit cum eis: {*} Et ipsi pópuli eius erunt, et ipse Deus cum eis erit eórum Deus.

Præcipitábit Dóminus Deus mortem in sempitérnum, et abstérget lácrimam ab omni fácie. {*} Et ipsi pópuli eius erunt, et ipse Deus cum eis erit eórum Deus.

Ex Enarratiónibus sancti Augustíni epíscopi in psalmos

(In ps. 109, 1-3: CCL 40, 1601-1603)

Promissa Dei per Filium nobis præbentur

Tempus constítuit Deus promíssis suis, et tempus eis quæ promísit impléndis.

Promissiónum tempus erat témpore prophetárum usque ad Ioánnem Baptístam; ab illo autem et deínceps usque ad finem, tempus est impléndi quæ promíssa sunt.

Fidélis Deus qui se nostrum debitórem fecit, non áliquid a nobis accipiéndo, sed tanta nobis promitténdo. Parum erat promíssio, étiam scripto se tenéri vóluit, véluti fáciens nobíscum chirógraphum promissórum suórum; ut, cum ea qua promísit sólvere incíperet, in scriptúra promissórum considerarémus órdinem solvendórum. Tempus ítaque prophetíæ, prædíctio erat, ut sæpe iam díximus, promissiónum.

Promísit salútem ætérnam, et beátam vitam cum ángelis sine fine, et hereditátem immarcescíbilem glóriam sempitérnam, dulcédinem vultus sui, domum sanctificatiónis suæ in cælis, ex resurrectióne a mórtuis nullum deínceps moriéndi metum. Hoc est promíssum eius tamquam finále, quo decúrrit nostra omnis inténtio, quo cum venérimus, nihil ámplius requirámus, nihil ámplius exigámus. Sed ad illud quod erit in fine quo órdine veniátur, neque hoc tácuit promitténdo et prænuntiándo.

Promísit enim homínibus divinitátem, mortálibus immortalitátem, peccatóribus iustificatiónem, abiéctis glorificatiónem.

Verúmtamen, fratres, quia incredíbile videbátur homínibus quod promittébat Deus, ex hac mortalitáte, corruptióne, abiectióne, infirmitáte, púlvere et cínere futúros hómines æquáles ángelis Dei, non solum scriptúram cum homínibus fecit, ut créderent, sed étiam fídei suæ pósuit mediatórem, non quémlibet príncipem, aut quémlibet ángelum vel archángelum, sed únicum Fílium: ut, qua via nos perductúrus esset ad illum finem quem promísit, per eum ipsum Fílium suum et osténderet et præbéret.

Parum enim erat Deo, si Fílium suum fáceret demonstratórem viæ; eum ipsum viam fecit, ut per illum ires regéntem te, ambulántem per se.

Unicus ítaque Fílius Dei ventúrus ad hómines, assumptúrus hóminem, et per id quod sumpsit futúrus homo, moritúrus, resurrectúrus, ascensúrus in cælum, sessúrus ad déxteram Patris, et impletúrus in géntibus quæ promísit, et post impletiónem promissórum suórum in géntibus étiam hoc impletúrus ut véniat, et quod prærogávit, éxigat, discérnat vasa iræ a vasis misericórdiæ, reddat ímpiis quod minátus est, iustis quod pollícitus est.

Hoc ergo totum prophetándum fuit, prænuntiándum fuit, ventúrum commendándum fuit, ut non súbito véniens horrerétur, sed créditum exspectarétur.

RESPONSORIUM

{r}Mic 7, 19{/r}; {r}Act 10, 43{/r}

Revertétur et miserébitur nostri Deus noster; {*} Calcábit iniquitátes nostras, et proíciet in profúndum maris ómnia peccáta nostra.

Huic omnes prophétæ testimónium pérhibent, remissiónem peccatórum accípere per nomen eius omnes qui credunt in eum. {*} Calcábit iniquitátes nostras, et proíciet in profúndum maris ómnia peccáta nostra.

FERIA QUINTA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}26, 7-21{/r}

Canticum iustorum. Promissio resurrectionis

{v}7{/v}Sémita iusti recta est;

rectum callem iusti complánas.

{v}8{/v}Et in sémita iudiciórum tuórum, Dómine, sperávimus in te;

ad nomen tuum et ad memoriále tuum desidérium ánimæ.

{v}9{/v}Anima mea desíderat te in nocte,

sed et spíritu meo in præcórdiis meis te quæro.

Cum resplendúerint iudícia tua in terra,

iustítiam discent habitatóres orbis.

{v}10{/v}Fit misericórdia ímpio,

non discet iustítiam;

in terra probitátis iníque gerit

et non videt maiestátem Dómini.

{v}11{/v}Dómine, exaltáta est manus tua, et non vídent;

vídeant confúsi zelum tuum in pópulum,

et ignis hóstium tuórum devorábit eos.

{v}12{/v}Dómine, dabis pacem nobis;

ómnia enim ópera nostra operátus es nobis.

{v}13{/v}Dómine Deus noster, possedérunt nos dómini absque te;

tantum in te recordémur nóminis tui.

{v}14{/v}Mórtui non revivíscent,

defúncti non resúrgent;

proptérea visitásti et contrivísti eos

et perdidísti omnem memóriam eórum.

{v}15{/v}Auxísti germen, Dómine,

auxísti gentem, glorificátus es;

elongásti omnes términos terræ.

{v}16{/v}Dómine, in angústia quæsiérunt te,

fudérunt incantatiónem, castigátio tua in eis.

{v}17{/v}Sicut quæ cóncipit, cum appropinquáverit ad partum

dolens clamat in dolóribus suis,

sic facti sumus a fácie tua, Dómine.

{v}18{/v}Concépimus et parturívimus,

quasi pepérimus ventum.

Salútes non fécimus in terra,

ídeo non nati sunt habitatóres terræ.

{v}19{/v}Revivíscent mórtui tui, interfécti mei resúrgent.

Expergiscímini et laudáte, qui habitátis in púlvere,

quia ros lucis ros tuus,

et terra defúnctos suos edet in lucem.

{v}20{/v}Vade, pópulus meus, intra in cubícula tua,

claude óstia tua super te,

abscóndere módicum ad moméntum,

donec pertránseat indignátio.

{v}21{/v}Ecce enim Dóminus egrediétur de loco suo,

ut vísitet iniquitátem habitatóris terræ contra eum;

et revelábit terra sánguinem suum

et non opériet ultra interféctos suos.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 26, 19{/r}; {r}Dan 12, 2{/r}

Exspergiscímini et laudáte, qui habitátis in púlvere, {*} Quia ros lucis, ros Dómini.

Multi de his qui dórmiunt in terra púlveris evigilábunt. {*} Quia ros lucis, ros Dómini.

Ex Sermónibus sancti Petri Chrysólogi epíscopi

(Sermo 147: PL 52, 594-595)

Amor cupit videre Deum

Videns Deus mundum, labefactári timóre, contínuo agit ut cum amóre révocet, invítet grátia, caritáte téneat et constríngat afféctu.

