TEMPUS PER ANNUM

HEBDOMADA XXXIII

Ad Officium lectionis

De libro Ioélis prophétæ

{r:Ioel}2, 21 – 3, 5{/r}

De novissimis temporibus

Hæc dicit Dóminus:

{v}2,21{/v}«Noli timére, terra;

exsúlta et lætáre,

quóniam magna Dóminus operátus est.

{v}22{/v}Nolíte timére, animália regiónis,

quia germinavérunt páscua desérti,

quia lignum áttulit fructum suum,

ficus et vínea dedérunt divítias suas.

{v}23{/v}Et, fílii Sion, exsultáte

et lætámini in Dómino Deo vestro,

quia dedit vobis

plúviam iustítiæ

et descéndere fecit ad vos

imbrem matutínum et serótinum sicut prius.

{v}24{/v}Et implebúntur áreæ fruménto,

et redundábunt torculária

vino et óleo;

{v}25{/v}et reddam vobis annos,

quos comédit locústa, bruchus

et gryllos et erúca,

exércitus meus magnus,

quem misi in vos.

{v}26{/v}Et comedétis vescéntes et saturabímini

et laudábitis nomen Dómini Dei vestri,

qui mirabília fecit vobíscum;

et non confundétur pópulus meus in sempitérnum.

{v}27{/v}Et sciétis quia in médio Israel ego sum,

et ego Dóminus Deus vester

et non est ámplius;

et non confundétur pópulus meus in ætérnum».

{v}3,1{/v}Et erit post hæc:

effúndam spíritum meum super omnem carnem,

et prophetábunt fílii vestri et fíliæ vestræ,

senes vestri sómnia somniábunt,

et iúvenes vestri visiónes vidébunt;

{v}2{/v}sed et super servos meos et ancíllas

in diébus illis effúndam spíritum meum.

{v}3{/v}Et dabo prodígia in cælo et in terra,

sánguinem et ignem et colúmnas fumi;

{v}4{/v}sol convertétur in ténebras

et luna in sánguinem,

ántequam véniat dies Dómini

magnus et horríbilis.

{v}5{/v}Et erit:

omnis, qui invocáverit nomen Dómini, salvus erit,

quia in monte Sion et in Ierúsalem

erit salvátio, sicut dixit Dóminus,

et in resíduis, quos Dóminus vocáverit.

RESPONSORIUM

{r}Lc 21, 25a. 31{/r}; {r}Mc 13, 33{/r}

Erunt signa in sole et luna et stellis, et super terram pressúra géntium. {*} Cum vidéritis hæc fíeri, scitóte quóniam prope est regnum Dei.

Vidéte, vigiláte; nescítis enim quando tempus sit. {*} Cum vidéritis hæc fíeri, scitóte quóniam prope est regnum Dei.

Ex Enarratiónibus sancti Augustíni epíscopi in psalmos

(Ps 95, 14. 15: CCL 39, 1351-1353)

Non resistamus primo adventui, ut non expavescamus secundum

Tunc exsultábunt ómnia ligna silvárum ante fáciem Dómini, quóniam venit, quóniam venit iudicáre terram. Primo venit, et póstea ventúrus est. Hæc primo vox ipsíus sónuit in Evangélio: Amodo vidébitis Fílium hóminis veniéntem in núbibus. Quid est: Amodo? Nonne Dóminus póstea ventúrus est, quando se plangent omnes tribus terræ? Prius venit in prædicatóribus suis, et implévit totum orbem terrárum. Non resistámus primo advéntui, ut non expavescámus secúndum.

Quid ergo debet fácere christiánus? Uti mundo non servíre mundo. Quid est hoc? Habéntes tamquam non habéntes. Sic dicit Apóstolus: De cétero fratres, tempus breve est: réliquum est ut et hi qui habent uxóres, tamquam non habéntes sint; et qui flent, tamquam non flentes; et qui gaudent, tamquam non gaudéntes; et qui emunt, quasi non tenéntes; et qui utúntur hoc mundo, tamquam non uténtes: prǽterit enim figúra huius mundi. Volo vos sine sollicitúdine esse. Qui sine sollicitúdine est, secúrus exspéctat quando véniat Dóminus ipsíus. Nam qualis amor est Christi, timére ne véniat? Fratres, non erubéscimus? Amámus, et timémus ne véniat. Certe amámus? an peccáta nostra plus amámus? Ergo ipsa odérimus peccáta, et amémus eum qui ventúrus est ad puniénda peccáta. Véniet, velímus, nolímus; non enim quia modo non venit, ídeo ventúrus non est. Véniet, et quando nescis; et si parátum te invénerit, nihil tibi obest quia nescis.

Et exsultábunt ómnia ligna silvárum. Venit primo, et póstea iudicáre terram: exsultántes invéniet eos, qui primo eius advéntui credidérunt, quóniam venit.

Iudicábit orbem terrárum in æquitáte et pópulos in veritáte sua. Quæ est ǽquitas et véritas? Congregábit secum eléctos suos ad iudicándum, céteros autem separábit ab ínvicem; positúrus est enim álios ad déxteram, álios ad sinístram. Quid autem æquius, quid vérius, quam ut non exspéctent misericórdiam de iúdice, qui noluérunt fácere misericórdiam, ántequam veníret iudex? Qui autem voluérunt fácere misericórdiam, cum misericórdia iudicabúntur. Dicétur enim eis ad déxteram pósitis: Veníte, benedícti Patris mei, percípite regnum quod vobis parátum est ab orígine mundi. Et ímputat ópera misericórdiæ: Esurívi enim, et dedístis mihi manducáre; sitívi, et potástis me, et cétera.

Rursus ad sinístram pósitis quid imputátur? Quia noluérunt fácere misericórdiam. Et quo ibunt? Ite in ignem ætérnum. Iste audítus malus magnum gémitum fáciet. Sed quid dixit álius psalmus? In memória ætérna erit iustus; ab audítu malo non timébit. Quid est, audítus malus? Ite in ignem ætérnum, qui parátus est diábolo et ángelis eius. Qui gaudébit ad audítum bonum, non timébit ab audítu malo. Hæc est ǽquitas, hæc véritas.