Hinc est quod inveterátam malis terram ábluit ulciscénte dilúvio, et Noe novi sǽculi vocat paréntem, blando sermóne compéllit, dat familiárem fidúciam, pie de præséntibus ínstruit, consolátur per grátiam de futúris; et iam non iussit, sed participáto labóre una in arca claudit totíus sǽculi partum, ut societátis amor timórem servitútis auférret, et servarétur amóre commúni quod fúerat commúni labóre salvátum.

Hinc est quod Abraham vocat de géntibus, auget nómine, patrem fídei facit, comitátur via, inter éxteros servat, ditat rebus, honórat triúmphis, promíssis oppígnorat, éripit iniúriis, hospitalitáte blandítur, miríficat gérmine desperáto: ut tot replétus bonis, tanta divínæ illéctus dulcédine caritátis, Deum dilígere dísceret, non timére; amándo cólere non pavéndo.

Hinc est quod Iacob fugiéntem solátur in somnis, redeúntem pro certámine próvocat, luctatóris constríngit ampléxu; ut amáret patrem certáminis non timéret.

Hinc est quod Móysen pátria voce vocat, patérna allóquitur caritáte, ut sit plebis suæ liberátor, invítat.

Sed per hæc quæ memorávimus, ubi humána corda flamma divínæ caritátis accéndit, et humánis sénsibus amóris Dei tota se fundit ebríetas, sáucia mente cœpérunt Deum carnálibus velle óculis intuéri.

Deum, quem mundus non capit, angústus quómodo cápere póterat humánus aspéctus? Quid erit quid débeat, quid possit, non réspicit ius amóris. Amor ignórat iudícium, ratióne caret, modum nescit. Amor non áccipit de impossibilitáte solácium, non récipit de difficultáte remédium.

Amor, nisi ad desideráta perváserit, necat amántem; et ídeo vadit quo dúcitur, non quo débeat. Amor parit desidérium, gliscit ardóre, ardóre ad inconcéssa perténdit. Et quid plura?

Amor quod amat non potest non vidére: hinc est quod omnes sancti ómnia quæ merúerant parva duxérunt, si Dóminum non vidérent.

Hinc est quod amor qui cupit vidére Deum, etsi non habet iudícium, habet tamen stúdium pietátis.

Hinc est quod Móyses audet dícere: Si invéni grátiam coram te, osténde mihi fáciem tuam.

Hinc est quod álius dicit: Osténde fáciem tuam. Dénique et ipsi gentíles ob hoc simulácra finxérunt, ut in ipsis erróribus óculis cérnerent quod colébant.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 66, 13{/r}; {r}1 Reg 11, 36{/r}; {r}Is 66, 14; 46, 13{/r}

Sicut mater consolátur fílios suos, ita consolábor vos, dicit Dóminus: et de Ierúsalem civitáte, quam elégi, véniet vobis auxílium: {*} Et vidébitis, et gaudébit cor vestrum.

Dabo in Sion salútem, et in Ierúsalem glóriam meam. {*} Et vidébitis, et gaudébit cor vestrum.

FERIA SEXTA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}27, 1-13{/r}

Vinea Domini iterum culta

{v}1{/v}In die illa visitábit Dóminus

in gládio suo duro et forti et grandi

super Levíathan serpéntem fugácem

et super Levíathan serpéntem tortuósum

et occídet dracónem, qui in mari est.

{v}2{/v}In die illa vínea erit iucúnda;

cantáte ei.

{v}3{/v}Ego Dóminus, qui servo eam;

per síngula moménta irrigábo eam.

Ne forte visitétur contra eam,

nocte et die servo eam.

{v}4{/v}Indignátio non est mihi.

Quis dabit mihi spinam et veprem?

In prœ́lio grádiar super eam,

succéndam eam páriter,

{v}5{/v}nisi forte protectiónem meam apprehéndat,

fáciat pacem mecum,

pacem fáciat mecum.

{v}6{/v}Diébus futúris radíces mittet Iacob,

florébit et germinábit Israel,

et implébunt fáciem orbis frúctibus.

{v}7{/v}Numquid iuxta plagam percutiéntis eum percússit eum?

Aut, sicut occidúntur occísi eius, occísus est?

{v}8{/v}In mensúra punit eum deíciens eum,

impéllit in spíritu suo duro témpore, quo spirat eurus.

{v}9{/v}Idcírco super hoc dimittétur iníquitas Iacob,

et hic erit omnis fructus ablatiónis peccáti eius:

ut scílicet ponat omnes lápides altáris

sicut lápides calcis comminútos,

ne exstent luci et thymiatéria.

{v}10{/v}Cívitas enim muníta desoláta est,

habitáculum derelíctum et dimíssum quasi desértum;

ibi pascétur vítulus et ibi accubábit

et consúmet arbústa eius.

{v}11{/v}In siccitáte frondes illíus conteréntur;

mulíeres vénient et combúrent eas.

Ipse enim non est pópulus sápiens,

proptérea non miserébitur eius, qui fecit eum,

et qui formávit eum, non parcet ei.

{v}12{/v}Et erit: in die illa percútiet spicas Dóminus

a Flúmine usque ad torréntem Ægýpti;

et vos congregabímini

unus et unus, fílii Israel.

{v}13{/v}Et erit: in die illa clangétur in tuba magna;

et vénient, qui pérditi fúerant de terra Assyriórum,

qui eiécti erant in terra Ægýpti,

et adorábunt Dóminum

in monte sancto in Ierúsalem.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Mt 24, 31{/r}; {r}Iz 27, 13{/r}

Mittet Dóminus ángelos suos cum tuba magna: {*} Congregábunt ángeli eléctos eius a quáttuor ventis, a summis cælórum usque ad términos eórum.

Et vénient et adorábunt Dóminum in monte sancto in Ierúsalem. {*} Congregábunt ángeli eléctos eius a quáttuor ventis, a summis cælórum usque ad términos eórum.

Ex Tractátu sancti Irenǽi epíscopi Advérsus hǽreses

(Lib. 5, 19, 1; 20, 2; 21, 1: SCh 153, 248-250. 260-264)

De Eva et Maria

Maniféste in sua própria veniénte Dómino, et sua própria eum baiulánte condicióne, quæ baiulátur ab ipso, et recapitulatiónem eius quæ in ligno fuit, inobœdiéntia per eam, quæ in ligno est, obœdiéntia faciénte, et seductióne illa solúta, qua sedúcta est male illa, quæ iam viro destináta erat virgo Eva, per veritátem qua evangelizáta est bene ab Angelo iam sub viro Virgo María.

Quemádmodum enim illa per angélicum sermónem sedúcta est, ut effúgeret Deum, prævaricáta verbum eius; ita et hæc per angélicum sermónem evangelizáta est, ut portáret Deum, obœ́diens eius verbo. Et sicut illa sedúcta est ut non obœdíret Deo, sic et hæc suása est obœdíre Deo, uti vírginis Evæ Virgo María fíeret advocáta.