An quia tu iniústus es, iustus non erit iudex? aut quia tu mendax es, verax non erit véritas? Sed si vis habére misericórdem, esto miséricors ántequam véniat: dimítte si quid in te commíssum est, da ex eo quo abúndas. Ex de cuius das, nisi de illíus? Si de tuo dares, largítio esset; cum de illíus das, reddítio est. Quid enim habes, quod non accepísti? Hæ sunt hóstiæ Deo gratíssimæ: misericórdia, humílitas, conféssio, pax, cáritas. Has apportémus, et secúri exspectábimus advéntum iúdicis, qui iudicábit orbem terrárum in æquitáte, et pópulos in veritáte sua.

RESPONSORIUM

{r}Mt 16, 27{/r}; {r}Ps 95 (96), 13b{/r}

Fílius hóminis ventúrus est in glória Patris sui, cum ángelis suis; {*} Et tunc reddet unicuíque secúndum opus eius.

Iudicábit orbem terræ in iustítia et pópulos in veritáte sua. {*} Et tunc reddet unicuíque secúndum opus eius.

De libro Ioélis prophétæ

{r:Ioel}4, 1-3. 9-21{/r}

Ultimum iudicium; deinde felicitas æterna

Hæc dicit Dóminus:

{v}1{/v}«Ecce in diébus illis

et in témpore illo,

cum convértero sortem

Iudæ et Ierúsalem,

{v}2{/v}congregábo omnes gentes

et dedúcam eas in vallem Iósaphat,

et disceptábo cum eis ibi

super pópulo meo et hereditáte mea Israel,

quos dispersérunt in natiónibus,

et terram meam divisérunt.

{v}3{/v}Et super pópulum meum misérunt sortem;

et dedérunt púerum pro meretríce

et puéllam vendidérunt pro vino, ut bíberent.

{v}9{/v}Clamáte hoc in géntibus,

sanctificáte bellum,

suscitáte robústos;

accédant, ascéndant

omnes viri bellatóres.

{v}10{/v}Concídite vómeres vestros in gládios

et falces vestras in lánceas;

infírmus dicat:

“Fortis ego sum”.

{v}11{/v}Erúmpite et veníte,

omnes gentes de circúitu,

et congregámini ibi!

Deduc, Dómine, robústos tuos!

{v}12{/v}Consúrgant et ascéndant gentes

in vallem Iósaphat,

quia ibi sedébo, ut iúdicem

omnes gentes in circúitu.

{v}13{/v}Míttite falces,

quóniam maturávit messis;

veníte et prémite,

quia plenum est tórcular:

exúberant torculária,

quia magna est malítia eórum.

{v}14{/v}Pópuli, pópuli

in valle Decisiónis,

quia iuxta est dies Dómini

in valle Decisiónis.

{v}15{/v}Sol et luna obtenebráti sunt,

et stellæ retraxérunt splendórem suum.

{v}16{/v}Et Dóminus de Sion rúgiet

et de Ierúsalem dabit vocem suam;

et movebúntur cæli et terra,

et Dóminus refúgium pópulo suo

et fortitúdo fíliis Israel.

{v}17{/v}Et sciétis quia ego Dóminus Deus vester

hábitans in Sion monte sancto meo;

et erit Ierúsalem locus sanctus,

et aliéni non transíbunt per eam ámplius.

{v}18{/v}Et erit in die illa:

stillábunt montes mustum,

et colles fluent lacte;

et per omnes rivos Iudæ ibunt aquæ,

et fons de domo Dómini egrediétur

et irrigábit torréntem Settim.

{v}19{/v}Ægýptus in desolatiónem erit,

et Idumǽa in desértum desolatiónis,

pro eo quod iníque égerint in fílios Iudæ

et effúderint sánguinem innocéntem in terra eórum.

{v}20{/v}Et Iuda in ætérnum habitábitur,

et Ierúsalem in generatiónem et generatiónem;

{v}21{/v}et vindicábo sánguinem eórum, quem non relínquam impunítum,

et Dóminus commorátur in Sion».

RESPONSORIUM

{r}Ioel 4, 18{/r}; {r}Ap 22, 17c. 1{/r}

Stillábunt montes mustum, et per omnes rivos Iudæ ibunt aquæ, et fons de domo Dómini egrediétur. {*} Qui sitit véniat, et qui vult accípiat aquam vitæ gratis.

Osténdit mihi ángelus flúvium aquæ vitæ, spléndidum tamquam crystállum, procedéntem de throno Dei et Agni. {*} Qui sitit véniat, et qui vult accípiat aquam vitæ gratis.

Ex Tractátu sancti Fulgéntii Ruspénsis epíscopi De remissióne

(Liber 2, 11, 2 — 12, 1. 3-4: CCL 91 A, 693-695)

Qui vicerit, a morte secunda non lædetur

In moménto, in ictu óculi, in novíssima tuba, canet enim tuba, et mórtui resúrgent incorrúpti et nos immutábimur. Cum dicit «nos», osténdit Paulus illos secum futúræ mutatiónis potitúros dono, quos in hoc témpore cum ipso sociísque eius tenet ecclesiástica rectéque vivéndi commúnio. Ipsíus vero mutatiónis insínuans qualitátem dicit: Opórtet enim corruptíbile hoc indúere incorruptiónem, et mortále hoc indúere immortalitátem. Ut ergo in tálibus tunc sequátur mutátio iustæ retributiónis, nunc præcédit mutátio gratuítæ largitátis.

His ergo qui in præsénti vita de malo in bonum fúerint immutáti, futúræ mutatiónis retribútio promíttitur.

Hoc ergo in eis ágitur per grátiam, ut primum hic in eis per iustificatiónem, in qua spiritáliter resúrgitur, mutátio divíni múneris inchoétur et póstmodum in córporis resurrectióne, qua iustificatórum immutátio perfícitur, in ætérnum manens perfécta glorificátio non mutétur. Ad hoc enim illos primum grátia iustificatiónis, deínde glorificatiónis mutat, ut in eis ipsa glorificátio incommutábilis æternáque permáneat.

Mutántur hic enim per primam resurrectiónem, qua illuminántur ut convertántur; qua scílicet tránseunt de morte ad vitam, de iniquitáte ad iustítiam, de infidelitáte ad fidem, de malis áctibus ad sanctam conversatiónem. ídeo in illis secúnda mors non habet potestátem. De tálibus in Apocalýpsi dícitur: Beátus qui habet partem in resurrectióne prima; in his secúnda mors non habet potestátem. In eódem rursus libro dícitur: Qui vícerit, a morte secúnda non lædétur. Sicut ergo in conversióne cordis prima consístit resurréctio, sic mors secúnda in supplício sempitérno.

Festínet ítaque hic primæ resurrectiónis párticeps fíeri omnis qui non vult secúndæ mortis ætérna punitióne damnári. Si qui enim, in præsénti vita timóre divíno mutáti, tránseunt a vita mala ad vitam bonam, ipsi tránseunt de morte ad vitam, qui étiam póstmodum de ignobilitáte mutabúntur in glóriam.

RESPONSORIUM

{r}Col 3, 3-4{/r}; {r}Rom 6, 11{/r}

Mórtui estis, et vita vestra abscóndita est cum Christo in Deo; {*} Cum Christus apparúerit, vita vestra, tunc et vos apparébitis cum ipso in glória.

Existimáte vos mórtuos quidem esse peccáto, vivéntes autem Deo, in Christo Iesu Dómino nostro. {*} Cum Christus apparúerit, vita vestra, tunc et vos apparébitis cum ipso in glória.

De libro Zacharíæ prophétæ

{r:Zac}9, 1 – 10, 2{/r}

Salus Sion promittitur

{v}9,1{/v}Verbum Dómini in terra Hadrach

et Damásci requiéi eius,

quia Dómini est óculus Aram

sicut omnes tribus Israel.

{v}2{/v}Emath quoque in términis eius

et Tyrus et Sidon, quæ sápiens est valde.

{v}3{/v}Et ædificávit Tyrus munitiónem suam

et coacervávit argéntum quasi púlverem

et aurum ut lutum plateárum.

{v}4{/v}Ecce Dóminus possidébit eam

et percútiet in mari fortitúdinem eius;

et hæc igni devorábitur.

{v}5{/v}Vidébit Ascalon et timébit,

et Gaza dolóre torquétur nimis,

et Accaron, quóniam confúsa est spes eius;

et períbit rex de Gaza,

et Ascalon non habitábitur.

{v}6{/v}Et habitábit spúrius in Azóto,

et dispérdam supérbiam Philísthim.

{v}7{/v}Et áuferam sánguinem eius de ore eius

et abominatiónes eius de médio déntium eius,

et relinquétur étiam ipse Deo nostro,

et erit quasi dux in Iuda,

et Accaron quasi Iebusǽus.

{v}8{/v}Et circúmdabo domum meam ut præsídium

contra eúntes et reverténtes;

et non transíbit super eos ultra exáctor,

quia nunc vidi in óculis meis.

{v}9{/v}Exsúlta satis, fília Sion;

iúbila, fília Ierúsalem.

Ecce rex tuus venit tibi

iustus et salvátor ipse,

pauper et sedens super ásinum

et super pullum fílium ásinæ.

{v}10{/v}Et dispérdam currum ex Ephraim

et equum de Ierúsalem;

et confringétur arcus belli,

et loquétur pacem géntibus.

Et impérium eius a mari usque ad mare

et a flúmine usque ad fines terræ.

{v}11{/v}Tu quoque: in sánguine testaménti tui

éxtraho vinctos tuos de lacu, in quo non est aqua.

{v}12{/v}Convertímini ad munitiónem,

vincti spei;

hódie quoque annúntians:

Duplícia reddam tibi.

{v}13{/v}Nam exténdi mihi Iudam quasi arcum,

implévi Ephraim;

et suscitábo fílios tuos, Sion,

super fílios tuos, Grǽcia,

et ponam te quasi gládium fórtium.

{v}14{/v}Et Dóminus super eos vidébitur,

et exíbit ut fulgur iáculum eius;

et Dóminus Deus in tuba canet

et vadet in procéllis austri.

{v}15{/v}Dóminus exercítuum próteget eos;

et devorábunt et conculcábunt lápides fundæ,

et bibent, agitabúntur quasi vino

et replebúntur ut phíalæ et quasi córnua altáris.

{v}16{/v}Et salvábit eos Dóminus Deus eórum

in die illa,

ut gregem pópuli sui,

quia lápides corónæ

fulgébunt super terram eius.

{v}17{/v}Quid enim bonum eius est

et quid pulchrum eius!

Fruméntum succréscere facit iúvenes

et mustum vírgines.

{v}10,1{/v}Pétite a Dómino plúviam

in témpore plúviæ serótinæ.

Dóminus facit fúlgura

et plúviam imbris dabit eis,

síngulis herbam in agro.

{v}2{/v}Quia théraphim loquúntur inánia,

et divíni vident mendácium,

et sómnia loquúntur vana,

vane consolántur;

idcírco migrant quasi grex,

affligúntur, quia non est eis pastor.

RESPONSORIUM

{r}Zac 9, 9{/r}; {r}Io 12, 14{/r}

Exsúlta satis, fília Sion; iúbila, fília Ierúsalem: {*} Ecce rex tuus venit tibi iustus et salvátor ipse, pauper et sedens super ásinum et super pullum fílium ásinæ.

Invénit Iesus aséllum et sedit super eum, sicut scriptum est: {*} Ecce rex tuus venit tibi iustus et salvátor ipse, pauper et sedens super ásinum et super pullum fílium ásinæ.