Omnia ergo recapítulans recapitulátus est, et advérsus inimícum nostrum bellum próvocans, et elídens eum, qui inítio in Adam captívos dúxerat nos, et calcans eius caput, quemádmodum habes in Génesi dixísse serpénti Deum: Et inimicítiam ponam inter te et inter mulíerem, et inter semen tuum et semen eius; ipse tuum observábit caput, et tu observábis eius calcáneum.

Ex eo enim, qui ex mulíere Vírgine habébat nasci secúndum similitúdinem Adam, præconabátur obsérvans caput serpéntis. Et hoc est semen, de quo ait Apóstolus in epístola quæ est ad Gálatas: Legem factórum pósitam donec veníret semen cui promíssum est.

Maniféstius autem adhuc in eádem osténdit epístola, sic dicens: Cum autem venit plenitúdo témporis, misit Deus Fílium suum, factum de mulíere. Neque enim iuste victus fuísset inimícus, nisi ex mulíere homo esset qui vicit eum. Per mulíerem enim hómini dominátus est ab inítio, semetípsum contrárium státuens hómini.

Propter hoc et Dóminus semetípsum Fílium hóminis confitétur, principálem hóminem illum, ex quo ea quæ secúndum mulíerem est plasmátio facta est, in semetípsum recapítulans: uti, quemádmodum per hóminem victum descéndit in mortem genus nostrum, sic íterum per hóminem victórem ascendámus in vitam.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Lc 1, 26. 27. 30. 31. 32{/r}

Missus est Gábriel ángelus ad Maríam Vírginem desponsátam Ioseph, núntians ei verbum; et expavéscit Virgo de lúmine. Ne tímeas, María, invenísti grátiam apud Dóminum: {*} Ecce concípies et páries, et vocábitur Altíssimi Fílius.

Dabit ei Dóminus Deus sedem David, patris eius, et regnábit in domo Iacob in ætérnum. {*} Ecce concípies et páries, et vocábitur Altíssimi Fílius.

SABBATO

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}29, 1-8{/r}

Iudicium Dei in Ierusalem

{v}1{/v}Væ Ariel, Ariel, cívitas,

quam circúmdedit David!

Addite annum ad annum,

sollemnitátes evolvántur;

{v}2{/v}et circumvallábo Ariel,

et erit mæror et mæstítia,

et erit mihi quasi Ariel.

{v}3{/v}Et circúmdabo te quasi sphæram

et iáciam contra te ággerem

et muniménta ponam in obsidiónem tuam.

{v}4{/v}Humiliáberis, de terra loquéris,

et de púlvere vix audiétur elóquium tuum,

et erit quasi pythónis de terra vox tua

et de humo elóquium tuum mussitábit.

{v}5{/v}Et erit sicut pulvis ténuis multitúdo superbórum tuórum,

et sicut pálea volans

multitúdo fórtium.

{v}6{/v}Erítque repénte conféstim,

a Dómino exercítuum visitáberis

in tonítruo et commotióne terræ,

magno fragóre, túrbine et tempestáte

et flamma ignis devorántis.

{v}7{/v}Et erit sicut sómnium visiónis noctúrnæ

multitúdo ómnium géntium, quæ dímicant contra Ariel,

et omnes, qui pugnant contra eam

et contra muniménta eius et oppressóres eius.

{v}8{/v}Et sicut sómniat esúriens, et ecce cómedit,

cum autem fúerit expergefáctus, vácua est ánima eius,

et sicut sómniat sítiens, et ecce bibit,

et postquam fúerit expergefáctus, lassus adhuc sitit,

et ánima eius vácua est,

sic erit multitúdo ómnium géntium

dimicántium contra montem Sion.

RESPONSORIUM

{r}Is 54, 4; 29, 5. 6. 7{/r}

Ierúsalem, noli timére, quia non confundéris, {*} Quando a Dómino exercítuum visitáberis.

Et erit sicut sómnium visiónis noctúrnæ multitúdo ómnium géntium, quæ dímicant contra te. {*} Quando a Dómino exercítuum visitáberis.

Ex Sermónibus beáti Isaac abbátis monastérii de Stella

(Sermo 51: PL 194, 1862-1863. 1865)

De Maria et Ecclésia

Fílius Dei primogénitus est in multis frátribus, qui, cum esset natúra únicus, grátia conciliávit sibi plures, qui cum eo sint unum. Dedit enim potestátem fílios Dei fíeri, his qui recípiunt eum.

Factus ígitur hóminis fílius, multos fecit Dei fílios. Multos ígitur conciliávit sibi, ut sua caritáte et potestáte únicus: qui, cum carnáli generatióne in seípsis sint plures, divína tamen regeneratióne cum ipso sunt unus.

Unus enim totus ac solus Christus caput et corpus: unus autem is uníus Dei in cælis, et uníus matris in terris; et multi fílii, et unus fílius. Sicut namque caput ac membra, unus fílius, et plures fílii, sic María et Ecclésia, una mater et plures; una virgo et plures.

Utraque mater, útraque virgo, útraque de eódem Spíritu sine libídine cóncipit; útraque Deo Patri sine peccáto prolem fundit. Illa absque omni peccáto córpori caput péperit; ista in ómnium peccatórum remissióne cápiti corpus édidit. Utraque Christi mater sed neutra sine áltera totum parit.

Unde in Scriptúris divínitus inspirátis, quod de vírgine matre Ecclésia universáliter, hoc de vírgine María singuláriter; et quod de vírgine matre María speciáliter, id de vírgine matre Ecclésia generáliter iure intellégitur, et cum de altérutra sermo téxitur, fere permíxtim et indifferénter de utráque senténtia intellégitur.

Unaquǽque étiam fidélis ánima, Verbi Dei sponsa, Christi mater, fília et soror, virgo et fecúnda suápte ratióne intellégitur. Dícitur ergo universáliter pro Ecclésia, et speciáliter pro María, singuláriter quoque pro fidéli ánima, ab ipsa Dei sapiéntia, quod Patris est Verbum.

Unde et séquitur: Et in hereditáte Dómini morábor. Heréditas enim Dómini, universáliter Ecclésia, speciáliter María, singuláriter quæque fidélis ánima. In tabernáculo úteri Maríæ morátus est Christus novem ménsibus; in tabernáculo fídei Ecclésiæ usque ad consummatiónem sǽculi; in cognitióne et dilectióne fidélis ánimæ in sǽcula sæculórum morábitur.

RESPONSORIUM

{r}Lev 26, 11-12{/r}; {r}2 Cor 6, 16{/r}

Ponam tabernáculum meum in médio vestri, et non abominábitur vos ánima mea: {*} Ambulábo inter vos, et ero Deus vester, vosque éritis pópulus meus.

Vos estis templum Dei vivi, sicut dicit Deus. {*} Ambulábo inter vos, et ero Deus vester, vosque éritis pópulus meus.

DOMINICA III ADVENTUS

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}29, 13-24{/r}

Iudicium Domini nuntiatur

Hæc dicit Dóminus Deus:

{v}13{/v}«Eo quod appropínquat pópulus iste ore suo

et lábiis suis gloríficat me,

cor autem eius longe est a me,

et est timor eórum erga me

velut mandátum hóminum percéptum,

{v}14{/v}ídeo ecce ego addam ut admiratiónem fáciam

pópulo huic miráculo grandi et stupéndo:

períbit sapiéntia sapiéntium eius,

et prudéntia prudéntium eius abscondétur».

{v}15{/v}Væ, qui profúnde a Dómino

consílium abscóndunt,

quorum sunt in ténebris ópera, et dicunt:

«Quis videt nos, et quis novit nos?».

{v}16{/v}Pervérsa cogitátio vestra!

Numquid quasi lutum reputábitur fígulus,

ut dicat opus factóri suo:

«Non fecísti me»;

et figméntum dicat fictóri suo:

«Non intéllegis»?

{v}17{/v}Nonne adhuc in módico et in brevi convertétur Líbanus in hortum,

et hortus in saltum reputábitur?

{v}18{/v}Et áudient in die illa surdi verba libri,

et de ténebris et calígine óculi cæcórum vidébunt.

{v}19{/v}Et addent mites in Dómino lætítiam,

et paupérrimi hóminum in Sancto Israel exsultábunt;

{v}20{/v}quóniam defécit qui prævalébat,

consummátus est illúsor,

et succísi sunt omnes, qui vigilábant super iniquitátem,

{v}21{/v}qui peccáre faciébant hómines in verbo

et arguéntem in porta supplantábant

et deiecérunt inánibus verbis iustum.

{v}22{/v}Propter hoc hæc dicit Dóminus

ad domum Iacob, qui redémit Abraham:

«Non modo confundétur Iacob,

nec modo vultus eius erubéscet;

{v}23{/v}sed cum víderit ópera mánuum meárum,

in médio sui sanctificábunt nomen meum

et sanctificábunt Sanctum Iacob

et Deum Israel pavébunt,

{v}24{/v}et scient errántes spíritu sapiéntiam

et mussitatóres discent doctrínam».

RESPONSORIUM

{r}Is 29, 18. 19{/r}; cf. {r}Mt 11, 4. 5{/r}

Audient in die illa surdi verba libri, et de ténebris et calígine óculi cæcórum vidébunt, {*} Et paupérrimi hóminum in Sancto Israel exsultábunt.

Eúntes renuntiáte Ioánni quæ audítis et vidétis: cæci vident, claudi ámbulant, surdi áudiunt, páuperes evangelizántur. {*} Et paupérrimi hóminum in Sancto Israel exsultábunt.

Ex Sermónibus sancti Augustíni epíscopi

(Sermo 293, 3: PL 38, 1328-1329)

Vox Ioannes, Verbum Christus

Vox Ioánnes, Dóminus autem in princípio erat Verbum. Ioánnes vox ad tempus, Christum Verbum in princípio ætérnum.

Tolle verbum, quid est vox? Ubi nullus est intelléctus, inánis est strépitus. Vox sine verbo aurem pulsat, cor non ædíficat.

Verúmtamen in ipso corde nostro ædificándo advertámus órdinem rerum. Si cógito quid dicam, iam verbum est in corde meo: sed loqui ad te volens, quæro quemádmodum sít étiam in corde tuo, quod iam est in meo.

Hoc quǽrens quómodo ad te pervéniat, et in corde tuo insídeat verbum quod iam est in corde meo, assúmo vocem, et assúmpta voce loquor tibi: sonus vocis ducit ad te intelléctum verbi: et cum ad te duxit sonus vocis intelléctum verbi, sonus quidem ipse pertránsit; verbum autem quod ad te sonus perdúxit, iam est in corde tuo, nec recéssit a meo.

Sonus ergo, transácto verbo ad te, nonne tibi vidétur dícere sonus ipse, Illum opórtet créscere, me autem mínui? Sonus vocis strépuit in ministérium, et ábiit, quasi dicens, Hoc gáudium meum complétum est. Verbum teneámus, verbum medúllitus concéptum non amittámus.

Vis vidére vocem transeúntem, et Verbi divinitátem manéntem? Baptísmus Ioánnis modo ubi est? Ministrávit, et ábiit. Christi nunc baptísmus frequentátur. Omnes in Christum crédimus, salútem in Christo sperámus: hoc sónuit vox.

Nam quia discérnere diffícile est a voce verbum, et ipse Ioánnes putátus est Christus. Vox verbum putáta est: sed agnóvit se vox, ne offénderet verbum. Non sum, inquit, Christus, nec Elías, nec prophéta. Respónsum est, Tu ergo quis es? Ego sum, inquit, vox clamántis in erémo, paráte viam Dómino. Vox clamántis in erémo, vox rumpéntis siléntium. Paráte viam Dómino, tamquam díceret: Ego ídeo sono, ut illum in cor introdúcam: sed quo introdúcam non dignátur veníre, nisi viam præparétis.

Quid est: Viam paráte, nisi cóngrue supplicáte? Quid est: Viam paráte, nisi humíliter cogitáte? Ab ipso accípite humilitátis exémplum. Putátur Christus, dicit se non esse quod putátur, nec ad suum fastum errórem assúmit aliénum.

Si díceret: Ego sum Christus, quam facíllime crederétur, qui, ántequam díceret, credebátur? Non dixit: agnóvit se, distínxit se, humiliávit se.

Vidit ubi habéret salútem; lucérnam se intelléxit, et ne exstinguerétur vento supérbiæ, tímuit.

RESPONSORIUM

{r}Io 3, 30; 1, 15. 27{/r}; {r}Mk 1, 8{/r}

Me opórtet mínui, illum autem créscere: qui autem post me venit, ante me factus est: {*} Cuius non sum dignus corrígiam calceamentórum sólvere.

Ego baptizávi vos aqua: ille autem baptizábit vos Spíritu Sancto. {*} Cuius non sum dignus corrígiam calceamentórum sólvere.

FERIA SECUNDA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}30, 18-26{/r}

Felicitas futura promittitur

{v}18{/v}Exspéctat Dóminus, ut misereátur vestri,

et ídeo exaltábitur parcens vobis,

quia Deus iudícii Dóminus;

beáti omnes, qui exspéctant eum.

{v}19{/v}Nam, pópule Sion, qui hábitas in Ierúsalem,

plorans nequáquam plorábis:

míserans miserébitur tui ad vocem clamóris tui;

statim ut audíerit, respondébit tibi.

{v}20{/v}Et dabit vobis Dóminus

panem angústiæ et aquam afflictiónis,

sed non ámplius avolábit a te doctor tuus;

et erunt óculi tui vidéntes præceptórem tuum,

{v}21{/v}et aures tuæ áudient verbum post tergum monéntis:

«Hæc via, ambuláte in ea»,

si declinavéritis ad déxteram vel ad sinístram.