Ex Oratiónibus sancti Andréæ Creténsis epíscopi

(Oratio 9, in ramos palmarum: PG 97, 1002)

Ecce rex tuus venit tibi iustus et salvator

Dicámus et nos Christo, dicámus: Benedíctus qui venit in nómine Dómini, rex Israel. Intendámus in eum ceu ramos palmárum, suprémos in cruce sermónes. Fauste prosequámur non olivárum ramis, sed eleemósynæ in nos ínvicem gloriatiónibus. Substernámus vestimentórum instar eius pédibus cordis desidéria, ut gressum in nobis ponens totus intra nos fiat, totósque nos in se ipso, seque in nobis totum exhíbeat. Dicámus Sióni eam prophétæ acclamatiónem: Confíde, fília Sion, ne timúeris: Ecce rex tuus venit tibi mansuétus, ac sedens supra pullum, fílium subiugális.

Venit, qui est in omni loco præsens, et implet ómnia, ut ómnium in te operétur salútem. Venit is, qui non venit vocáre iustos, sed peccatóres ad pæniténtiam, ut peccáto errónes révocet. Ne ergo timúeris. Est Deus in médio tui, nec commovéberis.

Súscipe eum supínis mánibus qui tua mœnia in suis ipse mánibus depínxit. Eum súscipe qui fundaménta tua in suis palmis fundávit. Eum súscipe, qui in se nostra ómnia, uno dempto peccáto, suis ipse nostra absumptúrus recépit. Lætáre, mater cívitas Sion: ne tímeas: Célebra festivitátes tuas. Eum glorífica super misericórdia, qui ad nos venit in te. Sed et ipsa gaude veheménter, fília Ierúsalem, decánta, tripúdia. Illumináre, illumináre (in hunc acclamámus modum cum Isaía, sacra illa tuba), quia venit tibi lumen, et glória Dómini super te orta est.

Quodnam illud lumen? Nempe quod illúminat omnem hóminem veniéntem in mundum. Lumen, inquam, sempitérnum, lumen sine témpore et in témpore exhíbitum, lumen carne manifestátum et natúra occúltum, lumen quod circumfúlsit pastóres, et Magis dux viæ fuit. Lumen quod erat in mundo a princípio, per quod factus est mundus, nec mundus ipsum cognóvit. Lumen quod venit in própria, et sui illud non recepérunt.

Glória Dómini, quænam illa? Utique crux, in qua Christus glorificátus est: ille, inquam, patérnæ glóriæ splendor, quemádmodum ipse, cum pássio imminéret, dixit: Nunc glorificátus est Fílius hóminis, et Deus glorificátus est in eo, et contínuo glorificábit eum. Glóriam hoc loco appéllans suam ipsíus in cruce exaltatiónem. Crux enim Christi glória est, eiúsque útique exaltátio. Quippe ait: Ego cum exaltátus fúero, omnes traham ad meípsum.

RESPONSORIUM

{r}Ps 117 (118), 26a. 27a. 23{/r}

Benedíctus, qui venit in nómine Dómini; {*} Deus Dóminus, et illúxit nobis.

A Dómino factum est istud, et est mirábile in óculis nostris. {*} Deus Dóminus, et illúxit nobis.

De libro Zacharíæ prophétæ

{r:Zac}10, 3 – 11, 3{/r}

Liberatio et reditus Israel

Hæc dicit Dóminus:

{v}10,3{/v}«Super pastóres irátus est furor meus,

et super hircos visitábo:

certe vísitat Dóminus exercítuum

gregem suum, domum Iudæ,

et fáciet eos quasi equum glóriæ suæ

in bello.

{v}4{/v}Ex ipso ángulus,

ex ipso paxíllus,

ex ipso arcus prœ́lii,

ex ipso egrediétur omnis exáctor simul.

{v}5{/v}Et erunt quasi fortes

conculcántes lutum viárum in prœ́lio

et bellábunt, quia Dóminus cum eis;

et confundéntur ascensóres equórum.

{v}6{/v}Et confortábo domum Iudæ

et domum Ioseph salvábo

et redúcam eos, quia miserébor eórum;

et erunt, sicut non proiecíssem eos:

ego enim Dóminus Deus eórum et exáudiam eos.

{v}7{/v}Et erunt quasi fortes Ephraim,

et lætábitur cor eórum quasi a vino,

et fílii eórum vidébunt et lætabúntur,

et exsultábit cor eórum in Dómino.

{v}8{/v}Sibilábo eis et congregábo illos,

quia redémi eos,

et multi erunt, sicut multi ante fúerant.

{v}9{/v}Et seminábo eos in pópulis,

et de longe recordabúntur mei;

et alent fílios suos et reverténtur.

{v}10{/v}Et redúcam eos de terra Ægýpti

et de Assýria congregábo eos

et ad terram Gálaad et Líbani addúcam eos,

et non inveniétur eis locus.

{v}11{/v}Et transíbunt per mare angústiæ,

et percútiet in mari fluctus,

et exiccabúntur ómnia profúnda flúminis;

et humiliábitur supérbia Assýriæ

et sceptrum Ægýpti recédet.

{v}12{/v}Confortábo eos in Dómino,

et in nómine eius ambulábunt»,

dicit Dóminus.

{v}11,1{/v}Aperi, Líbane, portas tuas,

et cómedat ignis cedros tuas.

{v}2{/v}Ulula, ábies, quia cécidit cedrus,

quóniam magnífici vastáti sunt;

ululáte, quercus Basan,

quóniam córruit saltus impérvius.

{v}3{/v}Vox ululátus pastórum,

quia vastáta est magnificéntia eórum;

vox rugítus leónum,

quóniam vastáta est supérbia Iordánis.

RESPONSORIUM

{r}Zac 10, 6bd. 7d{/r}; {r}Is 28, 5{/r}

Salvábo et redúcam eos, quia miserébor eórum, ego Dóminus Deus eórum:{*} Et exsultábit cor eórum in Dómino.

In die illa erit Dóminus exercítuum coróna glóriæ et sertum maiestátis resíduo pópuli sui. {*} Et exsultábit cor eórum in Dómino.

Ex Sermónibus sancti Augustíni epíscopi

(Sermo 21, 1-4: CCL 41, 276-278)

Exsultabit cor iusti in Domino

Iucundábitur iustus in Dómino et sperábit in eo, et gloriabúntur omnes recti corde. Hoc certe voce et corde cantávimus. Hæc verba Deo dixit et consciéntia et lingua christiána: Iucundábitur iustus, non in sǽculo, sed in Dómino. Lux orta est iusto, dicit álibi, et rectis corde iucúnditas. Quǽreres unde iucúnditas. Hic audis: Iucundábitur iustus in Dómino. Et álibi: Delectáre in Dómino, et dabit tibi petitiónes cordis tui.

Quid nobis indícitur? Quid donátur? Quid iubétur? Quid datur? Ut iucundémur in Dómino. Quis iucundábitur in ea re quam non videt? An forte vidémus Dóminum? Hoc in promissióne detinémus. Nunc autem per fidem ambulámus, quámdiu sumus in córpore, peregrinámur a Dómino. Per fidem, non per spéciem.Quando per spéciem? Quando implébitur quod idem Ioánnes dicit: Dilectíssimi, fílii Dei sumus; et nondum appáruit quod érimus. Scimus quia, cum apparúerit, símiles ei érimus, quóniam eum vidébimus sícuti est.

Tunc ergo magna et perfécta iucúnditas, tunc plenum gáudium, ubi non iam spes lactat, sed res nutrit. Tamen étiam nunc, ante quam res ipsa véniat nobis, ante quam nos ad rem ipsam veniámus, iucundémur in Dómino. Neque enim parvam iucunditátem habet spes, cuius póstea erit res.

Modo ergo in spe amámus. ídeo iucundátur, inquit, iustus in Dómino. Et contínuo, quia nondum videt, et sperábit in eo.

Habémus tamen primítias spíritus et aliúnde fortásse, et quem dilígimus propinquámus et quod ávide manducatúri et bibitúri sumus, nunc etsi tenúiter prælámbimus atque gustámus.

Unde autem iucundámur in Dómino, si a nobis longe est Dóminus? Et non sit longe! Ut longe sit tu facis. Ama et propinquábit; ama et habitábit. Dóminus in próximo est, nihil sollíciti fuéritis. Vis vidére quam si amáveris tecum sit? Deus cáritas est.

Dictúrus es mihi: «Putas, quid est cáritas?». Cáritas est qua dilígimus. Quid dilígimus? Ineffábile bonum, bonum benéficum, bonum bonórum ómnium creatórem. Ipse te deléctet, a quo habes quicquid te deléctat. Non peccátum dico, nam peccátum solum ab illo non habes. Excépto peccáto, ab illo habes quicquid áliud habes.

RESPONSORIUM

Antequam vídeas quod vidére non potes, crede quid nondum vides. {*} Ambula per fidem, ut pervénias ad spéciem.

Spécies non beatificábit in pátria, quem fides non consolátur in via. {*} Ambula per fidem, ut pervénias ad spéciem.

De libro Zacharíæ prophétæ

{r:Zac}11, 4 – 12, 8{/r}

Parabola de pastoribus

{v}11,4{/v}Hæc dicit Dóminus Deus meus: «Pasce pécora occisiónis, {v}5{/v}quæ qui emunt occídunt et non dolent, et qui vendunt ea dicunt: “Benedíctus Dóminus, dives factus sum”. Et pastóres eórum non miseréntur eórum.

{v}6{/v}Et ego non miserébor ultra super habitántes terram, dicit Dóminus; ecce ego tradam hómines, unumquémque in manu próximi sui et in manu regis sui; et concídent terram, et non éruam de manu eórum».

{v}7{/v}Et ego pavi pecus occisiónis pro mercatóribus gregis. Et assúmpsi mihi duas virgas: unam vocávi Grátiam et álteram vocávi Funículum; et pavi gregem. {v}8{/v}Et succídi tres pastóres in mense uno, et tǽduit eórum ánimam meam; síquidem et ánimam eórum tǽduit mei. {v}9{/v}Et dixi: «Non pascam vos; quæ moritúra est, moriátur, et quæ succidénda est, succidátur, et réliquæ dévorent unaquǽque carnem próximæ suæ». {v}10{/v}Et tuli virgam meam, quæ vocabátur Grátia, et abscídi eam, ut írritum fácerem fœdus meum, quod percússi cum ómnibus pópulis. {v}11{/v}Et írritum factum est in die illa; et cognovérunt mercatóres gregis, qui observábant me, quia verbum Dómini est. {v}12{/v}Et dixi ad eos: «Si bonum est in óculis vestris, afférte mercédem meam et, si non, quiéscite». Et appendérunt mercédem meam trigínta siclos argénteos. {v}13{/v}Et dixit Dóminus ad me: «Próice illud in thesáurum, decórum prétium, quo appretiátus sum ab eis». Et tuli trigínta siclos argénteos et proiéci illos in domum Dómini in thesáurum. {v}14{/v}Et præcídi virgam meam secúndam, quæ appellabátur Funículus, ut dissólverem germanitátem inter Iudam et Israel.

{v}15{/v}Et dixit Dóminus ad me: «Adhuc sume tibi vasa pastóris stulti;

{v}16{/v}quia ecce ego suscitábo pastórem in terra,

qui peritúram ovem non visitábit,

dispérsam non quæret

et contrítam non sanábit

et stantem non sustinébit

et carnes pínguium cómedet

et úngulas eárum confrínget.

{v}17{/v}Væ stulto meo pastóri

derelinquénti gregem!

Gládius super bráchium eius

et super óculum dextrum eius;

bráchium eius ariditáte siccétur,

et óculus dexter eius tenebréscens obscurétur».