{v}22{/v}Et contaminábis láminas sculptílium argentórum tuórum

et vestiméntum conflátilis áurei tui;

dispérges ea sicut immundítiam menstruátæ:

«Egrédere» dices ei.

{v}23{/v}Et dabit plúviam sémini tuo,

quod semináveris in terra,

et panis frugum terræ erit ubérrimus et pinguis;

pascétur pecus tuum in die illo, agnus in páscuis spatiósis,

{v}24{/v}et boves tui et ásini, qui operántur terram,

commíxtum migma cómedent

ventilátum in pala et ventilábro.

{v}25{/v}Et erunt super omnem montem excélsum

et super omnem collem elevátum

rivi curréntium aquárum

in die interfectiónis multórum,

cum cecíderint turres.

{v}26{/v}Et erit lux lunæ sicut lux solis,

et lux solis erit septemplíciter

sicut lux septem diérum

in die, qua alligáverit Dóminus vulnus pópuli sui

et percussúram plagæ eius sanáverit.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 30, 26. 18{/r}; {r}Ps 27, 14{/r}

In illa die alligábit Dóminus vulnus pópuli sui, et percussúram plagæ eius sanábit Deus iudícii: {*} Beáti omnes qui exspéctant eum.

Exspécta Dóminum, viríliter age, et confortétur cor tuum, et sústine Dóminum. {*} Beáti omnes qui exspéctant eum.

Ex Tractátu Guillélmi abbátis monastérii Sancti Theodoríci De contemplándo Deo

(Nn. 9-11: SCh 61, 90-96)

Prior ipse dilexit nos

Tu vere solus es Dóminus, cuius dominári super nos, hoc est salváre nos; nostrum vero servíre tibi nihil est áliud quam a te salvári.

Quæ est enim salus tua, o Dómine, cuius est salus, et super pópulum tuum benedíctio tua, nisi quod a te accípimus ut amémus te, vel amémur a te?

Idcírco, Dómine, Fílium déxteræ tuæ, hóminem quem confirmásti tibi, Iesum, id est Salvatórem, appellári voluísti, ipse enim salvum fáciet pópulum suum a peccátis eórum, et non est álius in quo sit salus; qui dócuit nos amáre se, cum usque ad mortem crucis prior diléxit nos, amándo et diligéndo súscitans nos ut amémus eum, qui prior usque in finem diléxit nos.

Et sic plane, sic est: amásti nos prior, ut amarémus te; non quod egéres amári a nobis, sed quia id, ad quod nos fecísti, esse non poterámus, nisi amándo te.

Ideo multifáriam multísque modis olim locútus pátribus in prophétis, novíssime diébus istis locútus es nobis in Fílio, in Verbo tuo: quo cæli firmáti sunt, et spíritu oris eius omnis virtus eórum.

Loqui tuum in Fílio tuo, non áliud fuit, quam in sole, id est in manifésto, pónere, quantum et quómodo nos amásti, qui próprio Fílio tuo non pepercísti, sed pro nobis ómnibus eum tradidísti; qui étiam diléxit nos, et trádidit semetípsum pro nobis.

Hoc est Verbum tuum ad nos, Dómine, hic omnípotens sermo: qui, dum médium siléntium, profúndum scílicet erróris, tenérent ómnia, a regálibus sédibus venit, durus errórum debellátor, dulcis amóris commendátor.

Et quicquid fecit, quicquid dixit in terra, usque ad oppróbria, usque ad sputa et álapas, usque ad crucem et sepúlcrum, non fuit nisi loqui tuum nobis in Fílio: amóre tuo próvocans, et súscitans ad te amórem nostrum.

Sciébas enim, creátor animárum, Deus, in animábus filiórum hóminum cogi non posse, sed provocári oportére afféctum istum. Simul étiam quia ubi coáctio, iam nec libértas; ubi non libértas, nec iustítia.

Voluísti ergo ut amarémus te, qui nec iuste poterámus salvári, nisi amarémus te; nec amáre te poterámus, nisi procéderet a te. Ergo, Dómine, sicut Apóstolus amóris tui dicit, et nos iam díximus, prior dilexísti nos; et prior díligis omnes dilectóres tuos.

Sed nos te dilígimus afféctu amóris a te nobis índito. Sed amor tuus bónitas tua est, summe bone et summum bonum, Spíritus Sanctus a Patre procédens et Fílio: qui ab inítio creatúræ superfértur super aquas, id est, mentes filiórum hóminum fluitántes, ómnibus se ófferens, ómnia ad se trahens, inspirándo, aspirándo, nóxia arcéndo, providéndo utília, Deum nobis et nos úniens Deo.

RESPONSORIUM

{r}Is 54, 10{/r}

Misericórdia mea non recédet a te, et fœdus pacis meæ non movébitur; {*} Univérsi fílii tui erunt discípuli Dómini, et magna erit pax fíliis tuis.

Ego Dóminus Deus tuus, docens te utília, gubérnans te in via qua ámbulas. {*} Univérsi fílii tui erunt discípuli Dómini, et magna erit pax fíliis tuis.

FERIA TERTIA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}30, 27-33; 31, 4-9{/r}

Salvatio Ierusalem de Assyriis

{v}30,27{/v}Ecce nomen Dómini venit de longínquo,

ardens furor eius et gravis eius fragor;

lábia eius repléta sunt indignatióne

et lingua eius quasi ignis dévorans.

{v}28{/v}Spíritus eius velut torrens inúndans,

usque ad collum pertíngens,

ad cribrándas gentes in cribro funésto,

et frenum dolósum in maxíllis populórum.

{v}29{/v}Cánticum erit vobis

sicut nox sanctificátæ sollemnitátis

et lætítia cordis

sicut eius, qui ad sonum tíbiæ pergit

in montem Dómini,

ad petram Israel.

{v}30{/v}Et audítam fáciet Dóminus

glóriam vocis suæ

et terrórem brácchii sui

osténdet in comminatióne furóris

et flamma ignis devorántis,

in túrbine et in imbre et in lápide grándinis.

{v}31{/v}A voce enim Dómini pavébit

Assýrius virga percússus.

{v}32{/v}Et erit omnis ictus báculi percutiéntis,

quem requiéscere fáciet Dóminus

super eum in týmpanis et cítharis,

et in bellis agitátis expugnábit eos.

{v}33{/v}Præparáta est enim ab heri Topheth,

præparáta, profúnda et dilatáta,

in pyra eius ignis et ligna multa;

flatus Dómini sicut torrens súlphuris

succéndit eam.

{v}31,4{/v}Quia hæc dicit Dóminus ad me:

«Quómodo si rugit leo et cátulus leónis

super prædam suam,

cum occúrrerit ei multitúdo pastórum,

a voce eórum non formidábit et a multitúdine eórum non pavébit,

sic descéndet Dóminus exercítuum,

ut prœliétur super montem Sion et super collem eius.