{v}12,1{/v}Verbum Dómini super Israel et super Iudam. Oráculum Dómini, qui exténdit cælum et fundat terram et fingit spíritum hóminis in eo: {v}2{/v}«Ecce ego pono Ierúsalem páteram crápulæ ómnibus pópulis in circúitu. Hoc erit in obsidióne contra Ierúsalem. {v}3{/v}Et erit: in die illa ponam Ierúsalem lápidem portándum cunctis pópulis; omnes portántes eam concisióne lacerabúntur, et colligéntur advérsus eam omnes gentes terræ. {v}4{/v}In die illa, dicit Dóminus, percútiam omnem equum in stupórem et ascensórem eius in améntiam; et super domum Iudæ apériam óculos meos et omnem equum populórum percútiam cæcitáte. {v}5{/v}Et dicent duces Iudæ in corde suo: “Robur habitántium Ierúsalem est in Dómino exercítuum Deo eórum”. {v}6{/v}In die illa ponam duces Iudæ sicut ollam ignis super ligna et sicut facem ignis super fenum; et devorábunt ad déxteram et ad sinístram omnes pópulos in circúitu, et habitábitur Ierúsalem rursus in loco suo. {v}7{/v}Et salvábit Dóminus prius tabernácula Iudæ, ut non elevétur glória domus David et glória habitántium Ierúsalem contra Iudam. {v}8{/v}In die illa próteget Dóminus habitatóres Ierúsalem; et erit, qui offénderit ex eis in die illa quasi David, et domus David quasi Deus, sicut ángelus Dómini in conspéctu eórum».

RESPONSORIUM

{r}Zac 11, 12b. 13b{/r}; {r}Mt 26, 15{/r}

Appendérunt mercédem meam trigínta siclos argénteos, {*} Decórum prétium quo appretiátus sum ab eis.

Ait Iudas: Quid vultis mihi dare, et ego vobis eum tradam? At illi constituérunt ei trigínta argénteos. {*} Decórum prétium quo appretiátus sum ab eis.

Ex Commentário sancti Gregórii Nysséni epíscopi in Cántica canticórum

(Cap. 2: PG 44, 802)

Oratio ad bonum pastorem

Ubi pascis, o pastor bone, qui super úmeros tollis totum gregem? (una enim est ovis univérsa humána natúra, quam suscepísti super úmeros). Osténde mihi locum quiétis, educ me ad herbam bonam ad nutriéndum, voca me ex nómine, ut ego qui sum ovis, áudiam tuam vocem; et propter tuam vocem da mihi vitam ætérnam: Renúntia mihi, quem díligit ánima mea.

Ita enim te nómino, quóniam nomen tuum súperat omne nomen omnémque intellegéntiam, nec univérsa natúra párticeps ratiónis id effári potest aut comprehéndere. Nomen ergo tuum, quo tua cognóscitur bónitas, est meæ ánimæ erga te benevoléntia. Quómodo enim te non díligam, qui me sic dilexísti, etiámsi ádeo nigra essem, ut ánimam tuam posúeris pro óvibus quas tu pascis? Non potest cogitári hac maior diléctio, quam tua ánima meam permutáre salútem.

Doce me ígitur, inquit, ubi pascas, ut salutári invénta pastióne cælésti ímplear nutriménto, quod qui non cómedit, non potest íngredi in vitam ætérnam; et accúrrens ad fontem, divínum potum háuriam, quem tu tamquam ex fonte præbes sitiéntibus, aquam profúndens ex tuo látere, ferro hac vena apérta, quam qui gustáverit, fit fons aquæ saliéntis ad vitam ætérnam.

Si enim in his me pascas, me omníno fácies cubáre in merídie, quando in pace simul dórmiens, requiéscam in luce quæ caret umbra; síquidem merídies umbra caret, sole lucénte super vérticem, in qua tu cubáre facis eos quos tu pavísti, quando tu púeros tuos excípies tecum in cubíle. Nemo autem hac meridiána réquie dignus censétur, qui non fúerit fílius lucis et fílius diéi. Qui autem se ex æquo separávit a vespertínis et matutínis ténebris, hoc est, ubi íncipit malum et in quod désinit, is in merídie, ut in eo cubet, collocátur a sole iustítiæ.

Signífica ergo mihi, inquit, quómodo opórteat cubáre et páscere et quænam sit via quiétis meridiánæ; ne forte a manus tuæ deductióne delápsa veritátis ignorántia, simul cóngreger cum grégibus aliénis a tuis óvibus.

Hæc dixit, de pulchritúdine quæ ei áccidit divínitus sollícita, et volens intellégere quo pacto et in perpétuum máneat prospéritas.

RESPONSORIUM

{r}Ps 26 (27), 13a. 4a{/r}; {r}Phil 1, 21{/r}

Credo vidére bona Dómini in terra vivéntium. {*} Unum pétii a Dómino, hoc requíram: ut inhábitem in domo Dómini ómnibus diébus vitæ meæ.

Mihi vívere Christus est, et mori lucrum. {*} Unum pétii a Dómino, hoc requíram: ut inhábitem in domo Dómini ómnibus diébus vitæ meæ.

De libro Zacharíæ prophétæ

{r:Zac}12, 9-12a; 13, 1-9{/r}

Salus in Ierusalem

Hæc dicit Dóminus: {v}12,9{/v}«In die illa quæram contérere omnes gentes, quæ véniunt contra Ierúsalem, {v}10{/v}et effúndam super domum David et super habitatóres Ierúsalem spíritum grátiæ et precum; et aspícient ad me. Quem confixérunt, plangent quasi planctu super unigénitum et dolébunt super eum, ut doléri solet super primogénitum. {v}11{/v}In die illa magnus erit planctus in Ierúsalem sicut planctus Adadrémmon in campo Magéddo; {v}12{/v}et planget terra, síngulæ famíliæ seórsum.

{v}13,1{/v}In die illa erit fons patens dómui David et habitántibus Ierúsalem pro peccátis et immundítia. {v}2{/v}Et erit in die illa, dicit Dóminus exercítuum, dispérdam nómina idolórum de terra, et non memorabúntur ultra; et pseudoprophétas et spíritum immúndum áuferam de terra. {v}3{/v}Et erit: cum prophetáverit quíspiam ultra, dicent ei pater eius et mater eius, qui genuérunt eum: “Non vives, quia mendácium locútus es in nómine Dómini”; et confígent eum pater eius et mater eius, qui genuérunt eum, cum prophetáverit. {v}4{/v}Et erit: in die illa confundéntur prophétæ, unusquísque ex visióne sua, cum prophetáverit; nec operiéntur pállio sáccino, ut mentiántur, {v}5{/v}sed dicet: “Non sum prophéta; homo óperans terram ego sum, quóniam terra est posséssio mea ab adulescéntia mea”. {v}6{/v}Et dicétur ei: “Quid sunt plagæ istæ in médio mánuum tuárum?”. Et dicet: “His plagátus sum in domo eórum, qui diligébant me”.