{v}5{/v}Sicut aves volántes,

sic próteget Dóminus exercítuum Ierúsalem,

prótegens et líberans,

parcens et salvans».

{v}6{/v}Convertímini ad eum, a quo pénitus recesserátis,

fílii Israel.

{v}7{/v}In die enim illa abíciet vir

idóla argéntea sua et idóla áurea sua,

quæ fecérunt vobis manus vestræ in peccátum;

{v}8{/v}et cadet Assýria in gládio non viri,

et gládius non hóminis vorábit eum,

et fúgiet a fácie gládii,

et iúvenes eius vectigáles erunt.

{v}9{/v}Et fortitúdo eius præ terróre transíbit,

et pavébunt signum príncipes eius,

dixit Dóminus, cuius ignis est in Sion

et camínus eius in Ierúsalem.

RESPONSORIUM

{r}Is 31, 4. 5; 30, 29{/r}

Descéndet Dóminus exercítuum super montem Sion: {*} Sicut aves volántes, sic próteget Dóminus Ierúsalem, parcens et salvans.

Cánticum erit vobis sicut nox sanctificátæ sollemnitátis, et lætítia cordis. {*} Sicut aves volántes, sic próteget Dóminus Ierúsalem, parcens et salvans.

E Libro De imitatióne Christi

(Lib. 2, cap. 2-3)

De humilitate et pace

Non magni pendas, quis pro te, vel contra te sit: sed hoc age et cura, ut Deus tecum sit in omni re quam facis.

Hábeas consciéntiam bonam, et Deus bene te defensábit.

Quem enim Deus adiuváre volúerit, nullíus pervérsitas nocére póterit.

Si tu scis tacére et pati, vidébis procul dúbio auxílium Dómini.

Ipse novit tempus et modum liberándi te, et ídeo te debes illi resignáre.

Dei est adiuváre, et ab omni confusióne liberáre.

Sæpe valde prodest, ad maiórem humilitátem servándam, quod deféctus nostros álii sciunt et redárguunt.

Quando homo pro deféctibus suis se humíliat, tunc facíliter álios placat, et léviter satísfacit sibi irascéntibus.

Húmilem Deus prótegit et líberat, húmilem díligit et consolátur: húmili hómini se inclínat, húmili largítur grátiam magnam, et post eius depressiónem, levat ad glóriam.

Húmili sua secréta revélat, et ad se dúlciter trahit et invítat.

Húmilis, accépta confusióne, satis bene est in pace: quia stat in Deo, et non in mundo.

Non réputes te áliquid profecísse, nisi ómnibus inferiórem te esse séntias.

Tene te primo in pace, et tunc póteris álios pacificáre.

Homo pacíficus magis prodest, quam bene doctus.

Homo passionátus étiam bonum in malum trahit, et facíliter malum credit.

Bonus pacíficus homo ómnia ad bonum convértit.

Qui bene in pace est, de nullo suspicátur. Qui autem male conténtus est et commótus, váriis suspiciónibus agitátur: nec ipse quiéscit, nec álios quiéscere permíttit.

Dicit sæpe quod dícere non debéret; et omíttit quod sibi magis fácere expedíret.

Consíderat quod álii fácere tenéntur: et néglegit quod ipse tenétur.

Habe ergo primo zelum super teípsum, et tunc iuste zeláre póteris étiam próximum tuum.

Tu bene scis facta tua excusáre et coloráre, et aliórum excusatiónes non vis recípere.

Iústius esset, ut te accusáres, et fratrem tuum excusáres.

Si portári vis, porta et álium.

RESPONSORIUM

{r}Ps 25, 9-10{/r}; {r}Zac 7, 9{/r}

Díriget Dóminus mansuétos in iudício: docébit mites vias suas. {*} Univérsæ viæ Dómini misericórdia et véritas, custodiéntibus testimónium eius.

Iudícium verum iudicáte, et misericórdiam et miseratiónes fácite unusquísque cum fratre suo. {*} Univérsæ viæ Dómini misericórdia et véritas, custodiéntibus testimónium eius.

FERIA QUARTA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}31, 1-3; 32, 1-8{/r}

Regnum iustitiæ veræ

{v}31,1{/v}Væ, qui descéndunt in Ægýptum ad auxílium,

in equis sperántes

et habéntes fidúciam super quadrígis quia multæ sunt,

et super equítibus quia præválidi nimis,

et non inténdunt in Sanctum Israel

et Dóminum non requírunt!

{v}2{/v}Tamen et ipse sápiens addúcit malum

et verba sua non retráctat;

et consúrget contra domum pessimórum

et contra auxílium operántium iniquitátem.

{v}3{/v}Ægýptius homo et non Deus,

et equi eórum caro et non spíritus;

et Dóminus inclinábit manum suam,

et córruet auxiliátor

et cadet, cui præstátur auxílium,

simúlque omnes consuméntur.

{v}32,1{/v}Ecce in iustítia regnábit rex,

et príncipes in iudício prǽerunt.

{v}2{/v}Et erit vir sicut latíbulum a vento

et refúgium a tempestáte,

sicut rivi aquárum in sitiénte terra

et umbra petræ magnæ in terra árida.

{v}3{/v}Non caligábunt óculi vidéntium,

et aures audiéntium diligénter auscultábunt,

{v}4{/v}et cor stultórum intéllegit sciéntiam,

et lingua balbórum velóciter loquétur et plane.

{v}5{/v}Non vocábitur ultra is, qui insípiens est, nóbilis,

neque frauduléntus appellábitur maior;

{v}6{/v}stultus enim fátua lóquitur

et cor eius cógitat iniquitátem,

ut perfíciat impietátem

et loquátur contra Dóminum erróres

et vácuam fáciat ánimam esuriéntem

et potum sitiénti áuferat.

{v}7{/v}Fraudulénti fraudes péssima sunt;

ipse enim cogitatiónes concínnat

ad perdéndos mites in sermóne mendáci,

étiam quando pauper iudícium víndicat.

{v}8{/v}Nóbilis vero consília nobília dat,

et ipse ad nobília assúrget.

RESPONSORIUM

{r}Is 32, 3. 4{/r}; {r}Ier 23, 5{/r}

Non caligábunt óculi vidéntium et aures audiéntium diligénter auscultábunt; {*} Et cor stultórum intélleget sciéntiam.

Suscitábo David germen iustum, et regnábit rex, et sápiens erit. {*} Et cor stultórum intélleget sciéntiam.

Ex Tractátu sancti Irenǽi epíscopi Advérsus hǽreses

(Lib. 4, 20, 4-5: SCh 100, 634-640)

Adveniente Christo, videbitur Deus ab hominibus

Unus est Deus, qui verbo et sapiéntia fecit et aptávit ómnia.