{v}7{/v}Frámea, suscitáre super pastórem meum

et super virum cohæréntem mihi,

dicit Dóminus exercítuum.

Pércute pastórem, et dispergéntur oves,

et convértam manum meam contra párvulos.

{v}8{/v}Et erit in omni terra,

dicit Dóminus:

partes duæ in ea dispergéntur et defícient,

et tértia pars relinquétur in ea;

{v}9{/v}et ducam tértiam partem per ignem

et purgábo eos, sicut purgátur argéntum,

et probábo eos, sicut probátur aurum:

ipse vocábit nomen meum.

Dicam: Pópulus meus est ille;

et ipse dicet: “Dóminus est Deus meus”».

RESPONSORIUM

{r}Mt 26, 31{/r}; {r}Zac 13, 7{/r}

Omnes vos scándalum patiémini in me in ista nocte; scriptum est enim: {*} Percútiam pastórem, et dispergéntur oves gregis.

Frámea, suscitáre super pastórem meum, et super virum cohæréntem mihi, dicit Dóminus. {*} Percútiam pastórem, et dispergéntur oves gregis.

Ex Tractátu sancti Ioánnis Eudes presbýteri De regno Iesu

(Pars 3, 4: Opera omnia 1, 310-312)

Mysterium Christi in nobis et in Ecclésia

Prósequi debémus et adimplére in nobis status et mystéria Christi eúmque sæpe deprecári ut illa in nobis et in univérsa Ecclésia sua consúmmet atque adímpleat.

Mystéria enim Iesu nondum sunt pénitus perfécta et impléta. Huiúsmodi quidem in ipsa Iesu persóna sunt, non tamen in nobis, qui ipsíus membra sumus, neque in Ecclésia, quod mýsticum est corpus eius. Namque Dei Fílius in ánimo habet et communicáre et exténdere quodámmodo ac continuáre mystéria sua in nobis atque in univérsa Ecclésia sua, tum grátiis quas nobis impertíre státuit, tum efféctibus quos vult in nobis per hæc mystéria operári. Hac ratióne vult in nobis illa adimplére.

Proptérea beátus Paulus ait Christum consummári in Ecclésia sua omnésque nos ad eius ædificatiónem conférre et ad ætátem plenitúdinis eius, ad ætátem vidélicet mýsticam quam ipse in mýstico córpore suo habet, quæque nónnisi in die iudícii plenitúdinem consequétur. Alibi autem idem Apóstolus dicit se adimplére ea quæ desunt passiónum Christi in carne sua.

Hoc modo Fílius Dei suos omnes status ac mystéria in nobis consummáre et adimplére constítuit. Mystérium vult in nobis perfícere suæ incarnatiónis, nativitátis, umbrátilis vitæ, cum format se in nobis nostrísque renáscitur in ánimis per sancta baptísmi divinǽque eucharístiæ sacraménta, atque éfficit ut spiritálem nos et interiórem vitam agámus quæ sit abscóndita cum ipso in Deo.

Passiónis autem, mortis, resurrectiónis suæ mystérium in nobis inténdit perfícere, quia facit ut cum ipso et in ipso patiámur, moriámur, resurgámus. In nobis postrémo vult gloriósæ immortalísque vitæ statum adimplére, quando effíciet ut cum ipso et in ipso gloriósam perpetuámque vitam agámus in cælis. Céteros ita status suos, cétera mystéria vult in nobis atque in Ecclésia sua consummáre et implére, éadem volens et nobíscum communicáre ac participáre, et in nobis prósequi atque propagáre.

Ita Christi mystéria compléta non erunt usque ad illíus finem témporis, quod ipse ad suórum mysteriórum in nobis et in Ecclésia expletiónem dispósuit, usque vidélicet ad finem mundi.

RESPONSORIUM

{r}Col 1, 24. 29{/r}

Gáudeo in passiónibus, {*} Et adímpleo ea quæ desunt passiónum Christi, in carne mea pro córpore eius, quod est ecclésia.

Labóro certándo secúndum operatiónem Christi, quæ operátur in me in virtúte. {*} Et adímpleo ea quæ desunt passiónum Christi, in carne mea pro córpore eius, quod est ecclésia.

De libro Zacharíæ prophétæ

{r:Zac}14, 1-21{/r}

Tribulationes et gloria Ierusalem in tempore novissimo

Hæc dicit Dóminus: {v}1{/v}«Ecce venit dies Dómino, et dividéntur spólia tua in médio tui, {v}2{/v}et congregábo omnes gentes ad Ierúsalem in prœ́lium, et capiétur cívitas, et vastabúntur domus, et mulíeres violabúntur; et egrediétur média pars civitátis in captivitátem, et réliquum pópuli non auferétur ex urbe. {v}3{/v}Et egrediétur Dóminus et prœliábitur contra gentes illas, sicut prœliátus est in die certáminis. {v}4{/v}Et stabunt pedes eius in die illa super montem Olivárum, qui est contra Ierúsalem ad oriéntem; et scindétur mons Olivárum ex média parte sui ad oriéntem et ad occidéntem, prærúpto grandi valde, et separábitur médium montis ad aquilónem et médium eius ad merídiem. {v}5{/v}Et fugiétis ad vallem móntium eórum, quóniam vallis móntium pertínget usque ad Iasol; et fugiétis, sicut fugístis a fácie terræmótus in diébus Ozíæ regis Iudæ, et véniet Dóminus Deus meus, omnésque sancti cum eo.