Est autem hic Verbum eius, Dóminus noster Iesus Christus, qui in novíssimis tempóribus homo in homínibus factus est, ut finem coniúngeret princípio, hoc est hóminem Deo

Et proptérea prophétæ, ab eódem Verbo prophéticum accipiéntes charísma, prædicavérunt eius secúndum carnem advéntum, per quem commíxtio et commúnio Dei et hóminis secúndum plácitum Patris facta est, ab inítio prænuntiánte Verbo Dei quóniam vidébitur Deus ab homínibus et conversábitur cum eis super terram, et colloquerétur et affutúrus esset suo plásmati, salvans illud, et perceptíbilis ab eo, et líberans nos de mánibus ómnium odiéntium nos, hoc est ab univérso transgressiónis spíritu, et fáciens nos servíre sibi in sanctitáte et iustítia omnes dies nostros, uti compléxus homo Spíritum Dei in glóriam cedat Patris.

Præsignificábant ígitur prophétæ quóniam vidébitur Deus ab homínibus, quemádmodum et Dóminus ait: Beáti mundo corde, quóniam ipsi Deum vidébunt.

Sed secúndum magnitúdinem quidem eius et inenarrábilem glóriam nemo vidébit Deum et vivet, incapábilis enim Pater, secúndum autem dilectiónem et humanitátem et quod ómnia possit, étiam hoc concédit iis qui se díligunt, id est vidére Deum, quod et prophetábant prophétæ: quóniam quæ impossibília sunt apud hómines, possibília apud Deum.

Homo étenim a se non vidébit Deum; ille autem volens vidébitur homínibus, quibus vult et quando vult et quemádmodum vult: potens est enim in ómnibus Deus, visus quidem tunc per Spíritum prophétice, visus autem et per Fílium adoptíve, vidébitur autem et in regno cælórum paternáliter, Spíritu quidem præparánte hóminem in Fílium Dei, Fílio autem adducénte ad Patrem, Patre autem incorruptélam donánte in ætérnam vitam, quæ unicuíque evénit ex eo quod vídeat Deum.

Quemádmodum enim vidéntes lumen intra lumen sunt et claritátem eius percípiunt, sic et qui vident Deum intra Deum sunt, percipiéntes eius claritátem. Vivíficat autem Dei cláritas: percípiunt ergo vitam qui vident Deum.

RESPONSORIUM

{r}Deut 18, 18{/r}; {r}Lc 20, 13{/r}; cf. {r}Io 6, 14{/r}

Prophétam suscitábo eis, et ponam verba mea in ore eius; {*} Loquetúrque ad eos ómnia quæ præcépero illi.

Mittam Fílium meum diléctum. Hic est vere prophéta qui ventúrus est in mundum. {*} Loquetúrque ad eos ómnia quæ præcépero illi.

FERIA QUINTA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}32, 15 – 33, 6{/r}

Salus promittitur. Exspectatio credentium

In diébus illis: {v}32,15{/v}Effundétur super nos

spíritus de excélso.

Et erit desértum in hortum,

et hortus in saltum reputábitur,

{v}16{/v}et habitábit in solitúdine iudícium,

et iustítia in horto sedébit;

{v}17{/v}et erit opus iustítiæ pax,

et cultus iustítiæ siléntium,

et secúritas usque in sempitérnum.

{v}18{/v}Et sedébit pópulus meus in habitatióne pacis

et in tabernáculis fidúciæ

et in locis secúris.

{v}19{/v}Et pénitus cadet saltus,

et profúnde deprimétur cívitas.

{v}20{/v}Beáti, qui seminátis super omnes aquas,

immitténtes pedem bovis et ásini.

{v}33,1{/v}Væ, qui prædáris, cum nemo te prædátus sit;

qui devástas, cum nemo te devastáverit!

Cum consummáveris deprædatiónem, deprædáberis;

cum perféceris devastatiónem, te devastábunt.

{v}2{/v}Dómine, miserére nostri,

te enim exspectávimus;

esto brácchium nostrum in mane

et salus nostra in témpore tribulatiónis.

{v}3{/v}A voce fragóris fugérunt pópuli,

ab exaltatióne tua dispérsæ sunt gentes.

{v}4{/v}Et congregabúntur spólia, sicut collígitur bruchus;

sicut discúrrunt locústæ, ad ea discúrritur.

{v}5{/v}Sublímis est Dóminus, quóniam hábitat in excélso;

implet Sion iudício et iustítia.

{v}6{/v}Et erit fírmitas in tempóribus tuis;

divítiæ salútis sapiéntia et sciéntia:

timor Dómini ipse est thesáurus eius.

RESPONSORIUM

{r}Is 32, 18. 17{/r}; {r}Io 14, 27{/r}

Sedébit pópulus meus in habitatióne pacis et in tabernáculis fidúciæ: {*} Et erit opus iustítiæ pax.

Pacem meam do vobis: non turbétur cor vestrum neque formídet. {*} Et erit opus iustítiæ pax.

Ex Constitutióne dogmática Dei Verbum Concílii Vaticáni secúndi de divína revelatióne

(Nn. {r:DV}3-4{/r})

Christus totam revelationem consummat

Deus, per Verbum ómnia creans et consérvans, in rebus creátis perénne sui testimónium homínibus præbet et, viam salútis supérnæ aperíre inténdens, ínsuper protoparéntibus inde ab inítio semetípsum manifestávit.

Post eórum autem lapsum, eos, redemptióne promíssa, in spem salútis eréxit et sine intermissióne géneris humáni curam egit, ut ómnibus, qui secúndum patiéntiam boni óperis salútem quærunt, vitam ætérnam daret.

Suo autem témpore Abraham vocávit, ut fáceret eum in gentem magnam, quam post patriárchas per Móysen et prophétas erudívit ad se solum Deum vivum et verum, próvidum patrem et iúdicem iustum, agnoscéndum, et ad promíssum Salvatórem exspectándum, atque ita per sǽcula viam Evangélio præparávit. Postquam vero multifáriam multísque modis Deus locútus est in prophétis, novíssime diébus istis locútus est nobis in Fílio.

Misit enim Fílium suum, ætérnum scílicet Verbum, qui omnes hómines illúminat, ut inter hómines habitáret iísque íntima Dei enarráret.

Iesus Christus ergo, Verbum caro factum, homo ad hómines missus, verba Dei lóquitur, et opus salutáre consúmmat quod dedit ei Pater faciéndum.

Quaprópter ipse, quem qui videt, videt et Patrem, tota sui ipsíus præséntia ac manifestatióne verbis et opéribus, signis et miráculis, præsértim autem morte sua et gloriósa ex mórtuis resurrectióne, misso tandem Spíritu veritátis, revelatiónem compléndo pérficit ac testimónio divíno confírmat, Deum nempe nobíscum esse ad nos ex peccáti mortísque ténebris liberándos et in ætérnam vitam resuscitándos.

Œconomía ergo christiána, útpote fœdus novum et definitívum, numquam præteríbit, et nulla iam nova revelátio pública exspectánda est ante gloriósam manifestatiónem Dómini nostri Iesu Christi.

RESPONSORIUM

{r}Is 30, 20-21{/r}; {r}Deut 18, 15{/r}

Erunt óculi tui vidéntes præceptórem tuum; {*} Et aures tuæ áudient verbum monéntis: Hæc est via, ambuláte in ea.

Prophétam de gente tua et de frátribus tuis suscitábit tibi Dóminus Deus tuus. {*} Et aures tuæ áudient verbum monéntis: Hæc est via, ambuláte in ea.

FERIA SEXTA

De libro Isaíæ prophétæ

{r:Is}33, 7-24{/r}

Salus futura

{v}7{/v}Ecce præcónes clamábunt foris,

ángeli pacis amáre flebunt.

{v}8{/v}Dissipátæ sunt viæ, cessávit tránsiens per sémitam;

írritum fecit pactum,

reiécit testes,

non reputávit hómines.

{v}9{/v}Luget et elanguéscit terra,

confúsus est Líbanus et obsórduit,

et factus est Saron sicut desértum,

et exaruérunt Basan et Carmélus.

{v}10{/v}«Nunc consúrgam, dicit Dóminus,

nunc exaltábor, nunc sublevábor.

{v}11{/v}Concipiétis fenum, pariétis stípulam;

spíritus meus ut ignis vorábit vos.

{v}12{/v}Et erunt pópuli fornáces calcis:

spinæ congregátæ igne comburéntur.

{v}13{/v}Audíte, qui longe estis, quæ fécerim,

et cognóscite, vicíni, fortitúdinem meam».

{v}14{/v}Contérriti sunt in Sion peccatóres,

possédit tremor ímpios.

Quis póterit habitáre de vobis cum igne devoránte?

Quis habitábit ex vobis cum ardóribus sempitérnis?

{v}15{/v}Qui ámbulat in iustítiis et lóquitur æquitátes,

qui réicit lucra ex rapínis

et éxcutit manus suas, ne múnera accípiat,

qui obtúrat aures suas, ne áudiat sánguinem,

et claudit óculos suos, ne vídeat malum:

{v}16{/v}iste in excélsis habitábit,

muniménta saxórum refúgium eius;

panis ei datus est, aquæ eius fidéles sunt.

{v}17{/v}Regem in decóre suo vidébunt óculi tui,

cernent terram longínquam.

{v}18{/v}Cor tuum cum timóre inquíret:

«Ubi est scriba? Ubi ponderátor?

Ubi computátor túrrium?».

{v}19{/v}Pópulum impudéntem non vidébis,

pópulum profúndi sermónis, ininterpretábilis,

linguæ bárbaræ absque intellegéntia.

{v}20{/v}Réspice Sion civitátem sollemnitátum nostrárum!

Oculi tui vidébunt Ierúsalem,

habitatiónem secúram,

abernáculum quod nequáquam transférri póterit;

nec auferéntur clavi eius in sempitérnum,

et omnes funículi eius non rumpéntur.

{v}21{/v}Quia ibi potens Dóminus pro nobis

loco fluviórum, rivórum late paténtium,

non transíbit ibi navis rémigum

neque navis magna transgrediétur eum.

{v}22{/v}Dóminus enim iudex noster, Dóminus légifer noster,

Dóminus rex noster: ipse salvábit nos.

{v}23{/v}Laxáti sunt funículi tui,

nec sústinent malum suum,

ut dilatáre velum non queant.

Tunc dívident cæci prædam multam;

claudi dirípient rapínam.

{v}24{/v}Nec dicet íncola: «Elángui».

Pópulus, qui hábitat in ea,

auferétur ab eo iníquitas.

RESPONSORIUM

Cf. {r}Is 33, 22{/r}; {r}Ps 97, 1{/r}

Dóminus iudex noster, Dóminus légifer noster, Dóminus rex noster, {*} Ipse véniet et salvábit nos.

Dóminus regnávit, exsúltet terra, læténtur ínsulæ multæ. {*} Ipse véniet et salvábit nos.

Ex Enarratiónibus sancti Augustíni epíscopi in psalmos

(In ps. 37, 13-14: CCL 38, 391-392)

Ipsum desiderium tuum oratio tua est

Rugiébam a gémitu cordis mei. Est gémitus occúltus qui ab hómine non audítur; tamen si tanta occupáverit cor cogitátio desidérii cuiúsdam, ut voce clarióre exprimátur vulnus interióris hóminis, quǽritur causa; et dicit homo apud semetípsum: Forte illud est unde gemit, et forte illud illi factum est. Quis potest intellégere, nisi ille in cuius óculis et áuribus gemit? Proptérea rugiébam, inquit, a gémitu cordis mei, quia hómines si quando áudiunt gémitus hóminis, plerúmque gémitum carnis áudiunt; geméntem a gémitu cordis non áudiunt.

Et quis agnoscébat unde rugiébat? Subiécit: Et ante te est omne desidérium meum. Non enim ante hómines, qui cor vidére non possunt, sed ante te est omne desidérium meum. Si desidérium tuum ante illum; et Pater, qui videt in occúlto, reddet tibi.

Ipsum enim desidérium tuum, orátio tua est; et si contínuum desidérium, contínua orátio. Non enim frustra dixit Apóstolus: Sine intermissióne orántes. Numquid sine intermissióne genu fléctimus, corpus prostérnimus, aut manus levámus, ut dicat: Sine intermissióne oráte? Aut si sic dícimus nos oráre, hoc puto, sine intermissióne non póssumus fácere.

Est ália intérior sine intermissióne orátio, quæ est desidérium. Quidquid áliud agas, si desíderas illud sábbatum, non intermíttis oráre. Si non vis intermíttere oráre, noli intermíttere desideráre.

Contínuum desidérium tuum, contínua vox tua est. Tacébis, si amáre destíteris. Qui tacuérunt? De quibus dictum est: Quóniam abundávit iníquitas, refrigéscet cáritas multórum.

Frigus caritátis, siléntium cordis est; flagrántia caritátis, clamor cordis est. Si semper manet cáritas, semper clamas; si semper clamas, semper desíderas; si desíderas, réquiem recordáris.

Et ante te omne desidérium meum. Quid si desidérium ante illum est, et ipse gémitus non est ante illum? Unde fíeri potest, quando ipsum desidérium vocem suam habet gémitum?

Ideo séquitur: Et gémitus meus non est abscónditus a te. A te non est abscónditus, a multis autem homínibus abscónditus est. Vidétur aliquándo húmilis servus Dei dícere: Et gémitus meus non est abscónditus a te. Vidétur aliquándo et ridére servus Dei; numquid desidérium illud mórtuum est in corde? Si autem inest desidérium, inest et gémitus; non semper pérvenit ad aures hóminum, sed numquam recédit ab áuribus Dei.

RESPONSORIUM

Ambulántes in Christo et adhuc peregrinántes, donec perveniámus, sic cantémus ut desiderémus. {*} Nam qui desíderat, etsi lingua táceat, cantat corde.

Qui autem non desíderat, quólibet clamóre aures hóminum fériat, mutus est Deo. {*} Nam qui desíderat, etsi lingua táceat, cantat corde.