{v}6{/v}Erit: in die illa non erit lux, sed frigus et gelu; {v}7{/v}et erit dies una, quæ nota est Dómino, non dies neque nox; et in témpore vésperi erit lux. {v}8{/v}Et erit: in die illa exíbunt aquæ vivæ de Ierúsalem, médium eárum ad mare orientále, et médium eárum ad mare occidentále: in æstáte et in híeme erunt. {v}9{/v}Et erit Dóminus rex super omnem terram: in die illa erit Dóminus unus, et erit nomen eius unum. {v}10{/v}Et revertétur omnis terra in desértum, a Gaba usque ad Remmon ad austrum Ierúsalem, quæ exaltábitur et habitábitur in loco suo, a porta Béniamin usque ad locum portæ Prióris, et usque ad portam Angulórum, et a turre Hanáneel usque ad Torculária regis. {v}11{/v}Et habitábunt in ea, et anáthema non erit ámplius; sed habitábitur Ierúsalem secúra.

{v}12{/v}Et hæc erit plaga, qua percútiet Dóminus omnes gentes, quæ pugnavérunt advérsus Ierúsalem: tabéscet caro uniuscuiúsque stantis super pedes suos, et óculi eius contabéscent in foramínibus suis, et lingua eius contabéscet in ore suo. {v}13{/v}In die illa erit tumúltus Dómini magnus in eis, et apprehéndet vir manum próximi sui, et elevábitur manus eius super manum próximi sui. {v}14{/v}Sed et Iudas pugnábit in Ierúsalem, et congregabúntur divítiæ ómnium géntium in circúitu, aurum et argéntum et vestes multæ nimis. {v}15{/v}Et sic erit ruína equi, muli, caméli et ásini et ómnium iumentórum, quæ fúerint in castris illis, sicut ruína hæc.

{v}16{/v}Et omnes, qui réliqui fúerint de univérsis géntibus, quæ venérunt contra Ierúsalem, ascéndent ab anno in annum, ut adórent Regem Dóminum exercítuum et célebrent festivitátem Tabernaculórum. {v}17{/v}Et erit: qui non ascénderit de famíliis terræ ad Ierúsalem, ut adóret Regem Dóminum exercítuum, non erit super eos imber. {v}18{/v}Quod et si família Ægýpti non ascénderit et non vénerit, super eos erit plaga, qua pércutit Dóminus gentes, quæ non ascénderint ad celebrándam festivitátem Tabernaculórum. {v}19{/v}Hæc erit pœna Ægýpti, et hæc pœna ómnium géntium, quæ non ascénderint ad celebrándam festivitátem Tabernaculórum. {v}20{/v}In die illa erit super tintinnábula equórum: “Sanctum Dómino”; et erunt lebétes in domo Dómini quasi phíalæ coram altári. {v}21{/v}Et erit omnis lebes in Ierúsalem et in Iuda sanctificátus Dómino exercítuum; et vénient omnes immolántes et sument ex eis et coquent in eis, et non erit mercátor ultra in domo Dómini exercítuum in die illo».

RESPONSORIUM

{r}Zac 14, 8a; 13, 1{/r}; {r}Io 19, 34{/r}

In die illa exíbunt aquæ vivæ de Ierúsalem et erit fons patens dómui David {*} Pro peccátis et immundítia.

Unus mílitum láncea latus Iesu apéruit, et contínuo exívit sanguis et aqua. {*} Pro peccátis et immundítia.

Ex Collatiónibus sancti Thomæ de Aquíno presbýteri

(Coll. super Credo ín Deum: Opuscula theologica 2, Taurini 1954, pp. 216-217)

Satiabor cum apparuerit gloria tua

Conveniénter in fine ómnium desideriórum nostrórum, scílicet in vita ætérna, finis datur credéndis in Sýmbolo, cum dícitur: «Vitam ætérnam. Amen».

In vita ætérna primum est quod homo coniúngitur Deo. Nam ipse Deus est prǽmium et finis ómnium labórum nostrórum: Ego protéctor tuus sum, et merces tua magna nimis. Consístit autem hæc coniúnctio in perfécta visióne: Vidémus nunc per spéculum in ænígmate; tunc autem fácie ad fáciem.

Item consístit in summa laude, ut dicit Prophéta: Gáudium et lætítia inveniétur in ea, gratiárum áctio et vox laudis.

Item in perfécta satietáte desidérii, nam ibi habébit quílibet beátus ultra desideráta et speráta. Cuius rátio est, quia nullus potest in vita ista implére desidérium suum, nec umquam áliquod creátum sátiat desidérium hóminis: Deus enim solus sátiat, et in infinítum excédit; et inde est quod non quiéscit nisi in Deo, sicut Augustínus dicit: Fecísti nos, Dómine, ad te, et inquiétum est cor nostrum donec requiéscat in te.

Et quia sancti in pátria perfécte habébunt Deum, maniféstum est quod satiábitur desidérium eórum, et adhuc glória excédet. Et ídeo dicit Dóminus: Intra in gáudium Dómini tui. Augustínus vero dicit: Totum gáudium non intrábit in gaudéntes, sed toti gaudéntes intrábunt in gáudium. Satiábor cum apparúerit glória tua; et íterum: Qui replet in bonis desidérium tuum.

Quidquid enim delectábile est, totum est ibi superabundánter. Si enim appetúntur delectatiónes, ibi erit summa et perfectíssima delectátio, quia de summo bono, scílicet Deo: Delectatiónes in déxtera tua usque in finem.

Item consístit in ómnium beatórum iucúnda societáte, quæ socíetas erit máxime delectábilis, quia quílibet habébit ómnia bona cum ómnibus beátis. Nam quílibet díliget álium sicut seípsum, et ídeo gaudébit de bono alteríus sicut de suo. Quo fit ut tantum augeátur lætítia et gáudium uníus, quantum est gáudium ómnium.

RESPONSORIUM

{r}Ps 16 (17), 15{/r}; {r}1 Cor 13, 12b{/r}

Ego in iustítia vidébo fáciem tuam, Dómine; {*} Satiábor, cum evigilávero, conspéctu tuo.

Nunc cognósco ex parte; tunc autem cognóscam, sicut et cógnitus sum. {*} Satiábor, cum evigilávero, conspéctu tuo.